روزگار و زمانه فقیه مورخ،​ طبری

طبری درمراکز بزرگ علمی جهان اسلام چون بصره و کوفه به تحصیل پرداخت و افزون برتاریخ، درفقه، ادبیات عرب، ریاضیات، طب، اخلاق و علوم قرآنی دانش ‎‎اندوخت. طبری ابتدا مذهب شافعی داشت ولی بعدها خود مذهبی به نام جریریه پدید آورد که پس ازمرگش دوامی نیافت و بتدریج ازمیان رفت[4].

ابواسحاق شیرازی در کتاب طبقات فقهاء وی را یکی از مجتهدان عصر به شمار آورده است.[5]کتاب تفسیری وی جامع البیان عن تاویل القرآن نام دارد، و از قدیمی ترین تفسیرهای عربی روایی قرآن در قرن سوم هجری به شمار می آید، گرچه در آن به مباحث و مسائل کلامی نیز توجه شده شده‌است.

ازمشهورترین آثاراین مورخ ارزشمند« کتاب تاریخُ الرُّسُل وَالمُلوک یا تاریخ طبری» را می‎توان نام برد. این کتاب شامل حوادث تاریخی ازآغازآفرینش تا سال302هجری است. تاریخ طبری مرجع عمده تاریخ جهان و ایران تا اول سده چهارم هجری نیز می باشد. همچنین این کتاب مأخذ عمده کسانی واقع شده‌است که بعد از طبری به تألیف تاریخ اسلام اهتمام ورزیده‌اند.البته دیدگاه کلامی وی در تدوین تاریخش تاثیر گذاشته و تاریخ وی را-به ویژه در نقل فضائل اهل بیت علیهم السلام - به عدم بیطرفی در نقل تاریخ کشانده است. طبری در شعر و ادب نیز در عصر خود شهره بوده‌است.

از شاگردان وی ابوالفرج اصفهانی را می‌توان نام برد.از دیگر آثار او می توان به کتاب الولایه[6] در فضایل امام علی(ع) اشاره کرد.انگیزه اصلی وی در تألیف این اثر، اظهار نظری بود که ابوبکر بن ابی داوود سجستانی (م 316 ق) مبنی بر عدم حضور امام علی ع در غدیر کرده بود. این سخن، خشم طبری را برانگیخت و او را به نگارش این رساله در اثبات درستی حدیث غدیر واداشت.[7]

پی نوشت:

[1]- لغتنامه دهخدا، حرف ط، انتشارات مجلس شورای ملی، تهران، 1335، ص 143. هم چنین برای آگاهی بیشتر ر ک : یادنامه طبری: شیخ المورخین ابوجعفر محمدبن جریر طبری؛وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات، تهران 1369.
[2]- حموی، یاقوت ، معجم الادباء، قاهره ، مطبعه دارالمامون،1357ق، ج ششم، ص 428-429.
[3]- همان.
[4]- طبری و تفسیر جامع البیان، غلامرضاجمشید نژاد، خانه کتاب، تهران، 1389، ص 80.
[5]- دهخدا پیشین، ص 143.
[6]- شرح الاخبار، ج ا، صص 130-132.
[7]- قاضی نعمان، شرح الاخبار،مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین بقم المشرفة، ج 1، ص 130 – 132.

منبع: سایت سخن تاریخ،​بخش مقالات،​ مقاله درگذشت محمدبن جریر طبری،​ سید جمال موسوی