زندگی با قلب پیوندی

همه این احساس‌ها برای کسی که عمل جراحی بزرگی چون پیوند قلب را پیش رو دارد یا انجام داده، ‌طبیعی است. بی‌شک،‌ مروری بر طی روند قبل و پس از پیوند قلب،‌ در سالروز اولین پیوند قلب دنیا خالی از لطف نیست. جالب است بدانید سالانه حدود 80 تا 90 عمل پیوند قلب در کشور انجام می‌شود.

عمل پیوند قلب،‌ به برداشتن قلب نارسای یک بیمار و جایگزین کردن آن با قلب یک بیمار مرگ مغزی گفته می‌شود. بیشترین کاربرد پیوند قلب برای بیمارانی است که نارسایی قلبی شدید دارند که غیرقابل درمان است. منظور از نارسایی قلبی، شرایطی است که قلب آسیب‌پذیر وضعیف است و نمی‌تواند خون کافی را که بدن به آن نیاز دارد، پمپ کند.

دکتر بابک شریف کاشانی، متخصص و دانشیار قلب و عروق دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به جام‌جم می‌گوید: در دنیای امروزی،‌ به علت نحوه زندگی، نوع تغذیه و انواع استرس، بیماری‌های قلبی عروقی افزایش یافته است. این بیماری‌ها شامل تنگی عروق کرونر قلب و سکته‌های قلبی ناشی از آن، فشار خون، نارسایی قلبی و مشکلات دریچه‌های قلب هستند. در شرایطی که این بیماری‌های قلبی به نارسایی قلبی منجر شود و به درمان‌های متداول پاسخ ندهد،‌ گزینه آخر درمان، پیوند قلب خواهد بود.

وی می‌افزاید: برای یک عمل پیوند موفق،‌ نیاز به همکاری گروه‌های مختلف پزشکی، خدمات وسیع حمایتی و مهم‌تر از همه بیمار و نزدیکان آن است.

وقتی در لیست پیوند قرار می‌گیرید

بیماران مبتلا به نارسایی قلب پیشرفته باید تحت نظر یک کلینیک اختصاصی نارسایی قلب بوده، با پیگیری مرتب و منظم از وضعیت بیماری خود آگاه باشند. دکتر شریف کاشانی با اشاره به این مطلب می‌گوید: در این کلینیک‌ها شرایط بیمار ارزیابی می‌شود و اگر همه تست‌ها و آزمایش‌ها نشانگر وخامت بیماری باشند،‌ بیمار در گروه پیوند قرار می‌گیرد. پیوند قلب فقط در مراکز پیوند مورد تائید وزارت بهداشت انجام می‌شود و بیماران برای پیوند باید در این مراکز ثبت‌نام کنند تا در صورت وجود قلب مناسب برای پیوند دعوت شوند.

زمانی که فرد مرگ مغزی برای اهدا معرفی می‌شود، گروه‌های تخصصی، اعضای مختلف ازجمله قلب را از نظر مناسب بودن برای اهدا بررسی می‌کنند. اگر قلب مناسب تشخیص داده شود، با توجه به لیست انتظار وزارت بهداشت، فرد گیرنده مناسب شناسایی و از طریق گروه پیوند برای عمل جراحی دعوت می‌شود.

چه کسانی قلب پیوندی می‌خواهند

بیشتر بیماران که به مرکز پیوند مراجعه می‌کنند، نارسایی قلبی شدید و لاعلاج دارند. نارسایی قلبی ممکن است بر اثر بیماری‌هایی چون بیماری عروق کرونری، بیماری‌های مادرزادی قلب، عفونت ویروسی قلب، بیماری‌های دریچه‌ای و ماهیچه‌های قلب ایجاد شود. گفتنی است، ‌مصرف مشروبات الکلی، بارداری و مصرف نکردن دقیق و بموقع داروها می‌تواند باعث آسیب دریچه‌ای و ماهیچه‌های قلب شود.

از سوی دیگر، افرادی که مبتلا به کم‌خونی یا فشار خون شدید هستند، دیابت کنترل نشده دارند یا کلیه، ریه و کبدشان دچار آسیب جدی شده است و یا سابقه یک تومور بدخیم سرطانی دارند،‌ از پیوند قلب بر حذر داشته می‌شوند.

مراقبت‌های پس از پیوند

در این دوره، نکات مهمی را باید رعایت کرد و مراجعه مرتب برای کنترل عملکرد قلب و پیشگیری از رد پیوند اهمیت بسزایی دارد.

این متخصص قلب با تاکید بر اهمیت مراقبت بیماران پیوندی نسبت به خطر عفونت می‌گوید: در این ویزیت‌ها پزشکان عملکرد قلب پیوندی، سطح داروی ضد رد پیوند و احتمال بروز عوارض عفونی و غیرعفونی را بررسی می‌کنند و در صورت نیاز، اقدامات درمانی لازم را انجام می‌دهد.

وی تاکید می‌کند: رعایت نکات بهداشتی بخصوص پرهیز از رفتارهایی که خطر انتقال عفونت‌ها را افزایش می‌دهد، بسیار مهم است. پبشگیری از عفونت‌های تنفسی و گوارشی و واکسیناسیون‌های لازم از این قبیل اقدامات است.

بارداری پس از پیوند

درباره بارداری بعد از پیوند، گزارش‌های متعددی از موارد موفق آن را می‌توان ارائه داد ولی لازمه حفظ سلامت بیمار پیوندی، پرهیز از بارداری است.

بررسی محققان آمریکایی نشان می‌دهد،‌ زنانی که بعد از پیوند عضو، باردار می‌شوند با خطرات زیادی مواجهند که یکی از آنها به دنیا آوردن فرزند ناقص‌الخلقه و دیگری پس زدن عضو پیوندی تا دو سال پس از بارداری است. به بیان دیگر، امکان بارداری بعد از پیوند عضو وجود دارد ولی فرد باید قبل و بعد از بارداری تحت نظر متخصص زنان باشد و با متخصص پیوند عضو، مشورت کند.

حفظ سلامت قلب پیوندی

دکتر شریف کاشانی با اشاره به این که مصرف منظم داروهای تجویز شده برای حفظ سلامت قلب پیوندی در هر ویزیت به بیماران توصیه می‌شود، می‌گوید: مصرف ناصحیح این داروها می‌تواند به عوارض شدید و حتی رد پیوند منجر شود که عارضه بسیار خطرناکی است و می‌تواند به قلب پیوندی آسیب جبران‌ناپذیری وارد کند. رعایت نکات توصیه شده بعد از پیوند و توجه به مصرف منظم داروها، باعث حفظ عملکرد سالم قلب پیوندی خواهد شد و از رد پیوند و بروز عوارض مختلف پیشگیری خواهد کرد و اکثر بیماران پیوند قلب با رعایت این مسائل می‌توانند از یک زندگی فعال لذت ببرند.

پونه شیرازی