تاریخ ریاست جمهوری آمریکا در یک نگاه
امروز و با پایان روند انتخابات ریاست جمهوری در ایالات متحده، آمریکا بزودی چهل و پنجمین رئیس‌جمهور خود را خواهد شناخت. او چه هیلاری کلینتون باشد و چه دونالد ترامپ، میراث‌بر روسای جمهور پیشین این کشور است.
افرادی که گفته می‌شود مجموعه اقداماتشان در این کشور و سایر نقاط جهان، به افول قدرت واشنگتن منتهی شده است.
کارنامه روسای پیشین (43 رئیس‌جمهور در 44 دوره)، گواهی بر این سقوط قدرت در کشوری است که داعیه تبدیل شدن به کلانتر جهان را دارد.
جرج واشنگتن و شکست بریتانیا
جورج واشنگتن، اولین رئیس‌جمهور آمریکاست که در آخرین سال‌های قرن هجدهم این سمت را در اختیار گرفت.
ریاست جمهوری او، مصادف حکومت زندیه و آغاز سلسله قاجار در ایران بود. جورج واشنگتن از رهبران انقلاب استقلال آمریکا به‌شمار می‌رفت که توانست با بسیج توان داخلی آمریکا در جنگ داخلی علیه بریتانیا پیروز شود.
جنگی که درنگرفت
جان آدامز وقتی بر کرسی ریاست جمهوری آمریکا تکیه زد که قرن نوزدهم آغاز شده بود. دوره ریاست جمهوری او با سال های نخست دوره سلطنت فتحعلی‌شاه قاجار در ایران مصادف است.
در آن زمانی که آدامز به‌عنوان یک فدرالیست رئیس‌جمهور شد، آمریکا تا آستانه جنگ با فرانسه پیش رفت، اما این جنگ رخ نداد.
روشنفکری که رئیس‌جمهور شد
توماس جفرسون رئیس‌جمهوری برخاسته از حزب دموکرات ـ جمهوریخواه بود. او که تا سال 1809 رئیس جمهور آمریکا بود، نویسنده اصلی اعلامیه استقلال ایالات متحده به‌شمار می‌رود.
جفرسون از جمله روشنفکران عصر خود بود و افزون بر تدوین ارزش‌های جمهوری‌خواهی، از ایده جدایی دین از سیاست حمایت می‌کرد.
رئیس جمهور فراری!
جیمز مدیسون جونیور نه فقط چهارمین رئیس‌جمهور آمریکا که ازجمله نویسندگان قانون اساسی این کشور است.
او در حالی اولین دور حضور خود را در این سمت به پایان رساند که کشورش به دلیل افزایش تنش‌ها با انگلیس در آستانه جنگ قرار داشت.
در سال 1812 مدیسون بار دیگر رئیس جمهور شد، اما نتوانست در بسیج نیروها توفیقی حاصل کرده و در نهایت مجبور به فرار شد.
مخالفت با استعمار اروپایی
جیمز مونرو تا سال 1825 میلادی رئیس‌جمهور آمریکا بود. او پیش از ریاست جمهوری وزیر امور خارجه بود و دکترین او در حوزه روابط بین‌الملل شناخته شده است.
دکترینی مبتنی بر مخالفت با دخالت‌های استعماری اروپایی‌ها در آمریکا. او پس از این‌که به عنوان پنجمین رئیس‌جمهوری آمریکا انتخاب شد به دور آمریکا سفر کرد. سفر او به بوستون را آغاز عصر «روزهای خوش» نامیده‌اند.
اتهام فساد به رئیس‌جمهور ششم
قدرت گرفتن جان کوئینسی آدامز در آمریکا مصادف است با تحمیل قرارداد ترکمنچای از روسیه به ایران. او پیش از این مقام، وزیر امور خارجه بود.
در دوره وزارت جان کوینسی آدامز، اسپانیا فلوریدا را به آمریکا واگذار کرد.
او در پایان دوره ریاست‌جمهوری در سال 1829 میلادی، به فساد، اختلاس و سوءاستفاده از اموال عمومی متهم شد.
آغاز رقابت دو حزبی
اندرو جکسون رئیس‌جمهوری بود از حزب دموکرات. وی تا 1837 رئیس‌جمهور آمریکا بود یعنی تا همان زمانی که فتحعلی‌شاه قاجار در ایران درگذشت.
در دوره ریاست‌جمهوری او، شکاف در حزب دموکرات ـ جمهوریخواه پررنگ شد و در نهایت حزب دموکرات و جمهوریخواه از یکدیگر جدا شدند. او نخستین رئیس‌جمهوری آمریکا بود که با قطار سفر می‌کرد.
تجربه بحران اقتصادی
همزمان با سلطنت محمدشاه قاجار در ایران، مارتین ون بورن رئیس‌جمهور آمریکا شد. رئیس‌جمهوری هلندی‌تبار که مشهور به خوش‌پوشی بود.
وی اولین رئیس‌جمهوری آمریکا بود که در ایالات متحده به دنیا آمد. تمامی روسای جمهوری قبلی زمانی در این سرزمین متولد شده بودند که هنوز آمریکا مستعمره بریتانیا بود. در دوره او، آمریکا با بحران اقتصادی شدیدی روبه‌رو شد.
رئیس‌جمهور یک ماهه!
ویلیام هنری هریسون کمتر از یک ماه در مقام ریاست جمهوری آمریکا باقی‌ماند. روز چهارم آوریل سال 1841 وی در اثر ابتلا به بیماری سینه پهلو درگذشت. ویلیام هریسون نخستین رئیس‌جمهوری آمریکا بود که در دوره ریاست جمهوری‌اش درگذشت.
نگاه به شرق رئیس‌جمهور دهم
در دوره جان تایلر دهمین رئیس‌جمهور ایالات متحده، معاهده‌ای میان واشنگتن و پکن امضا شد و برای اولین بار، نگاه واشنگتن به خاور دور دوخته شد. در این دوره، تایلر از حزبش اخراج شد چراکه مخالف سیاست‌های ضدبرده‌داری بود.
دوره توسعه ارضی آمریکا
جیمز ناکس پولک وقتی در آمریکا به قدرت رسید که ناصرالدین شاه قاجار هم در ایران به تخت سلطنت تکیه زد. یازدهمین رئیس‌جمهور آمریکا مناطق وسیعی را به خاک آمریکا افزود که بهای آن، تسریع جنگ شمال و جنوب بر سر مساله توسعه برده‌داری بود. پالک در حالی دفترش را ترک کرد که بشدت فرسوده و بیمار شده بود و نزدیک به سه ماه بعد از اتمام دوره ریاست جمهوری‌اش درگذشت.
اقتدار علیه جدایی‌طلبان
در نیمه قرن نوزدهم زاکاری تیلور رئیس‌جمهور آمریکا بود. در دوره یکساله ریاست جمهوری او، شمالی‌ها و جنوبی‌ها بر سر آزاد بودن برده‌داری در سرزمین‌هایی که از مکزیک گرفته شده بود اختلاف‌نظر شدیدی داشتند، به طوری که حتی برخی از جنوبی‌ها، تهدید کردند که از ایالات متحده جدا می‌شوند.
تایلور مصمم بود تا اتحاد بین ایالات را حفظ کند و در راه نیل به چنین هدفی توسل به نیروی نظامی را به مصالحه ترجیح می‌داد.
آخرین شانس حزب ویگ
میلارد فیلمور آخرین کسی بود که توانست به نمایندگی از حزب ویگ، رئیس‌جمهور شود، چراکه پس از آن، این حزب دچار فروپاشی شد.
دوره ریاست‌جمهوری او همزمان با تاسیس دارالفنون در ایران و نیز قتل امیرکبیر بود. وی در جریان جنگ‌های داخلی مخالف لینکلن بود و در دوره بازسازی پس از جنگ‌های داخلی از پرزیدنت جانسون حمایت می‌کرد.
اشتباه پیرس و بازگشت آشوب
فرانکلین پیرس رئیس‌جمهوری دموکرات بود که دموکرات‌ها خیلی زود از او ناامید شدند. سیاست های او در سال‌های 1853 تا 1857، باعث رقابت شدید شمالی‌ها و جنوبی‌های آمریکا شد و زمینه را برای تشدید جنگ‌های داخلی فراهم کرد. آشوب در کانزاس میراث ریاست‌جمهوری او به‌شمار می‌رود.
رئیس‌جمهوری درگیر جنگ‌های داخلی
جیمز بیوکنن وقتی وارد کاخ سفید شد که روابط ایران و بریتانیا به امضای معاهده پاریس در دوره سلطنت ناصرالدین‌شاه انجامید.
بوکانن در برابر سیاست‌های تجزیه‌طلبانه ایالت‌های جنوبی آمریکا، شیوه نظامی را در پیش گرفت. او تنها رئیس‌جمهوری آمریکاست که هرگز ازدواج نکرد.
ترور مخالف برده‌داری
آبراهام لینکلن جمهوریخواه بود، اما شهرتش را مدیون پایان دادن به بحران برده‌داری در آمریکاست. او توانست در اوج اختلافات شمال و جنوب، اعلامیه آزادی بردگان و متمم سیزدهم قانون اساسی ایالات متحده را به انجام برساند. لینکلن هرچند بین آمریکایی‌ها محبوب است، ولی توسط یک بازیگر تئاتر ترور شد.
تجربه چالش با کنگره
اندرو جانسون، معاون لینکلن بود که با ترور او، هفدهمین رئیس‌جمهور ایالات متحده نام گرفت. جانسون با کنگره آمریکا چالش‌های بسیاری داشت و در دوره او، برای اولین بار کنگره توانست با آرای لازم، وتوی رئیس‌جمهور را بشکند. در دوره او بود که سیاهان آمریکایی رسما به‌عنوان شهروند ایالات متحده پذیرفته شدند.
ژنرال در کاخ سفید
یولیسیز سایمن گرانت را قهرمان جنگ داخلی آمریکا می‌دانند. کسی که نماد پیروزی نیروهای دولتی علیه شورشیان در طول جنگ‌های داخلی ایالات متحده به‌شمار می‌رفت. او دولت را تقریبا همان‌طور اداره می‌کرد که ارتش را و تعدادی از ارتشی‌ها را به کاخ سفید آورد.
اولین دعوای انتخاباتی آمریکا
رادرفورد بیرچارد هِیز بین سال‌های 1877 تا 1881 رئیس‌جمهور بود. انتخاب وی به عنوان رئیس‌جمهور آمریکا در سال 1876 با بحث و شبهات زیادی همراه بود.
او با اختلاف یک رای الکترال بر رقیبش پیروز شد. اما وعده‌های هیز برای مصالحه با جنوب باعث شد تا افکار عمومی نتایج این انتخابات را بپذیرد. مهم‌ترین چالش او، رعایت حقوق سیاهان بود.
سریال ترور روسای‌جمهور
جیمز گارفیلد در زمره روسای جمهوری است که تنها چند ماه توانست در کاخ سفید باشد. او سال 1881 در ایستگاه راه‌آهن واشنگتن ترور شد. گارفیلد بشدت زخمی شد و چندین هفته در کاخ سفید تحت درمان قرار گرفت. الکساندر گراهام بل، مخترع تلفن، به کاخ سفید آمد و تلاش کرد گلوله را با دستگاه الکتریکی که طراحی کرده بود ردیابی کند، اما موفق نشد و او سرانجام مُرد.
معاونی در مقام رئیس‌جمهور
چستر آلن آرتور تا 1885 رئیس‌جمهور آمریکا بود. وی معاون جیمز گارفیلد بود و تقریبا تمام طول دوره ریاست‌جمهوری رئیس خود را به‌عنوان رئیس‌جمهور گذراند. با این وجود او به‌دلیل ناتوانی در جلب رضایت حزبی، نتوانست خود به‌تنهایی تجربه پیروزی انتخاباتی داشته باشد.
تکرار یک رئیس‌جمهور
استیون گروور کلیولند در سال 1884 توانست حمایت دموکرات‌ها را برای نامزدی در انتخابات جلب کند. او اگرچه در میان افکار عمومی آمریکااز محبوبیت بالایی برخوردار نبود، اما با جلب نظر جمهوریخواهان مستقل به ریاست جمهوری آمریکا رسید.
پیروزی در نزاع مرزی با انگلیس در ونزوئلا از جمله دستاوردهای وی بود. او 2 دوره بعد نیز بار دیگر رئیس‌جمهور آمریکا شد.
زمینه‌سازی برای قدرت امپریالیستی
بنجامین هریسون بیست و سومین رئیس‌جمهور آمریکا از حزب جمهوریخواه و نوه ویلیام هنری هریسون، نهمین رئیس‌جمهور آمریکا بود. بزرگ‌ترین دستاورد سیاست خارجی هریسون حمایت وی از «بلین»، وزیر امور خارجه وقت بود که ایده‌هایش در اداره امور وزارت خارجه آمریکا زمینه‌های قدرت امپریالیستی این کشور را به‌وجود آورد.
قتل یک رئیس‌جمهور دیگر
ویلیام مک‌کینلی بیست و چهارمین رئیس‌جمهور آمریکا بود که در بیست و پنجمین دوره انتخابات به پیروزی رسید. او آمریکا را وارد قرن بیستم کرد. اما در اولین سال این قرن، در سن پنجاه و هشت سالگی به قتل رسید. لئون چولگوش قاتل وی، که از کار خود پشیمان شده بود، در 29 اکتبر همان سال در زندان آبورم با صندلی الکتریکی اعدام شد.
اولین رئیس‌جمهور نوبلیست آمریکا
تئودور روزولت به مدت هشت سال، یعنی تا 1909 قدرت را در دست داشت. او معاون ویلیام مک‌کینلی بود که با ترور او توانست رئیس‌جمهور شود. درخشان‌ترین دستاورد روزولت در میان سایر رئیس‌جمهورهای آمریکا این بود که وی توانست اولین جایزه نوبل را برای آمریکایی‌ها به ارمغان آورد. شهرت روزولت به مداخلات خارجی‌اش بود.
وقتی مجری و قاضی یکی می‌شود
ویلیام هاوارد تفت تنها رئیس‌جمهوری بود که همزمان ریاست دیوان عالی عدالت را نیز به عهده داشت. تفت در آرام کردن مردم این کشور مهارت خاصی داشت. وی توانست اوضاع اقتصادی این کشور را سامان دهد و مشکل زمین‌های متعلق به کلیسا را حل و فصل کند.
پدرخوانده سازمان ملل
توماس وودرو ویلسون تا سال 1921میلادی رئیس‌جمهور بود. مهم‌ترین ابتکار وی ایجاد جامعه ملل پس از پایان جنگ جهانی اول بود، که 14ماده داشت. اگرچه این پیمان چندان نتیجه‌بخش نبود و حتی خود آمریکا نیز به آن نپیوست، ولی زیربنای ایجاد سازمان ملل متحد پس از پایان جنگ دوم جهانی شد.
مرگ در اتاق کار
وارن گامالیل هاردینگ ششمین رئیس‌جمهوری بود که در تاریخ ریاست‌جمهوری ایالات متحده در اتاق کارش درگذشت. او در سال‌هایی به قدرت رسید که جهان گمان می‌کرد با پایان جنگ جهانی اول، روندی رو به صلح خواهد داشت، هرچند چنین نشد.
رئیس‌جمهوری با تبع طنز
جان کالوین کولیج یک وکیل جمهوریخواه بود. او که در سال 1924 در انتخابات ریاست جمهوری به پیروزی رسید، به عنوان یک محافظه‌کار حامی دولت کوچک و نیز شخصی که بسیار کم حرف می‌زده، گرچه حس طنز خوبی داشته، مشهور شد.
مردی که چینی می‌دانست
هربرت هوور پیش از آن‌که رئیس‌جمهور آمریکا شود، تجربه زندگی در چین را داشت. جمهوریخواهان هوور را در سال 1928 به عنوان کاندیدای حزب خود برای رقابت با «آلفرد اسمیت» از حزب دموکرات معرفی کردند. وی در این رقابت پیروز شد، اما در انتخابات سال 1932 از تکرار این پیروزی بازماند.
سفر مخفیانه به تهران
فرانکلین دلانو روزولت با این‌که قبل از رسیدن به مقام ریاست جمهوری به بیماری فلج اطفال دچار شده و نمی‌توانست راه برود، اما اجازه نداد که این ناتوانی، مانع از اعتماد رای‌دهندگان به او شود. روزولت همان کسی است که به‌طور مخفیانه با استالین و چرچیل قرار کنفرانسی در تهران را گذاشت تا بر تحولات جنگ جهانی دوم اثر بگذارد.
فرمانده جنگ سرد
هری اس. ترومن معاونی بود که پس از مرگ ناگهانی روزولت رئیس‌جمهور شد. او در دوره‌ای رئیس‌جمهور شد که جنگ جهانی دوم پایان یافته بود و جهان چشم به کمک‌های آمریکا برای بازسازی اروپا داشت. دکترین او، مهار کمونیسم در اوج جنگ سرد بود.
هراس از اتحاد ایران و شوروی
دوایت دیوید آیزنهاور با همه ادعاهایی که در رابطه با صلح‌طلبی داشت، تلاش کرد تا بلوک غرب را علیه شوروی و متحدانش بسیج کند. این ژنرال سیاستمدار جمله مشهوری درباره ایران دارد: «گمان نمی‌کنم منطقه‌ای مهم‌تر از ایران روی نقشه جهان وجود داشته باشد... اگر روزگاری ایران و شوروی با هم کنار آیند، زمین جای امنی برای غرب نخواهد بود.»
پایان تراژیک یک رئیس‌جمهور
جان فیتزجرالد کنِدی نیز یکی دیگر از قربانیان دومینوی ترور روسای‌جمهور آمریکا بود. از اتفاقات مهمی که در دوران ریاست جمهوری او افتاد می‌توان به تهاجم ناموفق به خلیج خوک‌ها، بحران موشکی کوبا، ساخته شدن دیوار برلین، آغاز مسابقه فضایی، اولین اتفاقات جنگ ویتنام و جنبش حقوق مدنی آمریکا اشاره کرد. وی جوان‌ترین رئیس‌جمهوری بود که ترور شد.
عامل توسعه جنگ ویتنام
لیندون جانسون معاون کندی بود که با ترور وی، به قدرت رسید. مهم‌ترین اتفاق در دوران وی، توسعه جنگ‌طلبی آمریکا در ویتنام بود که باعث شکل‌گیری یک جنبش قدرتمند ضدجنگ در داخل این کشور شد.
قربانی واترگیت
ریچارد میلهوس نیکسون اولین و تنها رئیس‌جمهور آمریکا بود که از مقام خود کناره‌گیری کرد. او هم به جنگ ویتنام خاتمه داد و هم قانون سربازگیری اجباری را در آمریکا لغو کرد. وی با چین وارد گفت‌وگو شد و تنش‌زدایی را با شوروی نیز آغاز کرد. با این همه، رسوایی واترگیت به زندگی سیاسی او پایان داد.
تجربه نیابت رئیس‌جمهور
جرالد رادولف فورد جونیور معاون نیکسون بود که پس از برکناری او، رئیس‌جمهور شد. در 1976 فورد با کمی برتری رونالد ریگان را برای نامزدی حزب جمهوریخواه شکست داد، اما در انتخابات به نامزد حزب دموکرات‌ها، جیمی کارتر، باخت. فورد نخستین کسی بود که طبق متمم 25 قانون اساسی به نیابت ریاست جمهوری آمریکا انتخاب شد.
بازنده گروگانگیری
جیمز ارل کارتر رئیس‌جمهوری بود که در شوک انقلاب اسلامی در ایران فرورفت. او که سابقه پایه‌گذاری مذاکرات صلح مصر و رژیم صهیونیستی در کمپ‌دیوید را داشت، به‌دنبال اشتباه در پناه دادن به محمدرضا پهلوی، گرفتار بحران 444 روزه گروگانگیری شد. بحرانی که به شکست انتخاباتی او انجامید.
هنرپیشه‌ای در کاخ سفید
رونالد ویلسن ریگان یک هنرپیشه بود که رئیس‌جمهور شد. او که به آلزایمر دچار بود، در جریان تجاوز رژیم بعث عراق به ایران، از صدام حمایت کرد. در سال 1986 درگیر رسوایی ایران ـ کنترا شد که به ماجرای سفر تحقیرآمیز مک‌فارلین به ایران مربوط بود.
جنگ‌طلبی خانواده بوش
جرج هربرت واکر بوش که در ایران به «بوش پدر» مشهور است، تا سال 1993 رئیس‌جمهور آمریکا بود. او در طول جنگ جهانی دوم به‌عنوان یک خلبان فعالیت می‌کرد و در دوره زمامداری‌اش، مداخله در خاورمیانه را افزایش داد و در سال 1991 جنگ اول خلیج فارس را به راه انداخت. در دوره او بود که شوروی فروپاشید.
نماد رسوایی اخلاقی
«بیل» کلینتون همسر همان زنی است که اکنون نامزد ریاست جمهوری آمریکاست. کلینتون در دوره ریاست‌جمهوری خود تحریم‌ها علیه ایران را افزایش داد. کنگره، کلینتون را به اتهام سوگندشکنی و کارشکنی در اجرای عدالت در رابطه با رسوایی جنسی استیضاح کرد. او هرچند تبرئه شد، اما دومین رئیس‌جمهور آمریکا نام گرفت که استیضاح شده است.
رئیس‌جمهور محبوبی که منفور شد
در دوره جورج بوش به بهانه حادثه یازدهم سپتامبر، عراق و افغانستان هدف حمله قرار گرفتند و فشارها علیه برنامه هسته‌ای کشورمان تشدید شد. بوش پسر که پیروزی انتخاباتی‌اش هم حاشیه‌های زیادی داشت، از اوج محبوبیت 90درصدی در روزهای پس از یازدهم سپتامبر، به پایین‌ترین محبوبیت یک رئیس‌جمهور در تاریخ ایالات متحده یعنی 28درصد رسید.
اولین رئیس‌جمهور سیاه
باراک اوباما اولین رئیس‌جمهور سیاه‌پوست آمریکاست. او هرچند مدعی استفاده از دیپلماسی برای گفت‌وگو با کشورهای مختلف از جمله ایران و کوباست، ولی در عمل فشار بر کشورمان در دوره او به واسطه تشدید تحریم‌ها و عهدشکنی در اجرای برجام افزایش یافت. با این حال وی در سال 2009 به علت تلاش برای تقویت دیپلماسی جایزه صلح نوبل گرفت!
کاخ سفید در انتظار اولین رئیس‌جمهور زن؟
رئیس‌جمهور آینده آمریکا یعنی برنده رقابت ترامپ و کلینتون، چهل و پنجمین رئیس‌جمهور آمریکا خواهد بود که البته به‌دلیل تکراری بودن برنده انتخابات در ادوار بیست و دوم و بیست و چهارم، چهل و چهارمین فردی می‌شود که پیشوند «پرزیدنت» را با خود یدک می‌کشد. پیروز این انتخابات هر که باشد، روند تحولات آمریکا نشان می‌دهد قدرت اثرگذاری جهانی این کشور رو به افول گذاشته است.
ضمیمه جام سیاست جام جم
تازه ها
پیشنهاد سردبیر
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
لزوم کامل‌تر شدن حکم قابل تحسین دادگاه لاهه
دانشیار حقوق بین‌الملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
تکرار اتهامات واهی علیه ایران
یک پژوهشگر روابط بین‌الملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
بازی اروپا در پازل اسرائیل | رای شجاعانه دادگاه کیفری بین‌المللی
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
قطعنامه اتحادیه اروپا دست ایران را باز کرد
گفت و گو
در گفت‌وگو با امین شفیعی، دبیر جشنواره «امضای کری تضمین است» بررسی شد