کام تلخ« بینی شکستگان»

شکستگی بینی شایع‌ترین شکستگی در صورت کودکان بخصوص در شش تا هفت سالگی است. استخوان بینی برجسته‌ترین استخوان صورت است و اتفاقا نازک و آسیب‌پذیرتر از دیگر اعضای صورت است.

تورم، اولین نشانه

شکستگی بینی برخلاف شکستگی اعضای دیگر مانند دست و پا همیشه با عکس رادیولوژی قابل تشخیص نیست و معاینات بالینی تنها راه تشخیص است چرا که در عکس ممکن است شکستگی‌های کاذب در بینی دیده شود که متفاوت از شکستگی اصلی باشد.

دکتر محسن نراقی، فوق‌تخصصی جراحی پلاستیک و ترمیمی صورت، رئیس انجمن تحقیقات راینولوژی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره علائم اولیه شکستگی به جام‌جم می‌گوید: اولین علامت شکستگی بینی در کودکان تورم است که با کبودی، خونمردگی زیر پوست و درد همراه است. اصابت ضربه به یک طرف بینی، می‌تواند باعث کج شدن استخوان به یک سمت مشخص شود.

دکتر نراقی نیز راه تشخیص شکستگی بینی را معاینه، رادیوگرافی و میزان مهارت جراح در تشخیص می‌داند و می‌گوید: در کودکان به دلیل کوچکی استخوان بینی، ورم طولانی بعد از ضربه و نیز عدم همکاری کودک در لمس دقیق، در بسیاری از موارد شکستگی‌های بینی مورد غفلت قرار می‌گیرد و تنها پس از پدیدار شدن بدشکلی‌های ظاهری، خود را نشان می‌دهد.

وی ادامه می‌دهد: شکستگی می‌تواند باعث انحراف شدید تیغه بینی و به تبع آن مسدود شدن مجرای تنفسی، تنگی گذرگاه‌های سینوس و اختلال عملکرد آنها و مستعد سینوزیت شود.

بینی‌ زینی‌ شکل‌

بعد از شکستگی، خونمردگی تیغه‌ بینی‌ به‌ صورت‌ تجمع خون در ضخامت بینی و با تورم دوطرفه تیغه‌ بینی‌ به‌ همراه‌ باریک‌ شدن‌شدید راه‌ هوایی‌ بینی تظاهر می‌کند.

خونمردگی تیغه‌ بینی‌ نوعی‌فوریت‌ محسوب‌ می‌شود، زیرا باقی‌ ماندن‌ خونمردگی به‌ مدت‌ سه‌ روز، به‌ مرگ سلول‌های‌ غضروفی تیغه بینی و ایجاد بدشکلی بینی و‌ زینی‌شکل‌ شدن آن منجر می‌شود.

دکتر نراقی درباره رفع این مشکل می‌گوید: این مشکل با تخلیه‌ خونمردگی با بیهوشی عمومی رفع می‌شود، در غیر این صورت خونمردگی آبسه می‌کند و باعث عوارض‌ داخل‌ جمجمه‌ای‌ یا بینی‌زینی‌ شکل‌ تأخیری‌ می‌شود.

این فوق‌تخصصی جراحی پلاستیک و ترمیمی صورت تأکید می‌کند: ضربه‌های بسیار‌ شدید به پشت بینی باعث‌ آسیب‌ به‌ ساختمان‌‌ بین‌ دو کره‌ چشم‌ و به‌ ظاهر تو رفته‌ بینی‌ می‌انجامد.

این‌ شکستگی‌ها سبب‌ درگیری ‌استخوان‌‌های بینی‌، فک بالا، پیشانی و دیواره‌ میانی‌ کاسه‌ چشم‌ نیز می‌شوند. صدمه‌ شدید سقف‌ سینوس،‌ سبب‌ ریزش‌ مایع‌ مغزی‌ ـ نخاعی‌، ‌دستگاه‌ اشکی‌ و تاندون‌ گوشه داخلی چشم نیز می‌شود که درمان نشدن این عوارض به فاصله گرفتن گوشه داخلی چشم از بینی منجر می‌شود.

روزهای طلایی

به طور کلی غفلت‌های تشخیصی و درمانی شکستگی بینی اطفال، به دلیل نقش مهم بینی در تناسب صورت، علاوه بر مشکلات درمانی، در ایجاد مشکلات روحی ـ‌ روانی کودکان نقش
مهمی دارد.

دکتر نراقی با بیان این نکته ادامه می‌دهد: شکستگی بینی باعث اختلال در رشد جسمی و ذهنی، اختلالات شدید دندانی، فکی، صورتی و گود شدن کام به علت انسداد طولانی بینی در کودکان در حال رشد و اختلال در خواب می‌شود.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره زمان طلایی برای ترمیم شکستگی بینی کودکان می‌گوید: در گروه سنی اطفال برای پیشگیری از آسیب روحی یا بدشکلی‌های بعدی، بهتر است روزهای پنجم تا هفتم بعد از شکستگی مراجعه شود.

وی تأکید می‌کند: جا انداختن شکستگی تمام مشکلات را رفع نمی‌کند. اگر شکستگی علاوه بر جابه‌جایی استخوان به انحراف شدید تیغه بینی منجر شده باشد، نیاز به عمل جراحی دارد که باید شش تا یک سال از شکستگی گذشته باشد تا اصلاحات انجام گیرد. چراکه ناپایداری به وجود آمده در ساختمان بینی مانع دست زدن به تمام اجزا و هر اقدامی باعث به هم ریختن ثبات بینی می‌شود. به همین دلیل در زمان شکستگی فقط به جا انداختن شکستگی اکتفا می‌کنیم.

شکستگی معمولا در هفته اول به صورت ابتدایی جوش می‌خورد، اما شش تا یک سال زمان برای سفت شدن آن لازم است.

نوزادان بینی شکسته

به گفته دکتر نراقی، شکستگی بینی کودکان در هر سنی حتی در زمان تولد نیز می‌تواند اتفاق بیفتد. وضع حمل طولانی احتمال ضربه‌پذیری نوزاد را افزایش می‌دهد چراکه ممکن است از وسایلی برای خارج کردن کودک استفاده شود که باعث آسیب به بینی کودک شود.

وی ادامه می‌دهد: در صورتی که والدین نوزاد تازه متولد شده، متوجه سختی تنفس در کودک شدند، حتما با متخصص مشورت کنند.

زمان ترمیم بینی

رئیس انجمن تحقیقات راینولوژی درباره بهترین زمان ترمیم شکستگی‌های کهنه بینی، می‌گوید: در صورتی که شکستگی در زمان طلایی جا افتاده بود، ترمیم‌های بعدی براساس ویزیت‌های سالانه، با توجه بشدت و ضخامت شکستگی و شدت انحراف حتی قبل از 15 سالگی با توجه به روش‌های پیشرفته فعلی
قابل انجام است.

دکتر نراقی تأکید می‌کند: هر گونه ترمیم قبل از سن مذکور بر اساس تشخیص پزشک و متناسب با شرایط کودک است.

گاهی ممکن است عوارض شکستگی حتی در صورت ترمیم بینی در بزرگسالی، هیچ گاه رفع و چهره فرد نرمال نشود. با توجه به این عوارض گاهی متخصصان مجرب، انجام جراحی در سنین پایین حتی در هشت سالگی را به بروز عوارض مذکور ترجیح می‌دهند.

عواقب شکستن بینی

شکستگی بینی باعث بروز اختلال در رشد جسمی و ذهنی، سینوزیت، اختلالات شدید دندانی، فکی، صورتی و گود شدن کام به علت انسداد طولانی بینی در کودکان در حال رشد و اختلال در خواب می‌شود. به همین دلیل گاهی ترمیم شکستگی با تشخیص پزشک می‌تواند قبل از 15 سالگی انجام شود.

سهیلا فلاحی

دانش و سلامت