یک تیر و چند نشان: تهاتر گاز با نفت عراق

از آنجا که عراق تاکنون در پرداخت‌های مالی متعهد شده خود در پروژه‌های صادرات گاز ایران به این کشور مشکل پیدا کرده، تهاتر گاز با نفت این کشور یک راهکار بسیار مطلوب برای توسعه روابط دوجانبه تجارت انرژی است. این موضوع علاوه بر سودآوری اقتصادی از لحاظ امنیتی نیز موجب ارتقای امنیت ملی ایران در منطقه و مانع نفوذ ترکیه در عراق می‌شود.

مطابق محاسبات اقتصادی، به دلیل نزدیکی جغرافیایی و کاهش هزینه‌های انتقال گاز، اقتصادی‌ترین بازار برای صادرات گاز ایران، بازار منطقه است. در این میان کشور عراق به علت داشتن مرز خاکی با ایران و همچنین دارا بودن کمترین فاصله با میادین گازی ایران یکی از اقتصادی‌ترین گزینه‌های صادرات گاز است. روند تقاضا در این کشور نیز نشان می‌دهد هم بخش مرکزی و هم بخش جنوبی این کشور دارای تقاضای فزاینده گاز در سال‌های آینده بویژه به منظور تولید برق است. همچنین برای کشورهای واردکننده نیز همواره واردات به روش خط لوله بسیار به صرفه‌ و کم‌هزینه‌تر بوده ‌است. نزدیکی جغرافیایی عراق به منابع گازی ایران باعث شده است اقتصادی‌ترین روش واردات گاز این کشور، واردات به وسیله خط لوله از ایران به عنوان بزرگ‌ترین دارنده ذخایر گاز جهان باشد.

سال 2013 ایران و عراق اولین قرارداد صادرات گاز به حجم ده میلیارد مترمکعب سالانه برای تامین گاز مورد نیاز نیروگاه بغداد را به امضا رساندند. دو سال بعد نیز در سال 2015 دومین قرارداد صادرات گاز به حجم 9 میلیارد مترمکعب سالانه به منظور تامین گاز بصره به امضای طرفین رسید. اما بعد از گذشت سه سال با وجود عملیاتی شدن مراحل لوله‌گذاری و فنی، به دلیل عدم پایبندی طرف عراقی به وصول مطالبات مالی صادرات گاز به این کشور آغاز نشده ‌است.

از آنجا که عراق تاکنون در پرداخت‌های مالی متعهد شده خود در پروژه‌های صادرات گاز ایران به این کشور با مشکل مواجه شده است و از طرف دیگر تولید و صادرات نفت این کشور با سرعت بالایی در حال افزایش است، یک راهکار مناسب برای ایجاد تضمین بازپرداخت مطالبات مالی کشور، تهاتر گاز با نفت عراق است.

تهاتر گاز با نفت عراق باعث می‌شود اولا تضمین مناسبی برای بازپرداخت مطالبات آتی صادرات گاز از این کشور حاصل شود. ثانیا با وارد کردن نفت این کشور در ازای هزینه گاز صادراتی، عملا بخشی از سهم بازار عراق در بازار جهانی نفت در اختیار ایران قرار گیرد.

افزایش سهم ایران از سبد جهانی بازار نفت علاوه بر منافع اقتصادی از لحاظ امنیتی نیز جایگاه ایران را به عنوان یک مهره اثرگذار بر اقتصاد جهان افزایش خواهد داد که می‌تواند قدرت ایران را در مناسبات منطقه‌ای و بین‌المللی بالا ببرد. ثالثا با توجه به این که ترکیه تلاش می‌کند با افزایش روابط خود با عراق و توسعه صادرات نفت، این کشور بخصوص اقلیم کردستان آن را به خود وابسته کند، اجرایی شدن این طرح موجب کاهش وابستگی عراق به این کشور و پیشگیری از بروز مشکلات زیادی در آینده برای ایران می‌شود.ش