ناهمخوانی تحریم با همکاری‌های بین‌المللی

برای تصویب این نوع تحریم‌ها همانند تحریم‌های موسوم به داماتو، فرآیندی طی شده است که جدای از مقوله برجام است.

برجام معاهده چندجانبه و بین‌المللی است که حدود یک سال پیش وضع و بر پایه آن قرار شد ایران تعهداتی را در زمینه برنامه‌های هسته‌ای خود عملی کند و متقابلا کشورهای 1+5 تحریم‌های معطوف به موضوع هسته‌ای را بردارند.

تحریم‌هایی که در مجلس نمایندگان آمریکا برای ده سال دیگر تمدید شده است از جنس تحریم‌های هسته‌ای نیست و منشأ آن کنگره و ساختار آمریکاست و راجع به موضوعات مختلفی از جمله مسائل بانکی، پولی و توسعه‌ای بوده و عمدتا هم تحریم‌هایی مربوط به خاک آمریکاست و قابل تسری به مقوله هسته‌ای نیست بنابراین از این دیدگاه می‌توان گفت این تحریم‌ها از نظر اصول تحریمی، ارتباطی با برجام ندارد اما با وجود مرتبط نبودن اصولی این تحریم‌ها با برجام، باید بر این نکته تاکید کرد که نفس و اعمال هر تحریمی بیانگر چالش، تقابل و تا حدی دشمنی است.

این گونه تحریم‌ها نشان می‌دهد نه‌ فقط روابط و تعاملات میان دو کشور هموار نیست، بلکه چالش‌ها همچنان به جای خود باقی است و بر همین اساس، تحریم‌هایی به بهانه‌های مختلف مجدد اعمال می‌شود. به یقین این گونه تحریم‌ها با همکاری و تعامل بین‌المللی ناهمخوانی دارد و نشانگر چالش جدی میان دو کشور است و این مساله بر روح برجام اثر می‌گذارد؛ اما با وجود این اثرات، چنین اقدامی حقوقی نبوده و این گونه نیست که بگوییم برجام را نقض کرده‌اند.

اعمال چنین تحریم‌هایی نشان‌دهنده اراده‌ای در هیات حاکمه آمریکاست که با جمهوری اسلامی ایران بر سر مِهر نیست و تمایل دارد در سایه تحریم بر ایران اعمال فشار کند.

این تحریم‌ها ممکن است به حوزه‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، بین‌المللی و حقوقی تسری یابد و همه اینها یک معنی دارد و آن این که بستر برای تعامل دو کشور بویژه در آستانه روی کار آمدن رئیس‌جمهور جدید با مواضع، ادبیات و خاستگاه حزبی‌ای که دارد، فراهم نیست؛ بویژه این که جمهوریخواهان در دو مجلس سنا و نمایندگان آمریکا، اکثریت را دارند و این اکثریت، در مجموع فضای سختی را ترسیم می‌کند که نمی‌توان آن را نادیده گرفت.

در یک جمله باید گفت تمدید تحریم‌ها، پیش‌درآمد خوبی در آستانه شروع به کار رئیس‌جمهور جدید آمریکا نخواهد بود.

دکتر جهانبخش ایزدی - استاد علوم سیاسی دانشگاه