سفرهای فضایی عملکرد مغز را تغییر می‌دهند

در مطالعه‌ای که بتازگی منتشر شده است، شرایط پرواز فضایی را با استفاده از قرار دادن طولانی‌مدت فرد در حالت استراحت در یک بستر با شیبی که در آن سر به سمت پایین قرار گرفته شبیه‌سازی کرده‌اند. قرار گرفتن طولانی‌مدت در موقعیت شیب سر به پایین در طول استراحت در بستر، اثرات بی‌وزنی در محیط را که فضانوردان در سفرهای فضایی تجربه می‌کنند، شبیه‌سازی می‌کند و باعث می‌شود، ورودی‌های حسی به پایین پا و توزیع مایع در اطراف سر کاهش یابد. نتایج این مطالعه تغییرات قابل توجهی را در عملکرد حافظه کاری و فعالیت قسمت‌هایی از مغز که مربوط به عملکردهای حرکتی و حسی است، نشان داد.

شواهد نشان می‌دهد پروازهای فضایی می‌تواند اثر منفی بر شناخت و عملکردهای حسی و حرکتی فرد داشته باشد. به عنوان مثال دیده شده،‌ فضانوردان بعد از یک مأموریت فضایی طولانی‌مدت در عملکردهای حرکتی و تصمیم‌گیری‌هایشان دچار خطا می‌شوند.

در این مطالعه ـ که در دانشگاه میشیگان آمریکا صورت گرفته است ـ با استفاده از روش‌های تصویربرداری حساس و دقیق (RS-FMRI)، تغییرات فعالیت عصبی در مغز را در حالت استراحت بررسی کردند. پژوهشگران می‌گویند، این روش بسیار کاربردی و مفید است، زیرا هنگامی‌که فرد در حالت استراحت است، مغز انرژی بیشتری برای حمایت از عملکرد سلول‌های عصبی صرف می‌کند. تصاویر مغزی با استفاده از این روش، از 17 مرد که به مدت 70 روز متوالی در موقعیت شیب سر به سمت پایین در بستر در حالت استراحت قرار داشتند، جمع‌آوری و بررسی شد. این تصویر در طول 70 روز و بعد از اتمام این دوره ضبط شده است.

نتایج این مطالعه نشان داد، 70 روز استراحت در بستر شیب سر به سمت پایین، منجر به تغییرات قابل توجهی در فعالیت قسمت‌هایی از مغز می‌شود که مربوط به عملکردی حرکتی، حسی تنی و مناطق دهلیزی مغز است. این تغییرات به افت عملکرد حافظه منجر می‌شود. محققان بیان می‌کنند، احتمال دارد مکانیسم‌های عصبی مربوط به عملکردهای حافظه با فضای بی‌وزنی که فضانوردان تجربه می‌کنند،‌ ارتباط داشته باشد. نتایج این مطالعه، بینشی کلی درباره ارتباط مکانیسم‌های عصبی و خطرپذیری در سفرهای فضایی که موجب تغییر در عملکردهای حسی تنی می‌شوند، فراهم کرده است.

هانیه علیزاده