چگونه به خودآگاهی برسیم؟

آنها که خودشناسی و خودآگاهی ضعیف دارند افرادی مردد هستند و بیشتر مواقع احساس سردرگمی می‌کنند. آنها اغلب تحت تاثیر حرف و نظر هر کدام از اطرافیانشان اعتماد به نفس خود را از دست می‌دهند و گفت‌وگوهای درونی‌ای که با خود دارند همیشه آنها را پریشان می‌کند و رفتارهای نامتناوب از خود بروز می‌دهند. افرادی که خودآگاهی ضعیفی دارند گاهی اقداماتی انجام می‌دهند که فراتر از توانایی آنهاست و چون توان پیش‌بینی ضعیفی دارند شکست‌های مکرر را تجربه می‌کنند. بیش از حد بزرگ کردن ویژگی‌ها، هم به صورت مثبت و هم به صورت منفی به فرد صدمه می‌زند و تصمیمات و اهداف زندگی فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. ناآرامی، اضطراب‌های پنهان و آشکار، تکان دادن پاها، آشفتگی و تردید جزو مشخصات فردی است که خود را نمی‌شناسد. ناتوانی در تصمیم‌گیری کارآمد و برنامه‌ریزی موفق نیز فرد را رفته رفته بی‌قرار می‌کند. افراد بخش‌های مختلفی دارند که عبارتند از: فیزیکی (تصویری که از ظاهر خود دارند)، خودجنسیتی (تصوری که از هویت و تمایلات خود دارند)، خود اجتماعی (جایگاه و عملکرد اجتماعی)، خود معنوی (اعتقادات و باروهای فرد)، خود تاریک (اسرار زندگی هر فرد که فقط خودش از آنها آگاه است)، خودآرمانی (بخشی از وجود فرد و تمایلات و آرزوهای او) و خود واقعی (درونی‌ترین و واقعی‌ترین بخش وجود فرد) که لازم است فرد در تمام این بخش‌ها روی خودش متمرکز شود تا از سردرگمی و اضطراب رهایی یابد و بتواند دوستان و اطرافیان خود را با توجه به شناختی که از خود دارد، انتخاب کند.

برای این که بتوانیم به خودآگاهی برسیم لازم است در چند بخش اطلاعات کسب کنیم. باید فهرستی از نقاط ضعف و قوت خود را به همراه توانایی‌ها، علایق، فعالیت‌ها و تجارب در شرایطی بدون تنش یادداشت کنید. همچنین از دیگران (یکی از اعضای خانواده، دوستان و افرادی که کاملا شما را می‌شناسند) بخواهید ویژگی‌های شما را برایتان بنویسند و سپس ارزیابی کنید و ببینید چقدر نظر اطرافیان شما با خود شما همسو‌ست. همچنین از فرد خواسته می‌شود تصمیمات شش ماه اخیر خود را مورد ارزیابی قرار دهد و موفقیت‌ها و شکست‌های خود را ثبت کند. شناختن خط قرمزهای فکری و رفتاری نیز بسیار اهمیت دارد. اگر می‌خواهید از اضطراب‌های مزمن رها شوید باید روی خودآگاهی به عنوان گام اول درمان تمرکز کنید.

دکتر مهرنوش دارینی

‌ روان‌شناس و مشاور