بوی باران، بوی سیل، بوی محیط‌ زیست

پزشکان می‌گویند سونامی سرطان هم مثل سیل دارد همین کار را می‌کند، البته آرام و خاموش و خزنده همان طور که خشکی سفره‌های آب زیرزمینی و فرونشست زمین و زلزله‌هایی که از راه می‌رسند و غبار نمک دریاچه ارومیه و هزاران هموطن خوزستانی که پس از بارش باران به جای شادمانی به بیمارستان‌ها پناه بردند.

ایران در اقلیمی کمترقابل پیش‌بینی واقع شده و از ۴۱ حادثه طبیعی ثبت شده در جهان، بیش از ۳۰ مورد آن در کشورمان سابقه وقوع دارد. در یک قرن گذشته بالغ بر 200 حادثه طبیعی بزرگ پر‌خسارت در ایران رخ داده که بیش از 300 هزار کشته و زخمی و نیم میلیون بی‌خانمان به جای گذاشته است.

آنچه مقامات ارشد دولتی به‌خصوص در حوزه‌های برنامه و بودجه، راه، مسکن، معدن، صنعت، کشاورزی، نفت و نیرو باید بدانند، این است که ریشه بسیاری از این فجایع در دست‌کم گرفتن نقش کلیدی محیط زیست است. همان حکایت تکراری و ملال‌آور و نخ‌نمای پیشگیری بهتر از درمان!

وقتی به بهانه معدن، جنگل‌ها را تراشیدیم و با جاده‌های تحمیلی برخی نمایندگان مجلس طبیعت ایران را زخمی کردیم و با سدسازی مسیر رودخانه‌ها را عوض کردیم و نظم طبیعی حوضه‌های آبخیز را به هم ریختیم، یعنی برای فاجعه کارت دعوت فرستادیم. در کدام کشور آفریقایی 240 میلی‌متر باران منجر به سیلاب، مرگ و ویرانی می‌شود؟ اگر به کارشناسان محیط زیست اعتماد ندارید لااقل برای یک بار هم که شده مابین جلسات اداری 7 صبح تا 10 شب خود فقط چند دقیقه در اینترنت سرنخ‌های این حوادث مرگ پاش را دنبال کنید. بی‌تردید به ریشه‌های محیط زیستی می‌رسید. امری که به نظر می‌رسد به‌رغم شعارهای جذاب دولتمردان در حمایت از محیط زیست، در برخی وزارتخانه‌ها و نهادهای پایین‌دست به آن توجه چندانی نمی‌شود بنابراین در چنین شرایطی که برنامه‌ریزان ارشد دولت این پالس‌های واضح را نمی‌بینند یا به آن کم‌توجه هستند، نباید انتظار داشت صدای اعتراض صنفی چند کارمند از پردیسان به پاستور برسد.

یکشنبه گذشته وزیر بهداشت در سخنانی عنوان کرد بخش بزرگی از «مشکلات بهداشت به دولت‌ها و مجالس گذشته برمی‌گردد»، سخنانی که واگویه فرمایشات مقام معظم رهبری در دیدار 17 اسفند 1393 با مدیران و کارکنان سازمان حفاظت محیط زیست است، که: «مساله محیط زیست، مساله این دولت یا آن دولت، مساله این شخص یا آن شخص و مساله این جریان و یا آن جریان نیست، بلکه موضوعی کشوری و ملی است که باید برای حل مشکلات مرتبط با آن، همه دست به دست یکدیگر دهند». تنها با چنین نگاه و باوری است که می‌توان امیدوار بود، سیل و زلزله و توفان و سونامی‌های بهداشتی خسارت‌های کمتری به بار بیاورند، وگرنه باز هم عده‌ای «غافلگیر» می‌شوند و عده‌ای سیاهپوش.

دکتر اصغر محمدی‌فاضل - معاون پیشین سازمان محیط زیست کشور / روزنامه جام جم