شکست انحصار تصویری با اطلس کشورهای اسلامی

حفظ ارزش‌های اسلامی

اداره کنندگان این جنگ نوین که عمدتا کشورهای غیراسلامی هستند بر مبنای اندیشه، سیاست، فرهنگ و تکنولوژی خود برنامه‌سازی و خبرسازی می‌کنند. بنابراین بیشتر تولیدات رسانه‌ای آنان، اندیشه جوامع اسلامی را نشانه می‌رود.

بی‌بندوباری اخلاقی، انکار الهیات، تشکیک باورها، عشق عریان، تبعیض نژادی، استقلال سنّی فرزندان، آزادی فراقانونی فکر و قلم ترویج سکولاریسم و بسیاری دیگر که با فرهنگ اسلام ناب زاویه دارد. این قبیل تولیدات پس از چند دهه روی نسل جوان کشورهای اسلامی تاثیر شگرفی می‌گذارد و ایشان ناخواسته شیفته فرهنگ و فریفته زندگی غربی می‌شوند.

پس کشورهای اسلامی برای حفظ ارزش‌های تمدنی و غنای فکری، دینی و اعتقادی خویش و در کل تحکیم و گسترش وحدت جهان اسلام باید به ابزارها و تکنیک‌های روز رسانه‌ای با مختصات رسانه اسلامی مجهز شوند.

این روزها شاهد برگزاری هشتمین مجمع عمومی (اتحادیه) رادیو و تلویزیون‌های اسلامی در تهران هستیم. اتحادیه سال 1386 با ابتکار تعدادی از مدیران شبکه‌ها و مؤسسات رسانه‌ای اسلامی تشکیل شد. در سال نخست، تعداد اعضای مجمع حدود 160 شبکه از 25 کشور بود، اما با اقبال هر ساله این اتحادیه اسلامی، در مجمع هشتم شاهد افزایش این رقم به حدود ۲۲۰ شبکه از ۳۵ کشور جهان هستیم. این افزایش در بخش آثار رسیده به بازار فیلم اسلامی نیز مشهود است. در این بازار که ششمین سال خود را تجربه می‌کند تعداد 700 اثر جدید در قالب سینمایی، مستند، انیمیشن، کلیپ و موسیقی از ۳۰ کشور توسط ۹۳ شرکت‌کننده حضور دارد.

خبرگزاری اطلس؛ جریان سوم

شاید کمتر نام خبرگزاری اطلس را شنیده باشید. بنابر اساسنامه اتحادیه رادیو و تلویزیون‌های اسلامی، راه‌اندازی یک خبرگزاری تصویری بنام اطلس از همان مجمع نخست در دستور کار این اتحادیه قرار گرفت. خبرگزاری که رسالت اصلی آن شکستن انحصار تصاویر خبری بود. انحصاری که در چند دهه اخیر در اختیار دو اَبَرخبرگزاری جهان یعنی رویترز انگلیسی و آسوشیتدپرس آمریکایی است.

عضو اتحادیه و رئیس سابق شورای عالی اتحادیه رادیو و تلویزیون‌های اسلامی درباره خبرگزاری اطلس به جام‌جم می‌گوید: امروزه انحصار توزیع تصاویرخبری در دست دو خبرگزاری Ap‌ و Reuters است و مردم جهان از زاویه دوربین‌های این دو خبرگزاری به اخبار جهان نگاه می‌کنند. خبرگزاری اطلس یک جریان سوم است که به عنوان یک جریان غیروابسته و مستقل از حلقه نخست توزیع تصاویر خبری، تعریف شده است. این خبرگزاری یک ایده در مقابل انحصار پخش تصاویر خبری است.

اعضا و مدیران شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی کشورهای اسلامی سالی یک‌بار گردهم می‌آیند و مسائل رسانه‌ای، سیاسی، امنیتی جهان و منطقه خاورمیانه را مورد مطالعه و بررسی قرار می‌دهند؛ مسائلی چون جریان‌های تکفیری، حوادث یمن، بحرین، فلسطین عراق و تروریسم... این اعضا با توجه به امکانات موجود خود با تبادل تجربیات و تقویت همکاری اتحادیه سعی دارند از این امکانات حداقلی، حداکثر استفاده را ببرند. جهت‌گیری و همکاری رسانه‌های اسلامی باعث استقلال بیشتر رسانه‌های اسلامی از رسانه‌های غربی می‌شود.

جریان‌های رسانه‌ای جهان

جریان اول، جریان غربی است که شامل رسانه‌های اروپایی و آمریکایی با حمایت آشکار صهیونیسم است. این جریان قدرتمند، محور اصلی جنگ نوین رسانه‌ای را هدایت می‌کند. به علاوه بر اساس خط و مشی خود، یک موضوع ملی یا بین‌المللی را بزرگ کرده و جریان‌سازی می‌کند یا مساله و خبری را کتمان، تکذیب یا بایکوت می‌کند.

جریان دوم، جریان عربی است که شامل بلوک رسانه‌های افراطی وهابی است. این جریان عمدتا در اختیار شاهزاده‌های عربستانی است و منابع عظیم مالی آن هم از پول‌های هنگفت نفتی است که یک جریان بزرگ رسانه‌ای را اداره می‌کند.

جریان سوم، جریان اسلامی است که رسانه‌های جمهوری اسلامی ایران را باید در این جرگه طبقه‌بندی کرد. در دو دهه گذشته تلویزیون المنار لبنان آغاز به کارکرد.

بعد از سقوط صدام شاهد راه‌اندازی چندین شبکه تلویزیونی اسلامی در عراق بودیم. در افغانستان و فلسطین هم همین‌طور. حتی در آمریکای شمالی هم مجموعه رسانه‌های اسلامی تشکیل شد.

در جریان بیداری اسلامی، شاهد راه‌اندازی چندین شبکه اسلامی در کشورهای تونس، لیبی و مصر بودیم. اجرایی شدن و تقویت جریان سوم یعنی افزایش روشنگری عمومی توسط رسانه‌های اسلامی.

خبرگزاری تصویری «اطلس» نقطه قوت و کانون انسجام جریان سوم است. اعضای رادیو و تلویزیون‌های اسلامی به این امر واقفند که این جریان سوم در جنگ نوین رسانه‌ای، در یک نبرد نامتقارن قرار گرفته است. ما مثل جریان‌های اول و دوم از امکانات و ثروت فراوان برخوردار نیستیم، اما همین رسانه‌های کوچک و پراکنده، با انسجام می‌توانند موفقیت‌های بزرگی کسب کنند، اما در حال حاضر این اتحادیه از 50 درصد توان واقعی و بالقوه خود استفاده می‌کند و ما با نقطه ایده‌آل فاصله داریم. لذا انسجام عمل، سعه صدر و دیدگاه عقلانی برای اعضای اتحادیه لازم است تا تاثیرگذار باشد.

نمونه‌های موفق جریان سوم

مدیرسابق شبکه العالم با اشاره به نمونه‌هایی از این موفقیت و تاثیرگذاری افزود: در جنگ اول خلیج‌فارس وقتی آمریکا وارد کویت شد، تمام رسانه‌ها را بیرون کرد و تنها CNN و FOX را نگه داشت. از آن به بعد شبکه‌های خبری جهان، اخبار جنگ اول خلیج‌فارس را آن‌طوری پوشش می‌دادند که این دو شبکه آمریکایی دیکته می‌کردند.

جنگ کویت در حقیقت یک مانور نظامی بود با شگردهای تبلیغاتی و رسانه‌ای. در این میان شبکه العالم تصاویری را تولید و پخش ‌کرد که متفاوت با آن دو شبکه ـ آمریکایی بود، لذا دست آمریکا در این مانور نظامی ـ رسانه‌ای رو کرد. به عبارت دیگر تصاویر شبکه العالم خطوط تعریف شده نبرد رسانه‌ای آمریکا را در جنگ کویت به‌هم ریخت.

نمونه دیگر در هجوم داعش به عراق بود، رسانه‌های وهابی بخصوص العربیه چنان اخبار اشغال شهرهای عراق را بازتاب می‌دادند که هر آن احساس می‌کردی بغداد توسط داعش اشغال می‌شود، اما شبکه‌های اسلامی با یک هماهنگی، توطئه العربیه را خنثی کردند و العربیه در عرض 48 ساعت خط خبری خود را عوض کرد. جریان سوم رسانه ای، عراق را از سقوط حتمی نجات داد. این یعنی اهمیت جریان سوم و نقش انسجام رسانه‌های اسلامی در مدیریت جهانی توزیع پیام.

تغذیه 200 شبکه اسلامی

رضی تاکید می‌کند: متاسفانه تاکنون این بند اساسنامه مورد غفلت اتحادیه رادیو و تلویزیون‌های اسلامی قرار گرفته است و بودجه‌ای که تاکنون برای آن در نظر گرفته بودند تنها به مقدار راه‌اندازی یک پرتال اینترنتی بود.

خوشبختانه با توجه به تحولات جهانی و منطقه ای، در بین مدیران رسانه‌های اسلامی این درک به وجود آمده که این اتحادیه و بخصوص وجود خبرگزاری تصویری اطلس می‌تواند در نبرد نوین رسانه‌ها نقش تعیین‌کننده داشته باشد. این خبرگزاری در صورت راه‌اندازی در گام نخست می‌تواند 200 شبکه اسلامی را در سراسر جهان تغذیه تصویری کند.

با تعاریفی که از اهمیت و میزان نقش‌آفرینی خبرگزاری اطلس بیان شد ضروری به نظر می‌رسد که با ساختار و مأموریت‌های این خبرگزاری نیز آشنا شویم. آشنایی که می‌تواند برای اعضای مجمع عمومی رادیو و تلویزیون‌های اسلامی یک یادآوری و تأکیدی بر ضرورت راه‌اندازی آن باشد.

خبرگزاری اطلس، براساس مصوبه اتحادیه بین‌المللی رادیو و تلویزیون‌های اسلامی با انواع خروجی‌ها بویژه خروجی ویدئویی همطراز با خبرگزاری‌های بین‌المللی جهان ایجاد می‌شود.

این خبرگزاری با پشتوانه عقیدتی اسلام، متعلق به همه کشورهای اسلامی خواهد بود و با گستره جهانی فعالیت خواهد کرد. اطلس وارد باشگاه انحصاری خبرگزاری‌های بین‌المللی جهان خواهد شد.

ماده 1 ـ نام مؤسسه، خبرگزاری بین‌المللی اطلس است.

ماده 2 ـ خبرگزاری به عنوان یک مؤسسه غیرتجاری محسوب و دارای شخصیت حقوقی مستقل است.

ماده 3 ـ خبرگزاری مؤسسه‌ای بین‌المللی است که مرکز آن در تهران می‌باشد و حسب نیاز در سایر نقاط جهان به ایجاد شعبه و دفتر اقدام خواهد کرد.

ماده 4 ـ مدت فعالیت خبرگزاری از تاریخ تاسیس و تشکیل آن نامحدود می‌باشد.

ماده 5 ـ سرمایه اولیه و دارایی و منابع در آمد خبرگزاری در بدو تاسیس از سوی موسسان تامین و پرداخت می‌شود.

هدف، این خبرگزاری به عنوان مجموعه‌ای مستقل تلاش می‌کند حرکتی نو در مسیر تولید دانایی و ارتقای سطح آگاهی مردم جهان و بویژه مسلمانان آغاز کند و سهمی موثر در این بازار به دست آورد.

مصالح مردم مسلمان، رصد و انعکاس واقعیت‌های جهان، اطلاع رسانی بی‌طرفانه و پیشرفت انسان‌ها در مسیر کمال، در کانون توجه این خبرگزاری خواهد بود.

همچنین برخورداری از پشتیبانی ملی و حاکمیتی، بین‌المللی بودن به معنای واقعی، نگاه کلان به مسائل و حوادث جهان، بهره‌مندی از دانش و فناوری‌های روز در همه سطوح سازمانی، متفاوت بودن نسبت به رقبا با بهره‌گیری از خلاقیت و نوآوری ، انتشار اطلاعات به همه زبان‌های زنده دنیا، بهره‌مندی از نیروهای متخصص از ویژگی‌های این خبرگزاری است.

قرار است اخبار به سه زبان انگلیسی، عربی و فارسی منتشرو 5 دفتر منطقه‌ای (ایران، لبنان، عراق، افغانستان و فلسطین) و 20 دفترخبری در سراسر جهان از برنامه‌های خبرگزاری اطلس باشد.

شکستن انحصار تصویری

به اعتقاد دکتر رضی، ضرورت وجود اطلس به‌عنوان خبرگزاری تصویری از وجود باشگاه هسته‌ای بالاتر است، چرا که درحال حاضر، باشگاه هسته‌ای اعضای بیشتری عضو هستند، اما انحصار تصویر تنها در اختیار دو خبرگزاری آسوشیتدپرس و رویترز است.

این انحصار آن‌قدر مهم است که حتی نمی‌گذارند فرانس پرس وارد این رقابت شود. جریان غربی ـ صهیونیستی امروزه در نبود خبرگزاری اطلس میدان را برای یکه‌تازی تصاویر خود باز می‌بیند. بنابراین خبرگزاری اطلس می‌تواند در بحران‌های منطقه‌ای و بیداری اسلامی کشورهای منطقه نقش بسیار مهمی را ایفا کند. اهمیت راه‌اندازی خبرگزاری تصویری اطلس کمتر از راه‌اندازی یک پروژه -که مخصوص کشورهای اسلامی است- دفاعی نظامی نیست و بلکه بالاتر است.

محمد زندکریمخانی

رادیو و تلویزیون