دین اسلام، بزرگ‌ترین مدافع حقوق‌ بشر

در دیدگاه اسلامی، کرامت انسان ذیل عبودیت خداوند معنا پیدا می‌کند و حقوق‌بشر ناشی از حق‌الله است، اما در دیدگاه و نظرگاه ماتریالیستی، کرامت انسان در استقلال از خداوند و ماوراء‌الطبیعه معنا پیدا کند. قرآن کریم در دیدگاه اول، خیلی صریح سخن گفته و مبنا و منشأ کرامت انسان را خداوند می‌داند،‌ این کرامت عام است که در مقدمه اعلامیه جهانی حقوق‌بشر هم به عنوان مبنای حقوق‌بشر ذکر شده است.

در دیدگاه اسلامی کرامت انسان‌ها ارزشمند دانسته شده چون ناشی از خداست ولی در اعلامیه جهانی حقوق‌بشر، چنین توجیهی وجود ندارد و ذکر نشده که کرامت انسانی بر چه مبنایی است.

در دیدگاه اسلامی، کرامت انسانی که ناشی از خداوند متعال بوده، امر مقدسی محسوب می‌شود که در مواردی، کرامتی خاص برای مسلمین و متقین نیز ذکر شده که هر چند تاثیرات حقوقی نداشته و موجب برتری و فضیلت حقوقی نمی‌شود اما تاثیرات آخرتی آن در سخن قرآن آمده است.

در دیدگاه اسلامی معتقدیم انسان به‌دلیل دمیده شدن روح خدایی، محدود به ماده نبوده و دارای بعد معنوی نیز هست که بر این اساس، حقوق معنوی نیز بر وی مترتب است که شامل مواردی چون حق آرامش معنوی و داشتن جامعه دین‌مدار است.

از نظرگاه اسلامی، کرامت انسان، مبنای حقوق‌بشر امروزی است که نشأت‌گرفته از خداوند است و لذا جامعه اسلامی و مسلمانان باید بزرگ‌ترین منادی حقوق و مدافع بشر باشند، بر این اساس بسیاری از موارد حقوق‌بشری وجود دارد که ما می‌توانیم به جهانیان نشان داده و دیدگاه آنان را در بسیاری مقولات تصحیح کنیم.

از نظر مسائل معمول حقوق‌بشری، بسیاری از مواردی که امروز در اعلامیه‌های حقوق‌بشری یا میثاق‌های حقوق‌بشری آمده در مبانی دینی پذیرفته شده یا در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مورد تاکید قرار گرفته، بنابراین دیدگاه‌های بدبینانه‌ای که به‌دلیل برخوردهای بعضا سیاسی با مقوله حقوق‌بشر پدید آمده است باید اصلاح شود.

حقوق‌بشر مقدس است. ما به حقوق‌بشر احترام می‌گذاریم، ادیان الهی و دین اسلام بزرگ‌ترین مدافعان حقوق‌بشر هستند و همواره ادیان مختلف بخصوص ادیان ابراهیمی به مبحث حقوق‌بشر تاکید داشتند لذا اگر بعضی رفتارهای سیاسی در سطح جهان از سوی دولت‌ها صورت می‌گیرد باید سعی بر اصلاح تفکر در مبحث حقوق‌بشر بدون نزاع و دعوا باشد.

امروز در دنیا تشنگی نسبت به دریافت اسلام اصیل و درست وجود دارد و سمینارها، کتب متعدد و مقالات مختلف در مورد آموزه‌های دینی نوشته شده، اما به‌ نظر می‌رسد که حضور فعال در جامعه بین‌المللی چه در مجامع متشکل از دولت‌ها مثل سازمان ملل متحد و شورای حقوق‌بشر، ‌یا گردهمایی‌های اندیشمندان و سازمان‌های غیردولتی، تاثیر بیشتری در این مقوله دارد تا بتوانیم آموزه‌های دینی در بحث حقوق‌بشر را معرفی کرده و تشنگی جهان را نسبت به آن برطرف کنیم.

البته متاسفانه گاه شاهدیم که مجامع بین‌المللی و گردهمایی بین‌المللی با بدبینی مواجه می‌شود و از آن با عنوان دام‌هایی که قرار است تله‌هایی برای تبلیغ، خبرچینی و جاسوسی باشد نام برده می‌شود که این مباحث امکان شرکت اندیشمندان ایرانی را برای حضور در چنین گردهمایی‌هایی با اشکال مواجه کرده است.

حقوق‌بشر البته طی این سال‌ها در جهان غرب تحولاتی پیدا کرده است ‌و از زمانی که در سال 1966، میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی و به عبارتی نسل اول حقوق‌بشر تشکیل شد، نسل دوم حقوق‌بشر با عنوان میثاق حقوق فرهنگی و اجتماعی نیز تدوین شد، اما پس از این، حقوق جمعی یعنی مباحثی چون حق ارتباطات، محیط‌زیست، توسعه و از این قبیل موارد هم ذکر شد که وقتی صحبت از حقوق‌بشر می‌شود نباید اذهان فقط متوجه حقوق مدنی ـ سیاسی مثل آزادی بیان، آزادی اجتماعی یا آزادی مطبوعات شود بلکه به دو نسل بعدی حقوق‌بشر هم باید توجه کرد که همه آنها در قانون اساسی ما در فصل حقوق ملت ذکر شده است.

دکتر حسین میرمحمدصادقی - حقوقدان و استاد دانشگاه