چند قطره خون برای حفظ سلامتی

فردی به خانه‌شان می‌رفت و هاله‌هایی کبود رنگ با چند خراش ناشی از تیغ روی بدنشان به یادگار می‌گذاشت. شاید برای کوچک‌ترها خاطره خوشی نداشت، اما بزرگ‌ترها به دلیل آن‌که می‌دانستند با حجامت سبک شده و مواد زاید از بدنشان خارج می‌شود براحتی تن به این کار می‌دادند. اما سوالی که این روزها اغلب نسل جوان می‌پرسند این‌که حجامت چه فواید و زیان‌هایی دارد و چه کسانی می‌توانند حجامت کنند؟

دکتر محمدعلی زارعیان، پزشک و پژوهشگر طب سنتی ایران در این خصوص به جام‌جم می‌گوید: حجامت در طب سنتی ایران ارزش بسیار زیادی دارد و یکی از روش‌های پیشگیری و درمان بیماری‌های ناشی از پرخونی به حساب می‌آید. با این روش می‌توان با پاکسازی و دفع مواد زاید بدن، سبب التیام و بهبود برخی از انواع بیماری‌ها شد که البته به گفته این پژوهشگر طب سنتی حجامت نیز همچون هر درمان مکمل دیگری اگر تحت نظر متخصص حاذق و مجرب انجام نگیرد می‌تواند عوارض و زیان‌هایی را به همراه داشته باشد ضمن این‌که متخصص باید لزوم استفاده از حجامت عضو درگیر را تجویز کرده باشد، در غیر این صورت بر شدت بیماری افزوده می‌شود.

به گفته دکتر زارعیان، حجامت در اصل به معنای ایجاد حجم است. شخص حجامت‌کننده به وسیله مکش و ایجاد خلأ در یک ظرف مخصوص در سطح پوست بدن ایجاد حجم می‌کند. حجامت دو نوع تر و خشک دارد که نوع تر آن همان حجامتی است که هم‌اکنون در کشور مرسوم شده و بسیاری از پزشکان آشنا به آن هستند. در این نوع حجامت پس از بادکش عضو مورد نظر، با یک تیغ یکبار مصرف استریل جراحی، چند خراش سطحی به صورت مایل به پوست وارد می‌شود و مجدد لیوان حجامت روی موضع قرار می‌گیرد و در اثر کشش و بادکش لیوان بسته به نوع مزاج، بیماری فرد و نظر پزشک مقداری خون خارج می‌شود و معمولا درد کمی دارد.

هدف از حجامت چیست؟

به گفته دکتر زارعیان، مهم‌ترین کاری که با حجامت انجام می‌شود این‌که از موضع مورد نظر خلط ناشی از خون و صفرا را خارج می‌کنیم. این عمل باعث پاکسازی موضع می‌شود و برخلاف باور عامه مردم باعث خروج مواد مغذی بدن نمی‌شود. حجامت، بدن را سبک و برخلاف خون دادن، قوت بدن را نمی‌گیرد، اما موضع حجامت تا زمان التیام کمی ضعیف می‌شود.

به گفته این پزشک و پژوهشگر وقتی لیوان حجامت روی پوست قرار می‌گیرد مقداری کشش روی پوست ایجاد می‌کند و در اثر آن فاکتورهای دفاعی ساکن در جداره عروق و اعضا را فعال کرده و باعث می‌شود این فاکتورها دفاع خونی را چند برابر کنند و به تقویت سیستم ایمنی عضو مورد نظر سپس کل بدن کمک کنند.

چه کسانی می‌توانند حجامت کنند؟

به گفته این پزشک، حجامت برای افراد تنومند و دارای خون غلیظ فایده‌ای ندارد چون از این طریق نمی‌توان به سهولت خون غلیظ و مواد زاید را از بدن آنان خارج کرد و تنها این روش سبب خروج خون رقیق فرد می‌شود که بر این اساس احتمال غلیظ‌تر و کم‌حجم شدن خون زیادتر خواهد شد. مگر آن‌که افراد با خون غلیظ یک ساعت قبل از حجامت حمام بروند تا خون غلیظ کمی رقت پیدا کرده و به سطح بدن نزدیک شود. اما افرادی که خونشان رقیق است از 12 ساعت قبل از حجامت نباید استحمام کنند.

بهترین زمان برای حجامت

بهترین فصول به ترتیب بهار، پاییز، تابستان و زمستان است که حجامت در دو فصل تابستان و زمستان فقط در مواقع ضرورت انجام می‌گیرد. دکتر زارعیان می‌افزاید: بهترین وقت حجامت در فصول گرم، طی روز و 2 ساعت بعد از صبحانه (9ـ 8:30 صبح) و در فصول سرد سال 3 تا 4 ساعت بعد از صبحانه (11ـ9 قبل از ظهر) که تا ناهار یک تا 2 ساعت فاصله باشد. در این ساعات حجم خونی بدن رقیق و خروج آن سهل‌تر است. بعد از حجامت نیز بهتر است تا یک ساعت غذا میل نشود. در روایات و طب اسلامی آمده است، بهترین زمان حجامت اوایل روز یا زمان نزدیک به غروب آفتاب است بخصوص این‌که در اواسط ماه قمری باشد و قبل از حجامت خواندن آیت الکرسی و صدقه دادن توصیه شده است.

حجامت برای چه کسانی منع شده است؟

این پژوهشگر پاسخ می‌دهد در کتب طب سنتی ایرانی حجامت برای کودکان زیر 2 سال و افراد بالای 60 سال توصیه نشده است چرا که استقامت اعضا در کودکان کمتر بوده و حجم خون کم است و در سالمندان چون اغلب خونشان غلیظ و پوست و گوشت خشکی دارند و تنها با حجامت، خون رقیق‌شان خارج می‌شود احتمال افزایش غلظت خون و خشکی بیشتر مزاج در این گروه سنی زیاد است. همچنین کسانی که سابقه هموفیلی، کم‌خونی، صرع و سکته قلبی دارند یا در گروه سردمزاجان بوده و خونشان رقیق و کم‌فشار است و مدام دچار سرگیجه و سردرد می‌شوند یا از داروهای شیمیایی وارفارین و هپارین استفاده می‌کنند، نمی‌توانند حجامت کنند.

در زمان حجامت باید به نوع تغذیه توجه کرد

دکتر زارعیان در پاسخ به این پرسش که افراد واجد شرایط برای انجام حجامت باید چه اصول تغذیه‌ای داشته باشند، می‌گوید: حجامت با شکم خالی بخصوص صبح قبل از مصرف صبحانه باعث ایجاد ضعف در قوای بدن می‌شود و حجامت بلافاصله پس از صرف غذا سبب نقصان هضم و جذب ماده غذایی می‌شود. اما این را بدانید که از یک ساعت قبل و بعد از حجامت نباید شکم پر و غذایی خورده شود. برای دفع بهتر مواد زاید از بدن از 3 روز قبل از حجامت آش آلو، خاکشیر با آب گرم، سوپ جو، آب انار و آب زرشک مصرف کنید و از خوردن غذاهایی چون جگر، ماهی، پنیر و تخم‌مرغ بپرهیزید و بعد از حجامت شربت عسل، سکنجبین و عرق کاسنی بنوشید. حجامت را در ایامی که روزه هستید و بسیار بی‌خواب بوده‌اید یا در حال مصرف داروهای آنتی‌بیوتیک هستید یا کوهنوردی یا مقاربت جنسی داشته‌اید، انجام ندهید. ضمن این‌که 5 روز قبل و بعد از عادت ماهانه و در دوران بارداری نباید حجامت کنید.

معمولا چه قسمت‌های بدن حجامت می‌شود؟

به گفته دکتر زارعیان، حجامت مختص ناحیه خاصی از بدن نیست و نقاط مختلف بدن را بنا بر نظر پزشک مربوط برای التیام برخی از مشکلات می‌توان حجامت کرد. مثلا ذکر شده حجامت سر که از میان دو ابرو تا وسط سر انجام می‌شود به التیام خارش و سنگینی سر، رفع سرگیجه و مشکلات چشم کمک می‌کند اما اگر حجامت ماهرانه نباشد گاهی با عوارضی چون کم‌فهمی، کم‌حافظگی و فراموشکاری همراه خواهد بود. حجامت پس‌سر، سنگینی پلک‌ها، سر و پیشانی، بوی بد دهان و درد گوش را بهبود می‌دهد. با حجامت زیر چانه، درد لثه و دندان، درد گلو و جوش‌های چانه بهتر خواهد شد.

البته لازم است بدانید حجامت در نواحی مختلف سر می‌تواند عوارضی در عملکردهای مغزی بر جای گذارد که در روایات نیز اشاره شده است، بر این اساس ضروری است بدون نیاز حقیقی از این کار پرهیز شود. همچنین ذکر شده که حجامت کبد برای کاهش گرمی و حرارت کبد و دفع سموم مفید است. حجامت کلیه به دفع سنگ کلیه کمک می‌کند و حجامت انتهای گودی کمر بیماری‌های مقعد، آماس بیضه، رحم و بواسیر را التیام می‌دهد، اما از عوارض آن می‌توان به کاهش قوت و قدرت جنسی مردان اشاره کرد.

این را هم بدانید از عوارض حجامت‌های تجویز نشده بروز شوک و غش بوده و احتمال پارگی شریان و ورید در زمان خراش دادن پوست از سوی افراد ناوارد و غیرمتخصص بسیار زیاد است. در نتیجه حجامت را تحت نظر پزشک و با رعایت اصول بهداشتی و در اماکن تائید شده انجام دهید. (فاخره بهبهانی/ ‌جام‌جم)