این کتاب در واقع گزارشی از آثار منتشر شده درباره «تکفیر» به زبانهای عربی و فارسی که در کشورهای مختلف منتشر شده است.
در این کتابشناسی که به صورت توصیفی تهیه شده، 528 اثر، شامل 235 کتاب، 240 مقاله و 49 پایان نامه و 4 ویژه نامه معرفی شده است.
به گزارش پژوهشکده حج و زیارت در بخشی از مقدمه مؤلف آمده است:
با توجه به افزایش خطر افراطگرایی و تکفیر در دهههای اخیر، عرضه آثار ضد تکفیری رشد قابل توجهی داشته است، به گونهای که بسیاری از پژوهشگران فعال در این حوزه آشنایی با این نوشتهها ندارند، لذا ضرورت دارد اطلاعرسانی مناسب و شایستهای از این آثار صورت گیرد.
کتابشناسی، به عنوان یکی از مناسبترین مراجع در گردآوری، تنظیم و اشاعه منابع مکتوب در موضوعی خاص، جایگاه و ارزش ویژهای در رائه خدمات علمی دارد. رجوع به کتابشناسی مشخص میکند که در چه زمینههایی تحقیقات صورت گرفته و در چه زمینههایی دچار کمبود پژوهش هستیم و به نوعی مسیر تحقیقات را معین میکند. نیز وجود کتابشناسی در هر موضوعی، از هدر رفتن وقت پژوهشگران آن حوزه در جستجوی منابع و آثار گذشته جلوگیری میکند. همچنین نمایی از پژوهشگران حوزهای خاص را نشان میدهد.
از اینرو ضورت دارد جهت آشنایی با نویسندگان فعال در این حوزه و نیز تجمیع در دهههای اخیر عرضه چنین آثاری سیری صعودی داشته است و برخی اندیشمندان به بررسی تکفیر در طول تاریخ و جریانشناسی آن نیز پرداختهاند. این نوشتار، گزارشی از این تلاشهای علمی است که با تلاش محقق شناسایی شدهاند ودر قالب کتابشناسی تقدیم خوانندگان میشود. به منظور استفاده بهتر، آثار اندیشمندان مسلمان در سه بخش کتابها، مقالات و پایاننامهها معرفی میشوند.
آثاری که در حوزه تکفیر نوشته شده را می توان در چند گروه تقسیم کرد. برخی از آثار تنها به بررسی سیر تاریخی تکفیر و تکفیرگرایی و نیز جریانهای تکفیری پرداختهاند. این آثار بیشتر جنبه گزارشی دارند. گروهی دیگر، ضمن رد تکفیر افراد و گروهها و دولتها، آثار و عواقب اجتماعی و امنیتی این پدیده را در جامعه اسلامی بررسی کردهاند. آثاری که هدفشان نقد تکفیر است خود دو گونه هستند. برخی از اینها تنها در رد تکفیرهای اعتقادی است و برخی دیگر در نقد و رد تکفیرهای سیاسی و جهادی است. شایان ذکر است گروهی از تکفیرها اهل تکفیر اعتقادی هستد؛ به این معنا که مخالفان خود در مسائل اعتقادی را تکفیر میکنند و حکم قتل آنا را می-دهد. ابن تیمیه و پیروان وهابی او از این دسته تکفیریها هستند.
همچنین گروهی از تکفیریهای اهل تکفیرهای سیاسی هستند و حکم به جهاد میدهند؛ یعنی معتقدند که هر حاکمی که طبق دستورات الهی (حکم بما انزل الله) جکم نکندٰ گرچه مدعی اسلام باشد کافر و طاغوت است و باید به او کفر ورزیده و با او جهاد و مبارزه شود. برخی سید قطب و گروههای جهادی مدعی پیروی او را از این دسته تکفیرها میدانند. آخرین دسته از نوشتههای تکفیری، آثاری هستند که در دفاع از تکفیر نوشته شدهاند، که البته تعداد اینها نسبت به آثاری که در نقد تکفیر نوشته شده، خیلی کمتر است.
مشخصات کتاب:
کتابشناسی تکفیر. اباذر نصراصفهانی، به سفارش کنگره جهانی جریانهای افراطی و تکفیری، قم، دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (ع)، 1393، 200صفحه.