تئاتری‌ها مجبورند روی پای خود بایستند

رویا میرعلمی که این روزها در نمایش «مضحکه شبیه قتل» حسین کیانی، در نقش جان جان خانم بازی باورپذیر و قابل قبولی دارد، از تفاوت این اجرا با اجرای 12 سال قبل همین نمایش و مسائل مختلفی که بازیگر و تئاتر امروز مبتلا به آن است، با ما گفت‌وگو کرد.

در کارنامه بازیگری رویا میرعلمی، بازی در فیلم‌هایی چون «برادر» (مهدی غضنفری)، «صبح روز هفتم» (مسعود اطیابی) و «بیداری» (فرزاد موتمن) و سریال‌هایی چون «وجدان آشفته» (منوچهر هادی)، «زمانه» (حسن فتحی) و «شمعدونی» (سروش صحت) دیده می‌شود.

وی در بیشتر نمایش‌های همسرش حسین کیانی بازی کرده است که از این بین می‌توان به نمایش‌های‏‏ تیاتر اجباری، تکیه ملت، خیشخانه، بازیخانه، واقعه در مجلس سودابه‌خوانی و پنهانخانه پنج در اشاره کرد. بازی در نمایش‌های دیگری نظیر حرفی به جای حرفی دیگر (ایرج زهری)، قرمز و دیگران (محمد یعقوبی)، دن کامیلو (کورش نریمانی) و... بخش دیگری از کارنامه پربار بازیگری رویا میرعلمی است.

شما سال قبل از سالن اصلی تئاتر شهر به تماشاخانه باران آمدید. چرا این اتفاق افتاد؟

ما در سالن اصلی 29 اجرا رفتیم که خیلی استقبال خوبی از این اجرا شد، اما درست در همین زمان و به دلیل تقارن با ماه محرم، متوقف شد. با وجود این گروه دوست داشت که کار ادامه پیدا کند. هنگامی که تماشاخانه باران پیشنهاد اجرای دوباره را به گروه داد، همه ما از این پیشنهاد استقبال کردیم و اجراها در این تماشاخانه از سر گرفته شد. خدا را شکر مخاطب باز هم از این اجرا استقبال کرد و همچنان این اجراها ادامه پیدا کرد.

اجرای این نمایش در سالن خصوصی تغییری با اجرای آن در سالن تئاتر شهر داشت؟ در سالن‌های خصوصی، محدودیت‌های کمتری وجود دارد یا نه؟

اجرای اخیر این نمایش تغییری به نسبت اجرای پیشین آن در تئاتر شهر نداشت. در سالن اصلی تئاتر شهر، ما فضای بزرگ‌تری به نسبت سالن تئاتر باران داشتیم و میزانسن‌ها بازتر بود و حرکات درست‌تر صورت می‌گرفت. وقتی برای اجرا به سالن تئاتر باران آمدیم، به دلیل محدودیت فضا، اجرای تنگاتنگی با تماشاچی داشتیم. تو به عنوان یک بازیگر، نفس تماشاچی را کامل احساس می‌کنی و این اجرا به نسبت تالار اصلی، خیلی بهتر است.

اجرای یک متن نمایشی و بازی در نمایش برای شب‌های متوالی خسته‌کننده نیست؟

این پرسشی است که بسیار از ما پرسیده می‌شود. اجرای یک نمایش در طول یک دوره، اصلا خسته‌کننده نیست. اگر خسته‌کننده بود، اصلا هیچ‌گاه تئاتر شکل نمی‌گرفت. زیرا اگر خستگی‌ای وجود داشت، به هر ترتیب گروه این کار را کنار می‌گذ‌اشت. به اعتقاد من این کار خسته‌کننده نیست زیرا هر شب در درون بازیگر یک اتفاق جدید می‌افتد، من هر روز در خودم چیزی جدید کشف می‌کنم. یک بازیگر هر روز با تماشاگران متفاوتی مواجه است که قطعا از آنها انرژی‌های مختلفی را می‌گیرد. بازیگر تئاتر همیشه در حال کشف و شهود است و برای همین هیچ‌گاه کار برایش تکراری نمی‌شود. اگر استقبال مخاطب از نمایشش زیاد باشد، انرژی مضاعفی برای هر شب اجرا کردن نقشش، پیدا می‌کند و این کار برایش اصلا تکراری نمی‌شود.

اولین اجرای نمایش مضحکه شبیه قتل در سال 82 بود، این اجرا تفاوتی با اجرای پیشینتان به لحاظ بازیگران داشت؟

اجرای 12 سال پیش با اجرای جدید، چیزی کاملا متفاوت بود. در آن اجرا، آقای مهدی سلطانی نقش «هر کی باش خان» و آقای احمد مهرانفر نقش «آقا مردک خان»، را بازی می‌کردند که در اجرای جدیدمان، این دو نقش را آقایان حبیب دهقان نسب و شهرام حقیقت‌دوست بازی می‌کنند. من همین نقش «جان جان خانم» را به عهده داشتم و خانم اتابکی هم نقش «عزیزالسلطنه» را بازی می‌کردند که در حال حاضر خانم پاوه‌نژاد بازی می‌کنند. در اجرای سالن اصلی تئاترشهر، خانم نگار عابدی نیز حضور داشتند ولی به دلیل این‌ که مشغول بازی در سریالی بودند، نتوانستند با گروه همراه باشند و خانم ویدا جوان جایگزین ایشان شدند.

پس تغییرات زیاد بود؟

بله! در اجرای جدید، نه‌تنها بازیگران متفاوت بودند بلکه حتی متن بازنویسی شد و کل کارگردانی تغییر پیدا کرد. نقش «حوری» در بازنویسی متن افزوده شد و پایان نمایش، پایان متفاوتی از 12 سال پیش داشت. حسین کیانی حتی هنگامی که برای تمرین به تئاتر باران آمدیم، تغییرات زیادی در میزانسن کار به نسبت سالن اصلی داد. در حقیقت او اعتقادی به این ندارد که یک نمایشنامه را به یک شکل و شیوه در سالن‌های متعدد به نمایش بگذارد و در کارش همیشه به دنبال نو شدن و اتفاقات تازه است. به همین دلیل این اجرا به نسبت اجرای سال 82 خیلی خیلی عوض شد و می‌توانم بگویم حتی اجرای دیگری شد. هر چند که آن اجرا در خاطر خیلی از دوستان و مخاطبانی که 12 سال پیش این نمایش را دیده بودند، به عنوان نمایشی جذاب و تماشاگرپسند باقی مانده است.

خود شما چه تغییری در بازی‌تان در این سال‌ها اتفاق افتاده است؟

بازی خودِ من هم برای خودم بسیار فرق کرد. آن زمان بازیگر نوپایی بودم و تنها پنج سال بود که کار تئاتر می‌کردم، اما در حال حاضر 17 سال است که کار تئاتر می‌کنم و تجربه‌ام در زمینه بازیگری بیشتر شده است و در اجرای جدید در نقش «جان جان» اتفاقات خیلی بهتری برای من افتاد.

شما در بیشتر نمایش‌هایی که آقای کیانی می‌نویسند و کارگردانی می‌کنند، حضور دارید. آیا ایشان این نقش‌ها را براساس شخصیت واقعی خودتان می‌نویسند؟

نه، این نقش‌ها براساس شخصیت واقعی من نوشته نمی‌شوند، چون در واقع من شبیه این شخصیت «جان جان» نیستم! من سال‌هاست که با حسین کیانی کار می‌کنم، او توانایی‌ها و نقاط ضعف مرا بخوبی می‌شناسد. او براساس این شناخت، این نقش‌ها را می‌نویسد و گاهی اوقات من، به او پیشنهاد می‌دهم که تغییراتی در نقش و خصوصیت آن کاراکتر بدهد و به آن نقش چیزی بیفزاید. او نه‌تنها در مواجهه با من، بلکه در مواجهه با تمام کسانی که نقش‌هایی به عهده‌شان می‌گذارد، این‌گو‌نه برخورد می‌کند. به طور مثال شهرام حقیقت‌دوست هم سال‌هاست که در نمایش‌های حسین کیانی حضور دارد. حسین کیانی براساس توانایی‌های او نقش می‌نویسد؛ مثلا همین نقش «آقا مردک خان» که آقای حقیقت دوست در مضحکه شبیه قتل بازی کرده و انصافا در این نقش خوش درخشیده‌اند، بر همین منوال نوشته شده است. او براساس توانایی‌های شهرام حقیقت‌دوست گفت که بیا و نقش «آقا مردک خان» را بازی کن، تو توانایی این را داری که این نقش را بازی کنی، بنابراین این اتفاق تنها برای من نمی‌افتد، برای هر بازیگری که چند کار با ایشان داشته باشد، این اتفاق می‌افتد. باز هم تاکید می‌کنم شخصیت جان جان بسیار از من دور است و زائیده تخیل است. آقای کیانی با توجه به شناختی که از من دارد و می‌داند که من چه تیپ‌هایی را بهتر می‌توانم بازی کنم، نقش را می‌نویسد.

چطور شد که بعد از 12سال باز سراغ نمایش مضحکه شبیه قتل رفتید؟

انتخاب این متن برای اجرا از طرف گروه اتفاقی تحمیلی بود، زیرا ما قصد داشتیم «مرگ در حمام بنفش» را به روی صحنه ببریم و برای این نمایش تمرین کرده و تا مرحله اجرا رسیده بودیم. ده روز مانده به اجرا، پس از بازبینی به ما گفتند که این کار نباید اجرا شود. حسین کیانی از گروه خواست که کار دیگری را اجرا کنیم و ما مضحکه شبیه قتل را به روی صحنه بردیم.

نظرتان درباره رواج سالن‌های خصوصی تئاتر و تاثیرشان بر هنر نمایش چیست؟

وقتی دولت از تئاتر هیچ حمایتی نمی‌کند و تمام حمایت‌های خود را قطع کرده است، هنرمندان تئاتر مجبور هستند که روی پای خودشان بایستند و خودشان هنری را که دوست دارند سر پا زنده نگه دارند. برای همین در حال حاضر، علاوه بر این‌که سالن‌های خصوصی خیلی رواج پیدا کرده است، تمام هنرمندان ما هم دارند به سمت سالن‌های خصوصی کشیده می‌شوند. چون هر کسی نمی‌تواند در سالن‌های دولتی اجرا داشته باشد. باید برای اجرا در سالن‌های دولتی، نوبت اجرا بگیری و مدت‌ها در صف بمانی و... خلاصه دشواری‌های خاص خود را دارد، اما اجرا در سالن خصوصی به دلیل این‌که درصدی از اجرا را سالن برمی‌دارد، این امکان که زودتر سالن را بدهند، وجود دارد. البته از این جهت خوب است و از سوی دیگر که گروه مجبور است تمام هزینه‌ها را خود به عهده بگیرد، چندان خوشایند و مطلوب نیست.

سالن‌های خصوصی بخشی از فروش را برمی‌دارند.

این مسائل به تئاتر ضربه می‌زند، زیرا تئاتری که حتی خوب هم می‌فروشد بخشی از این پول را باید به سالن بدهد، بخش دیگر به سایتی که بلیت را می‌فروشد، بخشی به تدارکات و... به این ترتیب آنچه در نهایت به گروه اجرایی می‌رسد، مبلغ قابل توجهی نیست. با این وجود، تاسیس این سالن‌ها اتفاق خوبی است، ولی به شرطی که گروه‌ها از طرف دولت، نهاد یا ارگانی حمایت شوند، اما متاسفانه این اتفاق نمی‌افتد. شرایط فعلی به نسبت آن زمان که تئاتر شهر تنها سالن اجرا بود، راضی‌کننده‌تر است.

مهرداد نصرتی/ اعظم حسن‌تقی