عقب‌نشینی ترکیه از موصل؛ خروج یا ساماندهی دوباره

سالم الشبکی، نماینده مجلس عراق اولین فردی بود که این خبر را اعلام کرد. بنا به گفته وی، دولت ترکیه از ساعت 5 بامداد دیروز، بیشتر نظامیان خود را از پادگان زلکان در ناحیه «بعشیقه» در شمال استان نینوا عقب کشیده است. وی افزود: فقط مشاوران ترکیه‌ای و مسئولان فنی آموزشی که شمار آنها کمتر از 50 نفر است در این پادگان باقی مانده‌اند.

الشبکی گفت که عقب‌نشینی نیروهای ترکیه با توافق مسعود بارزانی، رئیس اقلیم کردستان عراق انجام شده است. به گفته این نماینده پارلمان عراق، بارزانی اعلام کرده حاکمیت عراق خط قرمز این کشور است و نمی‌توان آن را نادیده گرفت. برخی از منابع کردستان عراق نیز گفتند که عقب نشینی نظامیان ترکیه‌ای با میانجیگری مسعود بارزانی صورت گرفته است و این نظامیان اکنون در مرز دهوک با ترکیه مستقر هستند تا به کشورشان بازگردند.

در واکنش به این موضوع، احمد جمال سخنگوی وزارت خارجه عراق، گزارش‌های رسانه‌ای مبنی بر آغاز خروج نیروهای ترکیه از استان نینوا در شمال عراق را تائید نکرد اما در عین حال در گفت‌وگو با منابع خبری اظهار کرد: برای بررسی گزارش‌های رسانه‌ای و کسب اطلاعات دقیق درباره عقب‌نشینی نیروهای ترکیه از خاک عراق، با وزارت دفاع و دستگاه امنیت ملی عراق در تماس هستیم.

توجیه ترکیه

در این میان مقامات و نظامیان ترکیه سعی می‌کنند خروج خود از این منطقه را به گونه دیگری توجیه کنند. در همین زمینه، پایگاه خبری دوغان گزارش داد منابع نظامی ترکیه ضمن تائید خروج این نیروها اعلام کرد، آنکارا طرح جدیدی برای استقرار نیروهای این کشور در شمال عراق را به اجرا خواهد گذاشت. از سوی دیگر، دفتر نخست‌وزیری ترکیه هم با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد آنکارا قصد دارد حضور نیروهای خود در عراق را «دوباره سازماندهی ‌کند» و شیوه استقرار نیروهای خود را در اردوگاه بعشیقه تغییر دهد، اما به جزئیات سازماندهی جدید اشاره نکرد. به نظر می رسد ترکیه پس از اعتراض تند بغداد تصمیم گرفته تا بخشی از نیروهای خود را در اقلیم کردستان عراق مستقر کند.

ترکیه و سیاست خارجی سردرگم

بررسی رفتار و اقدامات دستگاه دیپلماسی ترکیه طی چند ماه گذشته از سردرگمی عجیبی حکایت دارد که در میان مقامات آنکارا دیده می‌شود. علت بیشتر این اتفاقات را باید در ماجراجویی و حس سلطه‌طلبی رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه دانست.

نتیجه این اقدامات را می‌توان در روابط تیره و تار این روزهای ترکیه و روسیه مشاهده کرد. پس از سقوط جنگنده روسیه توسط ترک‌ها، مقامات آنکارا دائم از حق خود در دفاع از تمامیت ارضی سخن گفتند. اما پس از تحریم‌های اقتصادی که روس‌ها علیه ترکیه انجام دادند، مقامات آنکارا سعی می‌کنند به گونه‌ای از شدت اختلافات بکاهند. تازه‌ترین این موارد مربوط به سخنان تازه اردوغان است. به‌گزارش روزنامه حریت، وی به تازگی و پس از بازگشت از ترکمنستان در تلاشی تازه برای کاستن از تنش‌ها در روابط کشورش با روسیه اعلام کرد: اشتباه خلبان روسی باعث سرنگونی جنگنده‌اش شده و این امر نباید در روابط میان آنکارا ـ‌ مسکو خدشه‌ای وارد کند. در همین حال، سخنگوی کاخ کرملین روز گذشته تاکید کرد که نشست دوجانبه بین ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه و رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه که قرار بود امروز (سه‌شنبه) برگزار شود، لغو شده است. نکته دیگری که این سردرگمی را نشان می‌دهد، این است که ترک‌ها پس از مخدوش شدن رابطه خود با مسکو به‌دنبال احیای روابطشان با رژیم صهیونیستی هستند. در همین رابطه اردوغان روز گذشته از احتمال عادی‌سازی مناسبات آنکارا ـ تل‌آویو خبر داد و بهبود مناسبات با تل‌آویو را از اولویت‌های کشورش دانست.

کمپین‌ تحریم کالاهای ترکیه‌ای در عراق

در بحبوحه تنش‌ها میان بغداد و آنکارا، شهروندان عراقی نیز وارد عمل شده و در برخی مناطق کمپین تحریم کالاهای ترکیه‌ای به راه انداخته‌اند.

شهروندان عراقی می‌گویند که تحریم کالاهای ترکیه‌ای کمترین وسیله ممکن است که می‌توانند از طریق آن مخالفت خود را با «تجاوز ترکیه به خاک عراق» اعلام کنند. در همین حال، شورای استانداری بصره اعلام کرد که در اعتراض به حضور غیرقانونی نیروهای ترکیه در خاک عراق، تصمیم گرفته است با شرکت‌های ترکیه معامله نکند.

علاوه بر تحریم کالاهای ترکیه‌ای در برخی مناطق، دفاتر گردشگری نیز از تورهای خود به مقصد ترکیه کاسته‌اند. حتی برخی کارکنان ترکیه‌ای در عراق به‌دلیل تهدیدات امنیتی که علیه آنها وجود دارد این کشور را ترک کرده‌اند.