فیلم‌اولی‌ها در راه جشنواره

امسال هم کارگردان‌های زیادی با فیلم اولشان مشتاق حضور در جشنواره هستند و از قرار معلوم فیلم‌های قابل قبولی هم ساخته‌اند؛ «زرد» به کارگردانی مصطفی تقی‌زاده، «ویلایی‌ها» به کارگردانی منیره قیدی، «انزوا» به کارگردانی مرتضی‌علی عباس‌میرزایی، «تابستان داغ» به کارگردانی ابراهیم ایرج‌زاد، «آپاندیس» به کارگردانی مهدی نمازی، «خرگیوش» به کارگردانی مانی باغبانی و... از کارهایی هستند که در جشنواره سی و پنجم حضور دارند. از آن طرف سینماگران باتجربه‌ای هم هستند که کارگردانی اولین فیلم سینمایی‌‌شان را تجربه کرده‌اند، سینماگرانی مثل مهران مدیری با «ساعت 5 عصر»، پیمان قاسم‌خانی با «خوب، بد، جلف» و فلورا سام با «نیمکت» که اولین تجربه سینمایی‌‌اش را پشت‌سر گذاشته است.

هر ساله فیلمسازان جوان و توانمند وارد عرصه سینمای ایران می‌شوند و اتفاقا در جشنواره‌های داخلی و خارجی هم خوش می‌درخشند، اما برخی از آنها بعد از کار اول ناپدید می‌شوند! از خودشان هم که می‌پرسی عدم حمایت نهادهای دولتی و فقدان امکانات ساخت را بیان می‌کنند.

با تمام این تفاسیر قطعا حضور نیروهای تازه نفس مانند خون جدید در رگ‌های سینماست و می‌تواند موج نویی در سینما به راه اندازد، اما چرا بیشتر فیلمسازان فیلم اولی یا هرگز نمی‌توانند فیلم دوم را بسازند یا بین فیلم اول و دوم آنها فاصله زیادی می‌افتد؟

مشکل جذب سرمایه دارم

بهتاش صناعی‌ها که با نخستین فیلم بلندش «احتمال باران اسیدی» موفق به دریافت جوایز متعددی از جشنواره‌های داخلی و خارجی شد از مشکل سرمایه برای ساخت فیلم دومش گلایه دارد. او به جام‌جم می‌گوید: امروز دیگر برای همه روشن است نسل جدیدی که وارد عرصه فیلمسازی شدند، نسل قبلی را کنار زدند و فیلم‌های به مراتب بهتری ساختند، اما مشکل ما این است که مدیران کماکان به نسل قبلی توجه بیشتری دارند و آنها را بیشتر مورد حمایت قرار می‌دهند. فیلمسازان جوان در چنین فضایی نمی‌توانند نفس بکشند! فیلمساز جوان با هزار و یک مشکل می‌آید و فیلم اولش را می‌سازد و اتفاقا خیلی هم خوب می‌سازد، اما بعد رها می‌شود! 2 سال پیش «احتمال باران اسیدی» را ساختم که بازخوردهای خوبی در داخل و خارج از کشور داشت، اما امروز کسی سراغی از من نمی‌گیرد که چه می‌کنم! برای ساخت فیلم بعدی‌ام مشکل دارم یا نه! این در صورتی است که خیلی از دوستان فیلمساز به دلیل ارتباطاتی که دارند هر سال یا یکسال در میان با بودجه دولتی فیلم می‌سازند که مخاطب چندانی هم ندارد!

صناعی‌ها اتهام ساخت فیلم‌های هنری را از فیلمسازان جوان رد می‌کند و می‌گوید: فیلمسازان جوان در تمام ژانرها توانایی فیلمسازی دارند. سعید روستایی «ابد و یک روز» را ساخت که مخاطبش تمام افراد جامعه بودند، نه یکسری آدم‌های خاص و روشنفکر. همه جور نگاه و سلیقه‌ای در فیلمسازان نسل جدید یافت می‌شود، اما باید آنها را مدیریت کرد. باید صدایشان را شنید و حمایت‌شان کرد.

او درباره فعالیت‌های اخیرش توضیح داد: من بعد از فیلم «احتمال باران اسیدی» مستند بلندی ساختم به نام «دیپلماسی شکست‌ناپذیر آقای نادری» که در جشنواره سینما حقیقت به نمایش درآمد و برنده جایزه بهترین فیلم هنر و تجربه و همچنین پرمخاطب‌ترین فیلم جشنواره لقب گرفت. الان هم مشغول آماده کردن فیلمنامه فیلم جدیدم هستم که فیلمی است داستانی که به زودی برای ساختش اقدام می‌کنم. در حال حاضر اما مشکل من، جذب سرمایه است.

فیلمسازان جوان; جسور و دردمند

علیرضا تابش، مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی با فرخنده دانستن حضور کارگردانان جوان در سینما به جام‌جم گفت: از امسال ما در بنیاد سینمایی فارابی برنامه‌ریزی کردیم که فیلمسازانی را که فیلمنامه‌شان به لحاظ کیفی و موضوعی در اولویت‌های بنیاد فارابی است را مورد حمایت قرار دهیم. همین امسال هم چند کارگردان جوان را که می‌خواستند فیلم دومشان را بسازند مورد حمایت قرار دادیم. حضور فیلمسازان جوان در سینما حضوری مبارک است. آنها نسلی باسواد، جسور و دردمند هستند که نیاز به حمایت و همراهی دارند و ما هم طی دو سال گذشته این اهتمام را کردیم که ان‌شاءالله ادامه‌دار خواهد بود.

فیلم اولی موفق، مشکل تهیه‌کننده ندارد

محمد نیک‌بین، تهیه‌کننده فیلم‌هایی چون «آتش‌بس»، «بمانی»، «سوپراستار» و... در گفت‌وگو با جام‌جم تاکید کرد: فکر نمی‌کنم هیچ جای دنیا به اندازه ما فیلم اولی داشته باشد که قطعا هر کدام از آنها تهیه‌کننده‌ای داشته که ریسک کرده و تهیه آن فیلم را پذیرفته.

نیک‌بین ادامه داد: تهیه‌کنندگی در ایران و همه جای دنیا کار ریسک‌پذیری است. چون به هر حال فیلم باید به لحاظ مالی بتواند در گیشه پاسخگو باشد. در ایران البته این کار ریسک‌پذیرتر است. چون ممکن است فیلمی ساخته شود و هیچ وقت اکران نشود! هر کسی نمی‌تواند فیلم موفق بسازد که یک تهیه‌کننده خیالش از بازگشت سرمایه‌اش راحت باشد. فیلمسازی فرمول مشخصی ندارد. چون اگر داشت هر فیلمسازی فیلم پرمخاطب می‌ساخت، اما همین طور که می‌بینیم این اتفاق در تمام دنیا فقط برای تعداد معدودی فیلم می‌افتد. قطعا تحت چنین شرایطی یک تهیه‌کننده برای قبول یک پروژه سینمایی (چه فیلمساز جوان داشته باشد، چه نه) سنجیده عمل می‌کند. از آنجا که الان فیلمسازی یک کار گران محسوب می‌شود، یک فیلمساز باید تهیه‌کننده را قانع کند که این فیلم در گیشه موفق خواهد بود، اما خیلی‌ها فکر می‌کنند که می‌توانند فیلم موفقی بسازند که نمی‌توانند.او خاطرنشان ساخت: برای یک تهیه‌کننده کار با یک کارگردان پیشکسوت به دلیل اعتباری که دارد، راحت‌تر است، اما قطعا کارگردان فیلم اولی که اثرش موفق بوده برای کار دوم به مشکل برنمی‌خورد.

فیلم اولی‌های موفق چند سال اخیر

«چند مترمکعب عشق»/ جمشید محمودی

سیمرغ بلورین بهترین فیلم و بهترین کارگردانی بخش نگاه نو سی و دومین دوره جشنواره فیلم فجر/ هفت تندیس شایستگی و دیپلم افتخار در هفدهمین دوره جشن خانه سینما / ـ جایزه شتر طلایی بهترین کارگردان جشنواره بین‌المللی فیلم جیپور 2014/ جایزه بهترین فیلمبرداری جشنواره بین‌المللی فیلم جیپور 2014/ جایزه بهترین جلوه ویژه حلقه جهانی تورنتو 2014

«ناهید»/ آیدا پناهنده

برنده جایزه بهترین فیلم انجمن منتقدین سینمای فرانسه ـ جشنواره بین‌المللی فیلم‌های مستقل بوردو 2015/ برنده جایزه آینده نویدبخش در بخش نوعی نگاه ـ جشنواره فیلم کن 2015/ برنده جایزه فیلمبرداری دوربین کوچک طلایی ـ جشنواره فیلم برادران ماناکی 2015/ برنده جایزه راجر ایبرت ـ جشنواره بین‌المللی فیلم شیکاگو 2015/ برنده جایزه بهترین بازیگر مردنوید محمدزاده ـ جشنواره بین‌المللی فیلم براتیسلاوا 2015/ برنده جایزه بهترین کارگردانی ـ جشنواره بین‌المللی فیلم براتیسلاوا 2015/ فیلم منتخب ـ جشنواره بین‌المللی فیلم وایادولید 2015/ کاندیدای اسب برنزی بهترین فیلم جشنواره بین‌المللی فیلم استکهلم 2015

ـ کاندیدای بهترین فیلم انجمن منتقدین هامبورگ جشنواره بین‌المللی فیلم هامبورگ 2015 / برنده گوزن طلایی ژاپن ـ پنجمین جشنواره بین‌المللی نارا 1395

«ابد و یک روز»/ سعید روستایی

برنده 9 سیمرغ بلورین از سی‌وچهارمین جشنواره بین‌المللی فیلم فجر/ ـ برنده هفت تندیس از هجدهمین جشن خانه سینما

«چهارشنبه 19 آبان»/ وحید جلیلوند

جایزه فیپرشی هفتاد و دومین جشنواره ونیز / جایزه بهترین فیلم بین المذاهب ایتالیا/جایزه پنگوئن طلایی جشنواره فیلم ایسلند/ سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی و بهترین فیلم در جشنواره فجر 33

«ایستاده در غبار»/ محمدحسین مهدویان

«ایستاده در غبار» برای اولین بار روایتی از یکی از سرداران 8 سال دفاع مقدس، احمد متوسلین ارائه می‌دهد؛ احمد که عصیان نوجوانی‌اش را در سکوت گذرانده، فرمانده لشگری می‌شود که باید در دروازه‌های خرمشهر با دشمن بجنگند، اما سرنوشت او فرسنگ‌ها دور از مرز ایران رقم می‌خورد.

ـ برنده سه سیمرغ بلورین از سی و چهارمین جشنواره فجر

ـ برنده جایزه تندیس شایستگی و دیپلم افتخار بهترین فیلم از خانه سینما

ـ تندیس بهترین فیلم جشنواره مقاومت

ساناز قنبری