فله فروشی تهدیدی برای سلامت جامعه

آنها گاهی متحرکند مثلا همراه‌شان چرخ طوافی دارند یا یک سینی بزرگ، گاهی ثابت هستند مثلا پاتوقی دارند ویژه خودشان، گوشه خیابان یا تفریحگاهی مثل پارک که هر روز بعد از افطار تا سحر در آن بساط می‌کنند.

در این فله‌فروشی‌ها، از شیر مرغ تا جان آدمیزاد به فروش می‌رسد. جگر، فلافل، آلوچه، لواشک، بلال، ترشک، چاقاله، گوجه‌سبز، لبو و باقالی، اجناس پرطرفدار این فله‌فروشی‌هاست. در ماه رمضان هم بساط فله‌فروشی آش و هلیم به قدری رونق گرفته که حتی خیلی از اصنافی که کارشان هیچ ارتباطی به فروش موادغذایی ندارد به فروش آش و هلیم روی آورده‌اند تا چه رسد به فله‌فروش‌های خیابانی که معلوم نیست هلیم و آش‌شان را کجا و با چه کیفیت و شرایطی پخته‌اند.

مهم‌ترین بخش مساله اینجاست که هنوز هم در بین افکار عمومی و حتی اقشار تحصیلکرده جامعه، دید بدی نسبت به این فله‌فروشی‌ها وجود ندارد و خیلی از مردم بدون توجه به هشدارهای بهداشتی، از خرید این محصولات فله استقبال می‌کنند. به‌دلیل وجود همین تقاضاهای پرشمار، بازار عرضه محصولات فله هم گسترش پیدا کرده است، در حالی که به گفته کارشناسان و متخصصان، همین فله‌فروشی‌های بی‌ضابطه می‌توانند سلامت عمومی جامعه را بشدت به خطر بیندازند.

بیماری در فله‌فروشی‌ها می‌لولد

خرید خوراکی از دستفروشان مواد غذایی، چه از سر دلسوزی باشد و چه از روی اشتیاق و علاقه، عادت خطرناکی است که در نهایت، دودش به چشم خریدار می‌رود.

دکتر احمدرضا درستی، مدیر گروه تغذیه دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفت‌وگو با جام‌جم هشدار می‌دهد: اولین شرط یک ماده غذایی سالم، نگهداری مناسب و ارائه بهداشتی آن محصول است؛ اما اجناس فله‌فروشی‌ها این دو ویژگی مهم را ندارند.

این متخصص تغذیه تاکید می‌کند: خیلی از تابه‌های سبک آلومینیومی که فله‌فروشی‌ها برای فروش مواد غذایی از آن استفاده می‌کنند، بسیار خطرناک است و در صورت ورود بیش از حد مواد آلومینیومی به این محصولات غذایی، امکان دارد مصرف‌کننده به آلزایمر مبتلا شود. ظروف مسی و روی هم که فله‌فروشی‌ها از آن استفاده می‌کنند، به قول درستی، ظروف سالمی برای نگهداری همه غذاها نیست، اما فله‌فروشی‌ها به این مسائل توجه نمی‌کنند و هرنوع ماده غذایی را در هر نوع ظرفی که دوست دارند، نگهداری می‌کنند.

این استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران یادآوری می‌کند: اگر غذاهای ترش مثل آش‌ها در ظروف مسی و روی تا مدت‌های طولانی نگهداری شود، ترکیبات این فلزها می‌تواند وارد غذا شده و موجب مسمومیت شدید شود.

علاوه بر این، درستی تاکید می‌کند که ملاقه‌ها، قاشق‌ها و ظروف استفاده شده در فله‌فروشی‌ها بهداشتی نیست و گاهی اصلا شسته نمی‌شود. همچنین در صورتی که خود فروشنده هم به بیماری‌های انگلی مبتلا باشد، آن وقت غذای فله هم که فروشنده دوره گرد به فروش می‌رساند، به احتمال قوی، انگلی خواهد بود، زیرا اغلب فروشندگان محصولات فله در کوچه و خیابان، بهداشت را رعایت نمی‌کنند، کارت بهداشت ندارند و احتمال انتقال بیماری آنها به محصولات غذایی که می‌فروشند، بسیار بالاست.

بیماری اسهال شدید، سوراخ شدن روده، حصبه، وبا، عفونت‌های گلو و پوست، بیماری‌های انگلی و قارچ‌های پوستی از جمله بیماری‌هایی است که به گفته درستی می‌تواند به‌دلیل مصرف محصولات غیربهداشتی فله، بروز پیدا کند.

تقلب‌های غذایی در محصولات بی‌شناسنامه

محصولات فله، یعنی فرآورده‌های غذایی که بدون بسته‌بندی استاندارد و بهداشتی توزیع می‌شود، گاهی در برخی فروشگاه‌ها نیز به فروش می‌رسد، مثل فروش شیرها و پنیرهای فله. گرچه در این فله‌فروشی‌ها نیز امکان بروز بیماری وجود دارد، اما به‌دلیل نظارت‌های نیم بندی که روی این فروشگاه‌ها وجود دارد، اوضاع بهداشتی در آنها به وخامت فله‌فروشی‌های سطح معابر و پارک‌ها نیست.

دکتر محمدحسین عزیزی، رئیس انجمن علوم و صنایع غذایی ایران در گفت‌وگو با جام‌جم یادآوری می‌کند که در برخی از این فله‌فروشی‌ها، تقلب در مواد غذایی هم مشهود است. مثلا در آلوچه‌هایی که رنگ‌های تند و شفافی دارد، معمولا از رنگ‌های غیرمجاز و خطرناک استفاده می‌شود. امکان تجمع گرد و غبار در محصولات فله، استفاده از محصولات فاسد و تاریخ مصرف گذشته و اجناس مانده و قدیمی، از دیگر مشکلات فله‌فروشی‌هاست که عزیزی به آن اشاره دارد.

این عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس در سطحی بالاتر اعتقاد دارد که چون تولیدکننده، توزیع‌کننده، نحوه تولید و مواد اولیه در فله‌فروشی‌ها مشخص نیست، بنابراین اصلا نمی‌توان به این محصولات اعتماد کرد. در واقع، چون هیچ‌کدام از این محصولات فله، شناسنامه ندارد و در صورت بروز مشکل بهداشتی نیز هیچ فرد یا شرکتی نیست که مسئولیت عواقب پیش آمده را به‌عهده بگیرد، این متخصص صنایع غذایی توصیه اکید دارد که باید نگاه به فله‌فروشی‌ها در جامعه عوض شود.

برخورد قهری فایده ندارد

هیچ آمار دقیقی از فله‌فروشی‌ها نداریم، اما می‌توانیم بگوییم که در فصول گرم سال و در ایام خاصی مثل ماه رمضان، رشد قارچ‌گونه‌ای پیدا می‌کنند. گرچه هر ازگاهی مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت، شهرداری و پلیس اماکن، با آنها برخورد می‌کند، اما این برخوردها فقط موجب تغییر پاتوق آنها می‌شود و نمی‌تواند این مشکل را به شکل بنیادین حل کند؛ زیرا هنوز هم اجماع عمومی بین مردم برای نخریدن محصولات فله وجود ندارد و مردم حتی نسبت به هشدارهای چندباره وزارت بهداشت و مجموعه‌های مستندی که صداوسیما درباره آلودگی مواد غذایی‌شان می‌دهند، بی‌تفاوتند.

بدیهی است که نمی‌توان سر هر چهارراه و خیابان یک مامور گذاشت تا با فله فروش‌ها برخورد کند و نمی‌شود از وزارت بهداشت هم انتظار داشت بازرسانش در خیابان‌ها دنبال دستفروش‌های مواد غذایی بگردند.

از سوی دیگر حتی اگر بدانند دستفروشی مواد غذایی آلوده دارد، وظیفه شغلی‌شان این نیست که با او برخورد کنند. بر این اساس است که می‌گوییم باید با آموزش و فرهنگ‌سازی، شرایطی را پیش آورد که مردم به شکلی خودخواسته از خرید محصولات فله خودداری کنند، آن‌گاه می‌بینیم که فله‌فروشی‌ها بدون برخوردهای قهری و اجباری، خودشان بساط دستفروشی محصولات غذایی را جمع کرده و سراغ شغل دیگری خواهند رفت.

امین جلالوند - جامعه