باج «پوستر»ها به ستاره‌های نفروش

پوسترهایی که به جای این که دارای هویتی متناسب با فیلم و حاوی نکات خلاقانه و زیبایی‌شناسانه باشد، در سطحی‌ترین و مبتذل‌ترین شکل ممکن، فقط ترکیبی زشت از انبوه کله بازیگران سرشناس موجود در فیلم است؛ بازیگرانی که اتفاقا حضورشان پولساز هم نیست.

به گزارش جام‌جم، پوستر مهم‌ترین ویترین هر فیلم و یکی از انواع مواد تبلیغی و اطلاع‌رسانی اثر سینمایی است که معمولا در کشور ما در مقاطع مختلف به شکل‌های گوناگونی عرضه می‌شود. در زمان جشنواره ، خلاقیت گرافیکی حرف اول را می‌زند و چون کیفیت کار سال بعد در بخش مسابقه تبلیغات و اطلاع‌رسانی داوری می‌شود، صاحبان آثار می‌کوشند اثری خاص و هنری برای جلب‌نظر مخاطب هوشیار یعنی داوران و منتقدان و رضایت مخاطب فعال یعنی تماشاگران سینمارو ارائه کنند. اما برخی تهیه‌کننده‌ها و کارگردان‌ها در اکران عمومی تصمیم می‌گیرند برای تحت تاثیر قرار دادن مخاطبان عام، ذوق گرافیکی را کنار بگذارند و به بدترین شکل ممکن، از تصاویر کله بازیگران ایران کنار هم استفاده کنند و نام پوستر روی آن بگذارند.

مقصر، پخش‌کننده‌ها هستند

علی باقری، یکی از طراحان موفق پوستر سینمای ایران که آثاری چون شیار 143، پابرهنه در بهشت و پرسه در مه را در کارنامه دارد و امسال هم با طراحی پوستر فیلم «نفس» نرگس آبیار در جشنواره فیلم فجر حاضر است، ضمن اذعان به افت کیفی طراحی پوستر در سینمای ایران می‌گوید: همیشه در طراحی پوستر تلاشم این است که نگاه 40 سال پیش به این موضوع را عوض کنم و موقع سفارش از تهیه‌کننده‌ها و انجام کار حواسم هست طراحی پوستر یک فیلم، از خلاقیت دور نشود. به نظرم مقصر اصلی در این خصوص، پخش‌کننده‌ها بوده که از نظر دید تصویری ضعیف هستند و شناختی از جامعه ندارند. به همین دلیل شاهد این همه پوستر نازل هستیم، به طوری که آدم رویش نمی‌شود در هیچ کجای دنیا بگوید اینها پوسترهای سینمای ماست. معتقدم پخش‌کننده‌های ما، افرادی هستند که تیم فوتبال به آنها نرسیده است!

طراح پوستر «اینجا بدون من»، فاجعه این موضوع را در شبکه نمایش خانگی عمیق‌تر می‌داند و ادامه می‌دهد: آخرین کاری که در این زمینه به شبکه نمایش خانگی رفت، فیلم «من دیه گو مارادونا هستم» بود که وقتی بازیگران فیلم را با چشم چپ دیدم، به قدری حالم گرفته شد که حد ندارد. چون طراحی پوستر جشنواره این فیلم را من انجام داده بودم که در بازار جشنواره فیلم کن با استقبال روبه‌رو شده بود.

کارگردان‌ها دخالت نکنند

علیرضا میرزا مصطفی ـ که پوستر فیلم «سیانور» بهروز شعیبی را برای جشنواره فیلم فجر امسال طراحی کرده ـ ضمن اظهار تاسف از کیفیت نازل پوسترها در سینمای ایران می‌گوید: دو دلیل عمده وجود دارد که گرافیک تاثیر خودش را در سینمای ما ـ در تیتراژ و در مواد تبلیغی مثل پوستر ـ نگذاشته است؛ یکی خساست در هزینه است. یعنی تهیه‌کننده هزینه‌هایش را صرف بازیگران نقش‌های اصلی فیلم و کارگردان می‌کند و ضرورتی برای هزینه کردن درخصوص طراحی هنرمندانه پوستر احساس نمی‌کند و آن را مهم نمی‌داند. دوم این که کارگردان و تهیه‌کننده باید بپذیرند گرافیک و طراحی پوستر یک تخصص است و این را به اهلش بسپارند، اما ترجیح می‌دهند برای باج دادن به تماشاگر، پوسترهایی سطحی و بی‌کیفیت سفارش دهند.

وقتی زور تهیه‌کننده می‌چربد

امیرحسین شجاعی، از عکاسان سینمایی و طراحان پوستر کشور ـ که با طراحی پوستر فیلم «ابد و یک روز» ساخته سعید روستایی در جشنواره فیلم فجر حضور دارد ـ طراحی پوستر را کاری چالشی با برخی تهیه‌کننده‌ها می‌داند و می‌گوید: این مشکل همیشه وجود دارد، البته تهیه‌کننده‌ها ممکن است اول با طراح پوستر راه بیایند و با او همراهی کنند، اما از جایی به بعد زورشان می‌چربد!

طراح پوستر «چند مترمکعب عشق» و «آرایش غلیظ» می‌افزاید: هرچند حساسیت تهیه‌کننده‌ها نسبت به طراحی پوستر برای بازگشت سرمایه و فروش در گیشه هم مهم است، اما برخی از آنها نمی‌دانند استفاده مرتب از تصاویر کله بازیگران بدون هیچ خلاقیتی در این سال‌ها باعث فروش فیلمی نشده است و مردم این طوری به دیدن فیلم‌ها ترغیب نمی‌شوند.

جای خالی ممیز

نگاهی به پوسترهای بی‌سلیقه فیلم‌های سینمای ایران، جای خالی طراحان و گرافیست‌های زبردستی چون مرتضی ممیز فقید را بیش از پیش برجسته می‌کند. هنرنمایی او در طراحی پوستر فیلم‌هایی چون طبیعت بیجان، ستارخان کمال‌الملک و گوزنها برای همیشه از مهم‌ترین نشانه‌های تصویری تاریخ سینمای ایران است.

علی رستگار