تأخر فرهنگی، عامل مرگ و میر جاده‌ای

یعنی آموزش و پرورش. یعنی تربیت برای انجام یک کار. یعنی طرز درست استفاده کردن. برای استفاده درست از گاز، باید فرهنگش باشد. برای نگهداری درست از یخچال، فرهنگ لازم است. برای استفاده از آب لوله‌کشی باید فرهنگ درست استفاده کردنش باشد. فرهنگ مادی را می‌توان به زودی عوض کرد.

می‌توان خیلی زود لباس را عوض کرد. گوشی را عوض کرد. ماشین را عوض کرد و... اما فرهنگ معنوی یعنی درست استفاده کردن از وسیله، سال‌ها طول می‌کشد و هیچ‌گاه افراد نمی‌توانند همگام با تغییرات تکنولوژیکی فکرشان را عوض کنند. در تمام دنیا چنین است. آلمان، انگلیس، سوئیس، فرانسه، آمریکا، ژاپن و.... چون بسرعت می‌توان ماشین را عوض کرد، مثلا فردی در شهری می‌آید و یک ماشینی می‌خرد، اما فکرش با ماشین و گردش به راست و چپ و سرعت و خط عابر پیاده و خط ممتد و... هماهنگی ندارد.

همان‌طور که گفتم، خلاف رانندگی در تمام دنیا هست، چون تاخر فرهنگی یا واپس‌ماندگی فرهنگی وجود دارد. یعنی تاخر فرهنگی که اصلش این است: فرهنگ مادی را می‌توان به زودی عوض کرد ولی فکر را نمی‌توان به زودی عوض کرد. مثلا این‌که ماشینی خریده‌اند، اما فرهنگ درست استفاده کردن را یاد نگرفته‌اند. بنابراین تصادف در کشورهایی مثل ما و کشورهای آسیای جنوب شرقی مثل تایلند، هند، پاکستان، افغانستان، عراق بسیار بالاست. حال با استفاده از تئوری تکنوکراتی، هر کشوری که زودتر وارد صنعت شده، مثل آلمان و انگلیس و آمریکا و فرانسه تاخر فرهنگی کمتری دارد. چون او با صنعت بزرگ شده است. البته آنها هم تاخر فرهنگی دارند ولی نسبت کمتری دارد. بر همین اساس شهرها هر چه کوچک‌تر باشند، از نظر تاخر فرهنگی اوضاع بدتر است. دلیل این‌که این تعداد تصادف و مرگ و میر داریم، فاصله بین فرهنگ درست استفاده کردن از وسیله و خود وسیله است.

بنابراین علت علمی و جامعه‌شناسی تصادفات جاده‌ای این است که فرهنگ درست استفاده کردن از وسیله را بلد نیستیم و این یادگیری طول خواهد کشید. راهش این است که قوانین راهنمایی و رانندگی را سخت کنیم. جریمه‌های رانندگی را بالا ببریم. برای کسانی که جان مردم را به خطر می‌اندازند زندان‌های طویل‌المدت در نظر بگیریم. ماشین را بخوابانند و راننده را نقره‌داغ کنند. مثل آمریکا که اگر خلافی شود در همان ابتدا پلیس می‌گوید دست‌ها را روی ماشین بگذارید و پاهایتان را باز کنید. یعنی اجازه صحبت کردن نمی‌دهند. آلمانی‌ها بشدت سختگیری دارند و به همین دلیل مقررات رعایت می‌شود. در ژاپن بشدت رعایت قوانین وجود دارد ولی در کشورهایی مثل ما قوانین رعایت نمی‌شود. بنابراین باید هم راه و جاده‌ها را درست کنند و هم مردم را آموزش بدهند تا بتوان امیدی داشت به این‌که جان مردم کمتر به خطر بیفتد.

دکتر امان‌الله قرایی‌مقدم - جامعه‌شناس و استاد دانشگاه