توصیه‌های رهبر انقلاب به هیئات مذهبی

سه مورد بعدی نیز به این شرح است:

4 ـ مداح هیات: راجع به مداحی به‌‌طور کلی نظر رهبر انقلاب این است که اگر محتوای شعر و نوع خواندن آن مداح هنرمندانه باشد بعضا تاثیرش از دو یا سه منبر هم بیشتر است. بارها ایشان در صحبت‌‌های خود فرموده‌اند که مداح باعث «معرفت‌‌افزایی» به افراد می‌‌شود. ایشان مداحی را «جوشاندن چشمه‌‌های عواطف در دل‌‌ها» می‌‌دانند: «مداحی، معرفت‌افزایی است. مداحی، پراکندن معرفت و حکمت و امید و عقیده راسخ است. مداحی، جوشاندن چشمه‌های عواطف در دل‌هاست؛ با استفاده از هنر شعر، هنر آواز، هنر اجرا.» (11 اردیبهشت 92)

یک موقع یک فردی راجع به واقعه کربلا داستانی می‌‌گوید که داستانش، هم خیلی زیبا و هم خیلی حزن‌‌انگیز است؛ آن فردی هم که می‌‌شنود متاثر می‌شود؛ اما یک فرد دیگری می‌‌آید همین داستان زیبا را تبدیل به فیلم یا تئاتر یا یک اثر هنری می‌‌کند و آن‌وقت خیلی اثر می‌‌گذارد بر قلوب انسان‌ها؛ اثری که درازمدت است. کار مداح هم مانند کار یک هنرمند است که یک موضوع را با استفاده از نوا و صدای خوش و هنرمندانه به مخاطب عرضه می‌کند که موجب اثرگذاری بیشتر آن می‌شود. رهبر انقلاب در یک جایی فرموده‌اند: «در کار مداحی شما چند چشمه هنری وجود دارد: شعرتان هنر است؛ صدایتان هنر است؛ آهنگی که انتخاب می‌کنید، هنر است؛ اشارات و کارهایی که انجام می‌دهید، هنر است.»(19 مهر 1377) بنابراین می‌‌گویند در مداحی، شعر خوب و هنرمندانه خواندن بسیار مهم است.

5 ـ اشعار مداحی: راجع به بحث شعر، حضرت آقا می‌‌گویند شعری را قبول داریم و می‌‌گوییم که این شعر برای مجلس امام حسین علیه‌السلام خوب است که واجد چند خصوصیت باشد. فرموده‌‌اند شعر باید «محکم»، «قوی»، «خوش‌‌‌مضمون» و «قانع‌کننده» باشد: «شعر شما باید خوب، محکم، قوی، خوش‌مضمون و قانع‌کننده باشد. گاهی قصیده‌ای که شما می‌خوانید، به اندازه چند منبر یک منبری خوش‌بیان تاثیر می‌گذارد. گاهی یک بیت شعر بجا به‌قدر یک کتاب قیمت دارد. اینها آسان و مجانی به‌دست نمی‌آید. انسان باید زحمت بکشد، کار و تلاش کند، شعر خوب را بیابد، آن را حفظ کند و بخواند.» (19 مهر 1377)

درباره خصوصیت دیگر شعر فرموده‌‌اند که باید دارای مفاهیم اسلامی باشد و صرف قشنگ و جذاب بودن کفایت نمی‌کند. مثلا بعضی از اشعاری را که مداحان می‌‌خوانند قشنگ است و آدم خوشش می‌‌آید، اما هیچ مفهوم اسلامی همراهش نیست. افراد هم می‌‌آیند و همراهش گریه می‌‌کنند، اما معرفتی در آن نهفته نیست. به همین دلیل ایشان فرموده‌اند: «یکی از چیزهایی که باید در این اشعار باشد، عبارت از مفاهیم بلند اسلامی ـ مثلا در باب توحید یا نبوت ـ است. بهترین اشعار قدما در باب توحید و نبوت، همین مدایحی است که شعرای بزرگ ما در مقدمه دیوان‌ها و مثنوی‌هایشان ذکر کرده‌اند و گفته‌اند.» (28/10/1368)

6 ـ سبک و آهنگ مداحی: درباره سبک‌هایی هم که مداحان برای سرود‌ها و نوحه‌های خود در ایام ولادت و شهادت انتخاب می‌کنند نیز ایشان توصیه‌ها و نکاتی دارند. اولین نکته‌ای که ایشان راجع به سبک روی آن تاکید دارند، «توجه به موسیقی اصیل ایرانی» است؛ ایشان معتقدند بسیاری از گوشه‌‌های موسیقی ایرانی برگرفته از مرثیه‌‌ها و مداحی‌‌هاست. یعنی بسیاری از موسیقی‌‌هایی که الان مرسوم است و آهنگسازان ما در دستگاه‌های مختلف می‌‌سازند، برگرفته از مرثیه‌‌های مداحی‌ قدیمی در ایران است. بنابراین مداحان می‌توانند از این موسیقی اصیل سنتی ایران که اتفاقا دارای تنوع زیادی هم هست برای ساخت سبک‌ها و آهنگ‌های خود استفاده کنند: «ما در قدیم از زبان موسیقیدان‌های معروف شنیده بودیم که می‌گفتند موسیقی اصیل ایرانی را نوحه‌خوان و شبیه‌خوان‌ها حفظ کرده‌اند؛ موافق‌خوان، مخالف‌خوان، علی‌اکبرخوان، قاسم‌خوان. هر کدام یک دستگاهی را به اینها می‌دادند که باید در آن دستگاه بخوانند. این موجب شد که موسیقی نانوشته ایرانی ـ که نه نُت داشت، نه نوشته داشت و نه چیز دیگری داشت ـ بتواند برسد به دست کسانی که اینها را با نُت و شیوه‌های جدید بتوانند ثبت و ضبط کنند.» (14/4/1386)

نکته‌ بعدی «پرهیز از تقلید غلط از سبک‌های غربی» است. ایشان معتقدند از سبک‌‌های غربی باید پرهیز شود و در جاهای مختلفی بر این موضوع تاکید کرده‌اند: «خواننده جلسه مداحی، ناگهان بیاید آهنگ‌های اروپایی را ـ آن هم به شکل غلط و نابلد بنا کند خواندن؛ سبک‌هایی که فرض کنید حالا فلان خواننده غربی یا مقلد عرب آن غربی یک ‌وقتی خوانده، ما این را از او یاد بگیریم و بنا کنیم خواندن! که قبل از انقلاب هم متاسفانه همین کارها را کردند. موسیقی اصیل ایرانی را که می‌توانست نوع حلال هم داشته باشد ـ البته همان موسیقی اصیل، یک نوعش هم حرام است؛ فرقی بین ایرانی و غیرایرانی نیست ـ همان را هم ضایع کردند. البته بعد از انقلاب بهتر شد؛ اما حالا مثلا مداح یا خواننده ما بیاید در رادیو و تلویزیون به تقلید ـ آن هم غلط ـ آهنگ غربی یا آهنگ مجالس لهو را در مجلس ایمان و در مجلس معنویت تکرار کند، این درست نیست؛ این غلط است.» (14/4/1386)

به همین دلیل هم ایشان به مداحان توصیه می‌کنند که خودشان آهنگ بسازند: «خودتان آهنگ بسازید. این همه ذوق و این همه هنر وجود دارد. یقینا در جمع علاقه‌مندان به این جریان کسانی هستند که می‌توانند آهنگ‌های خوب مخصوص مداحی بسازند؛ آهنگ عزا، آهنگ شادی.» (5/5/1384)