چاقی، بلای جان مفاصل

به گزارش جام جم آنلاین ، مفاصل نقش لولا را بازی می‌کنند. یعنی محل اتصال دو استخوان هستند و ساختار ویژه آنها به ما امکان می‌دهد زانو، مچ دست و پایمان را خم و راست کنیم، برای اطرافیان خود دست تکان دهیم، بالا و پایین بپریم و سر خود را به اطراف حرکت دهیم. حال نکته مهم این است که اعضای موثر بدن نیاز به مراقبت دارند. چراکه اگر آسیب ببینند تمام فعالیت‌های تحرکی ما دچار اختلال می‌شود.

در واقع، بافت نرم مفاصل مانع ساییده شدن سر استخوان‌ها به هم می‌شود که به طور طبیعی با افزایش سن، آسیب‌پذیر می‌شوند، اما عواملی چون سبک اشتباه نشستن یا برداشتن بار بیش از اندازه باعث آسیب آن می‌شود و به این ترتیب التهاب و سایر مشکلات مفاصل بروز می‌کند، اما مهم‌تر از آن چاقی و اضافه وزن، دشمن مفاصل محسوب می‌شوند و مفاصل را در دام بیماری‌های مفصلی و بویژه آرتروز می‌اندازند.

بی‌دلیل نیست دکتر غلامعلی عکاشه، رئیس انجمن جراحان ارتوپدی ایران با اشاره به این که چاقی نه‌تنها در ایران بلکه در آمریکا به عنوان معضل شناخته شده است، می‌گوید: چاقی زمانی اتفاق می‌افتد که میزان وزن بدن نسبت به قد و سن در مقاطعی بیش از استانداردهای تعیین شده باشد. البته خروج از این استانداردها تا 15 درصد با تاثیرات منفی بر سلامت عمومی بدن همراه نیست، ولی بیش از آن با عوارض زیادی بویژه بر استخوان‌ها و مفاصل همراه است.

این جراح ارتوپدی در گفت‌وگو با جام‌جم تاکید می‌کند: هیچ عاملی به اندازه اصلاح نحوه زندگی فرد یعنی ایجاد تغییر در نوع تغذیه، اصلاح شکل راه رفتن و نشستن، کاهش اضافه‌وزن و حرکات ورزشی در پیشگیری و درمان بیماری‌های مفصلی موثر نیست.

چاقی به اندام تحتانی بیشتر آسیب می‌زند

توجه داشته باشید بدن انسان برای یک مقدار وزنی در سن معین ساخته شده است. پنج کیلو اضافه وزن به اندازه 20 کیلو به مفاصل فشار وارد می‌کند.

به گفته این متخصص ارتوپدی، بیشترین فشار بر اثر افزایش وزن به مفاصل اندام تحتانی بویژه هنگام خم‌شدن، چرخیدن یا بالا رفتن از پله‌ها وارد می‌شود. چنین فشاری باعث می‌شود در این مفاصل، تورم و درد و بتدریج تخریب استخوان و غضروف اتفاق بیفتد که به بقیه قسمت‌ها نیز سرایت و مشکلی به نام آرتروز ایجاد می‌کند.

وی می‌افزاید: متاسفانه در چنین شرایطی، تنها راه نجات اصلاح مفصل آسیب‌دیده، تعویض آن است. فراموش نکنید مفاصلی که وزن بدن و بیشترین آسیب ناشی از افزایش وزن را تحمل می‌کنند زانوها، استخوان لگن، مچ پا و کمر هستند. به بیان دیگر به مرور زمان، افزایش وزن، روند فرسودگی مفاصل را تسریع می‌کند. به همین نسبت، کاهش وزن، فشار وارد به این نواحی را در حد قابل توجهی کاهش می‌دهد.

به مفاصل‌تان رحم کنید!

توجه داشته باشید التهاب مفاصل بر اثر افزایش وزن منجر به تکرار ضربه‌های نامتقارن و با فشار زیاد در قسمتی از غضروف‌ها می‌شود که تخریب و التهاب مفاصل را به همراه می‌آورد.

دکتر عکاشه در توضیح چنین وضعیتی می‌گوید: بتدریج قسمت‌های غضروفی که تحت فشار زیادی هستند خاصیت خود را از دست می‌دهند و تبدیل به استخوان می‌شوند. در چنین شرایطی اگر بموقع راه‌حل درمانی و کمکی برای کاهش فشار از روی مفاصل اندیشیده نشود، مفصل تبدیل به استخوان می‌شود که برای درمان آن چاره‌ای جز تعویض مفصل وجود نخواهد داشت.

چاقی به مفاصل اندام فوقانی هم آسیب می‌زند

شاید تصور کنید اضافه وزن فقط به تخریب و آسیب مفاصل زانو، کمر و لگن منجر می‌شود. در حالی که مفاصل اندام فوقانی یعنی شانه‌ها و مچ دست افراد چاق نیز به درجاتی در معرض فشار و آسیب است.

به گفته رئیس انجمن جراحان ارتوپدی ایران گرچه مفاصل زانو، مچ پا،کمر و لگن بیشتر در معرض تخریب ناشی از اضافه وزن هستند، اما اگر چاق باشید و بخواهید کاری مثل شنا رفتن روی زمین یا بارفیکس انجام دهید فشاربیشتری نسبت به افرادی که وزن متعادل دارند به مفاصل دست و شانه هایتان وارد می‌شود. پس بر اثر چاقی، تمام مفاصل فرد، حین کارهای روزانه تحت فشار زیادی قرار می‌گیرند.

شکم را کوچک کنید

همان گونه که دریافتید اصلی‌ترین مفاصل در معرض تخریب بر اثر چاقی، زانو، مچ پا، کمر و لگن هستند؛ تخریبی که بتدریج به آرتروز منتهی می‌شود، اما موثرترین روش برای خارج کردن مفاصل تحتانی از تحمل چنین فشاری چیست؟

دکتر عکاشه در پاسخ می‌گوید: افراد چاق برای این که آسیب‌های مفصلی خود را کم کنند باید چاقی‌های موضعی شکم، باسن و بالاتنه را کاهش دهند.

از سوی دیگر باید ورزش‌هایی انجام دهند که اگر نمی‌توانند چاقی را کاهش دهند مفاصل زانو، لگن، مچ پا و لگن را تقویت کنند تا مفاصل تقویت شده بتوانند وزن را تا حد زیادی تحمل کنند.

وی تاکید می‌کند: افراد دارای اضافه‌وزن باید ورزشی متعادل با سطح تحمل بدنی خود انجام دهند. مثلا اگر وزن صد کیلویی دارند، مسلما نمی‌توانند مانند یک شخص 60 کیلویی ورزش‌هایی چون بارفیکس یا فوتبال انجام دهند. بعلاوه برای هر ورزشی ابتدا باید عضلات اطراف مفاصل اصلی بدن را قوی کرد تا عضلات بتوانند وزن شخص را تحمل کنند. این متخصص هشدار می‌دهد: هرگز نباید تصور کرد عوارض چاقی بر مفاصل، مختص سنین میانسالی و پیری است. کمااین که یک کودک چاق نیز طی نوجوانی و کودکی با افزایش وزن می‌تواند دچار آرتروز مچ پا، کجی یا آرتروز زانو و در سنین بالاتر نیز دچار عوارض شدیدتر چاقی شود. یعنی شکی وجود ندارد که افزایش وزن در هر سنی باعث تخریب مفصلی خواهد شد.

از مفاصل مان چگونه مراقب کنیم؟

روش‌های زیر برای مراقبت از مفاصل حفظ قدرت و سلامت ماهیچه‌ها و استخوان‌ها توصیه می‌شود:

وزن خود را کنترل کنید. این بهترین کمک برای حفظ سلامت مفاصل است.

تحرک و ورزش را فراموش نکنید.

ماهیچه‌هایتان را تقویت کنید. ماهیچه‌های قوی، محافظ مفاصل هستند.

ماهیچه‌های شکمی را تقویت کنید. تقویت ماهیچه‌های شکمی نیز باعث حفظ تعادل می‌شود و از آسیب به مفاصل جلوگیری می‌کند.

از انجام فعالیت‌ها و ورزش‌هایی که برای بعضی از مفاصل سخت و آسیب‌رسان است، بر حذر باشید.

سعی کنید چه در حالت نشسته و چه در حالت ایستاده، استواری و راست قامتی خود را حفظ کنید.

تغذیه مناسب و سالم داشته باشید. تغذیه درست به حفظ سلامت استخوان‌ها کمک می‌کند.