مساله داعش پیش روی اصحاب فرهنگ

در این میان اما، خبرهای مربوط به داعش جایگاهی ویژه داشت؛ اخباری که نه‌ فقط برای قلمرو جغرافیایی خاصی چون عراق و شام یا حتی خاورمیانه، بلکه اذهان مردم کل جهان را به خود مشغول کرد.

آنها که نسبت به جنایت‌های داعش احساس تاسف و تاثر می‌کردند، عمدتا دو دسته بودند. دسته اول آنها که این جنایات را بهانه‌ای دیگر برای نقد و سرزنش و نکوهش اسلام و بلکه تمام باورهای دینی قرار دادند، و دسته دوم، آنها که برداشت دسته اول را عجولانه و خام توصیف می‌کردند.

مساله داعش، برای دسته اول مساله راحتی بود، آنها طبق معمول و به تبع عادت همه افراد ایدئولوژیک زده، برای مسائل مهم، پاسخ‌هایی آماده از آستین بیرون می‌آورند اما برای دسته دوم، داعش مساله مهم‌تری بود، مساله‌ای که آنها را به تفکر و تعمق و احساس مسئولیت دعوت می‌کرد.

در سال گذشته، عده‌ای با خواندن شعارهای اسلامی و آیات قرآن، مشمئزکننده‌ترین صحنه‌ها را ساخته و از آن تصویر گرفتند و در سرتاسر جهان منتشر کردند.

فارغ از این‌که این کار به پشتوانه آگاهانه یا ناآگاهانه کدام قدرت‌های سیاسی و اقتصادی صورت گرفت، اندیشیدن به این موضوع که چگونه ارتکاب وحشیانه‌ترین اعمال، به ادیان نسبت داده شد، بر هر اهل تفکری ضروری است.

در قرآن می‌خوانیم که همین آیات قرآن، برای کسانی که قلب‌هایشان تیره شده است، می‌تواند منشا گمراهی باشد.

داعش در سال جاری، به این سخن مصداقی تام‌و تمام بخشید. اما این پاسخ، راه‌حل نهایی مساله داعش نیست. بلکه اهل قلم و تفکر و آنها که در متون دینی و آسمانی ظرفیتی برای ساخت تمدنی بشری و اخلاق مدار یافتند، موظفند در سال آینده، بیش از قبل به مساله داعش بیندیشند.

این مساله، مسلما با شکست نظامی این گروه، کاملا حل نخواهد شد، چه این‌که پیشتر نیز شکست‌های نظامی طالبان و القاعده، به حل این مساله منجر نشد. مساله داعش و القاعده، نیازمند تعمیق بینش دینی است.

مراکز علمی و دینی در کشورهای اسلامی می‌باید برای ایجاد چنین بینشی بیش از پیش ارتباطات خود را با مخاطبان جهانی بیفزایند، سخنی بگویند که پشتوانه تحقیقی داشته باشد تا مخاطب جهانی آن را بپذیرد و از نسبت دادن شعارهای صرفا احساسی و عاطفی که زمینه برداشت‌های «شبه ـ داعش»ی را فراهم می‌کند، بپرهیزند. سال آینده برای اصحاب فرهنگ، زمان مواجهه علمی و عقلانی به مساله فرهنگ و دین است.

حسین شقاقی - دبیر گروه اندیشه