مذاکرات ژنو زیر ترکش‌های خروج روسیه

روز گذشته اعلام شد استفان دی‌میستورا فرستاده سازمان ملل به سوریه پس از دیدار با هیات مخالفان در ژنو چنین گفته است: مذاکرات کنونی سوریه با مذاکرات قبلی از سه نظر تفاوت دارد یکی از لحاظ بحران آوارگان، دوم تحولاتی که از سوی روسیه اتفاق افتاده و سوم عدم شکست داعش تا این لحظه.

دی میستورا در ادامه گفته «ما در زمان مناسب و پس از دستیابی به تمامی اطلاعات از سوی تمامی طرف‌ها وارد مذاکرات مستقیم میان طرف‌های سوری خواهیم شد.» فرستاده سازمان ملل به سوریه اعلام کرد وی سندی را از هیات مخالفان و همچنین هیات دولت سوریه تحویل گرفته که دربردارنده دیدگاه‌های دو طرف درباره مرحله انتقال سیاسی در سوریه است.

در همین رابطه هیات مخالفان سوریه پس از دیدار با دی‌میستورا در ژنو اعلام کرد با برگزاری مذاکرات مستقیم با هیات دولت مخالفتی ندارد. مخالفان سوریه اما همچنان بر پایبندی خود بر اجرای روند انتقال سیاسی بر اساس قطعنامه‌های شورای امنیت تاکید و اعلام کردند که هیچ گونه پیشرفتی درباره آزادی بازداشت‌شدگان صورت نگرفته است.

این هیات همچنین گفت پیشنهادی را درباره دولت انتقالی که از اختیارات اجرایی کامل برخوردار باشد به دی‌میستورا ارائه کرده است. این در حالی است که پیشتر بشار الجعفری نماینده دولت سوریه گفته بود صحبت از تشکیل یک دولت انتقالی در روند مذاکرات جایی ندارد. کارشناسان می‌گویند، سوریه در مذاکرات دست بالا را داشته و حاضر به دادن امتیاز به مخالفان نیست. خروج نیروهای روسیه نیز کمک کرده است تا بهانه از دست مخالفان گرفته شده و آنها را ناگزیر کند که واقعیت‌های سوریه را بپذیرند.

نقطه عطف

در همین حال روز گذشته جان کری، وزیر خارجه آمریکا گفت برای پایان دادن احتمالی به جنگ داخلی سوریه هفته آینده به مسکو سفر می‌کند و اکنون بهترین فرصت طی چند سال گذشته در این رابطه است.

سفر کری به روسیه پس از اعلام تصمیم مسکو برای خروج بخشی از نیروهایش از سوریه صورت می‌گیرد.

وی قرار است در این سفر با «ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهور و سرگئی لاوروف همتای روس خود دیدار کند. از ابتدای جنگ داخلی در سوریه، بیش از 300 هزار نفر کشته و میلیون‌ها نفر آواره شده‌اند. این جنگ با مداخله‌های آمریکا و هم‌پیمانانش از جمله عربستان و ترکیه در حمایت از معارضان سوریه تشدید شد.

کری گفت: در حالی که توافق ترک مخاصمه تقریبا اجرا می‌شود، اعلام خروج فوری نیمی از نیروهای روسیه از خاک سوریه و همزمانی آن با برگزاری مذاکرات سیاسی در ژنو، ما را به نقطه عطفی در این روند نزدیک کرده است.

وزارت دفاع روسیه روزگذشته در بیانیه‌ای اعلام کرد بخش دیگری از جنگنده‌های ارتش این کشور، سوریه را ترک کرده‌اند. روز سه‌شنبه نیز جنگنده‌های روسی مستقر در پایگاه «الحمیمیم» واقع در استان لاذقیه از آنجا خارج شدند. در عین حال مسکو اعلام کرده که با وجود خروج بخش اصلی نیروهای روسی از سوریه، حملات جنگنده‌های روسی به مواضع تکفیری‌ها همچنان ادامه می‌یابد.

ادامه بازتاب‌های خروج روسیه

واکنش‌ها و اظهارنظرها درباره خروج نیروهای روسیه همچنان ادامه دارد. سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه گفته که خروج نیروهای اصلی روسیه از سوریه برای راضی کردن هیچ کس نیست بلکه برای حمایت از روند صلح بوده است. در همین رابطه ماریا زاخاروف، سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه اعلام کرد خروج نیروهای روسیه بشار اسد را تضعیف نخواهد کرد. پیشتر دفتر ریاست جمهوری سوریه اعلام کرده بود که تصمیم روسیه برای کاهش نیروهایش در این کشور «با هماهنگی کامل بین مسکو و دمشق صورت گرفته و این مساله پیشتر بدقت بررسی شده است». برخی منابع در ایران نیز یادآور شدند که خروج نیروهای روسی از سوریه بدون هماهنگی با تهران و دمشق نبوده و این اقدام از پیش برنامه‌ریزی شده بود.

همزمان بثینه شعبان، مشاور ارشد بشار اسد رئیس‌جمهور سوریه تصریح کرد: ربط دادن تصمیم روسیه به اعمال فشار بر دمشق صحت ندارد.

وی هماهنگی آمریکا و روسیه برای مبارزه با داعش را مساله‌ای مثبت دانست و پیش‌بینی کرد در مرحله بعدی شاهد پیشرفتی در این زمینه باشند. شعبان آغاز مرحله جدیدی از روابط سوریه و آمریکا را نیز بعید ندانست و گفت: هر اتفاقی در سیاست ممکن است.

با این حال مقامات صهیونیستی با ابراز نگرانی از خروج نیروهای روسی می‌گویند، ممکن است خروج نیروهای روسیه زمینه را برای افزایش قدرت ایران در سوریه فراهم کند. گادی ایزنکوت، رئیس ستاد ارتش رژیم صهیونیستی نیز گفت «از این تصمیم روسیه شگفت‌زده شده‌اند.» ظاهرا به همین دلیل قراراست اسرائیل فرستاده‌ای ویژه را روانه مسکو کند. در همین حال حزب‌الله لبنان اخبار منتشر شده درباره خروج نیروهایش از سوریه را تکذیب و تاکید کرد به رغم همه شایعات بی‌اساس همچنان به مبارزه با تروریست‌ها در سوریه ادامه می‌دهد.

احتمال اعلام خودمختاری کردهای سوریه

خبرگزاری رویترز به نقل از منابع کرد در سوریه اعلام کرد این اقلیت قصد دارد نظام فدرالی را در مناطق تحت سیطره خود اعلام کند. این اقدام می‌تواند روند مذاکرات در سوریه را تحت تاثیر قرار دهد. اکنون سه کانتون (مناطق شبه‌خودمختار با پارلمان و شورای ریاستی مستقل) کردنشین در شمال سوریه که غالب ساکنان آن را کردها تشکیل می‌دهند، ایجاد شده که اداره این مناطق را از لحاظ نظامی و سیاسی به عهده دارند. این اقدام کردهای سوریه احتمالا واکنشی است به مخالفت دیگر گروه‌های اپوزیسیون سوری که مخالف شرکت کردها در مذاکرات ژنو هستند.