دلایل برتری نیروهای برانگیزنده به جرم

خانواده، بدسرپرستی، بی سرپرستی، فقر، اعتیاد والدین، دوستان ناباب، محل زندگی و پر نشدن اوقات فراغت است. فروریختگی ارزش‌ها و هنجارها. فروریختگی قدرت مشروع والدین. نظارت نشدن در خانواده و در مدرسه، ضعف قانون و.... همه اینها از عواملی هستند که باعث می‌شوند سن ارتکاب جرم پایین بیاید.

از همه مهم‌تر بیکار بودن فرد است. وقتی کاری ندارد که انجام دهد، به نشستن سر کوچه و سیگار کشیدن و گفت‌وگو با دوستان و متلک پرانی به مردم روی می‌آورد. در کنار اینها، فقر هم هست و سرپرستی والدین هم به گونه ای شده که توان کنترل را ندارند. این‌طور می‌شود که وارد مسائل سیگار، قلیان و همنشینی با افراد ناباب می‌شوند. بعد هم آرزوهای دور و درازی دارند. نوجوانان امروز، آرزوهایشان با نوجوانان چند سال پیش متفاوت شده و خواسته‌های متعددی دارند. موبایل آنچنانی، ماشین، جیب پر پول تا هر چه می‌خواهند را بخرند. اما اینها را ندارند، در نتیجه بر اساس تئوری ای که برای اولین بار در قوه قضائیه مطرح شده و توسط پلیس و دانشگاه مورد قبول واقع شد، نیروهای برانگیزنده به جرم، بر نیروهای بازدارنده پلیس، زندان و یا تنبیه باشد، غلبه دارد.

برای متوجه شدن این تئوری، یک خط افقی را در نظر بگیرید. 10 الی 15 فلش به زیر این خط وارد می‌شود که اینها شامل ناپدری، نامادری، بدسرپرستی، فقر، بیکاری، خواسته‌های متعدد، دوستان ناباب، کمرنگ شدن اعتقادات دینی، فیلم‌ها و سریال‌ها، اعتیاد والدین، فرار از خانه، خیابانگردی و... می‌شوند.

همه اینها عواملی هستند که به زیر خط افقی فشار می‌آورند. اینها همان عوامل برانگیزنده به جرم هستند. حالا از بالای خط افقی 5 الی 6 فلش به آن وارد می‌کنیم. این فلش‌ها پلیس، قوه قضائیه، زندان و تنبیه هستند که عوامل بازدارنده نامیده می‌شوند. اما این عوامل بازدارنده، زورشان به عوامل برانگیزنده نمی‌رسد. اسم این تئوری را «میدان نیروهای اجتماعی» گذاشته‌ایم.

میدان نیروهای اجتماعی در انواع آسیب‌های اجتماعی موثر است. یکی از این آسیب‌های اجتماعی جرم، اعتیاد والدین و دوستی‌های غیر متعارف هم نوع دیگری از آسیب‌های اجتماعی است. با این تئوری که در بالا گفته شد، می‌توان انواع آسیب‌های اجتماعی را بررسی کرد. برای مثال خوب نبودن رابطه فرزندان در یک خانواده را می‌توان از این طریق بررسی کرد. این‌که عوامل برانگیزنده و بازدارنده این رابطه را روی محور ترسیم کرد. یا به طور مثال درس نخواندن فرزند را هم می‌توان از این طریق بررسی کرد. حالا در مساله ارتکاب جرم، زور مسائل سوق دهنده به جرم، فحشا ، طلاق، اعتیاد و فرار از خانه و... بر نیروهای بازدارنده که پلیس و زندان و اعدام است؛ برتری دارد. در نتیجه آمار جرم بالا می‌رود در شرایطی که محیط هم مناسب است.

در چنین جامعه ای سن اعتیاد آمده به 12 سال، تجرد گرایی و طلاق افزایش یافته و دلیل آن این است که نیروهای برانگیزنده به اعتیاد و طلاق زیاد است. در نتیجه چون محیط مساعد است، همان‌طور که در ابتدا گفته شد؛ نیروهای برانگیزنده به جرم بر نیروهای بازدارنده از جرم برتری دارند و هر چه جرم بیشتر شود، سن آن کمتر می‌شود.

دکتر امان‌الله قرایی‌مقدم - آسیب‌شناس