عزم ملی برای اجرای سیاست‌های جمعیتی

یکی از عمده موانع برای افزایش جمعیت کشور، افزایش سن ازدواج است، طوری که هر ساله شاهدیم میانگین سن ازدواج در ایران افزایش پیدا می‌کند. هم اکنون میانگین سن ازدواج برای آقایان به 28 سال و نیم و برای خانم‌ها به حدود 24 سال رسیده است. البته میانگین سنی ازدواج در کلانشهرها از این رقم هم بالاتر است و جوانان مقیم کلانشهرها خیلی دیرتر از میانگین کشوری، ازدواج می‌کنند.

مانع بعدی، تاخیر در فرزندآوری زوج‌هاست که همین عامل هم خودش به نوعی به مساله تاخیر در ازدواج برمی گردد. در حالی که متخصصان درباره خطرات احتمالی باروری در سنین بالای 35 سال برای خانم‌ها هشدار می‌دهند، همین موضوع موجب شده که خیلی از خانواده‌ها به داشتن یک فرزند یا نهایت دو فرزند اکتفا کنند، زیرا تاخیر در ازدواج موجب می‌شود که ناخودآگاه تعداد فرزندان در خانواده‌ها کاهش پیدا کند.

همچنین آمارهای طلاق در کشور هم نگران‌کننده است که همین مساله نیز مبحث افزایش جمعیت را تحت تاثیر قرار داده است. تقریبا بین 14‌تا 15درصد طلاق‌های هر سال مربوط به سال اول زندگی زوج هاست. افزون بر این، حدود 50 درصد طلاق‌های هرسال هم مربوط به زوج‌هایی است که زیر پنج سال با هم زندگی کرده اند که البته این 50 درصد، شامل زوج‌هایی هم می‌شود که در سال اول زندگی مشترک از همدیگر طلاق می‌گیرند.

بدیهی است که وقتی طلاق در جامعه افزایش پیدا کند، دیگر خانواده و پتانسیلی هم برای باروری وجود ندارد و به این ترتیب، بخشی از فرصت‌های افزایش جمعیت نیز از بین می‌رود.

در سیاست‌های کلی جمعیت نیز بارها بر رفع‌موانع ازدواج تاکید شده است. مثلا در شرایطی که اشتغال و تحصیل به مانعی برای فرزندآوری برخی خانواده‌ها بدل شده است، در این شرایط دولت می‌تواند با ارائه تسهیلاتی به زوج‌های شاغل، آنها را به فرزندآوری ترغیب کند. همچنین دولت می‌تواند برای زوج‌هایی که ادامه تحصیل می‌دهند، تسهیلاتی قائل شود که آنها در کنار ادامه تحصیل بتوانند فرزندانی هم به دنیا بیاورند.

از سوی دیگر، سختگیری نکردن خانواده‌ها و حذف تجملات برای شروع یک زندگی مشترک هم می‌تواند آمار ازدواج‌ها را بالا ببرد. افزون بر این، دولت می‌تواند با افزایش حمایت‌های مالی از زوج‌های جوان و افزایش فرصت‌های اشتغال برای جوانان مجرد، آنها را در ریل سیاست‌های جمعیتی قرار دهد و با فرهنگ‌سازی گسترده، تلاش کند که خانواده‌ها را به سمت خانواده‌ای پرجمعیت و کامل سوق دهد.

علی‌اکبر محزون

جمعیت‌شناس