خجالت نکش کوچولو!

جام جم سرا: برای آنکه بفهمیم فرزند ما کودکی کمرو است یا خیر باید در شرایط گوناگون رفتار او را ارزیابی کنیم. کودکان کمرو معمولاً در موقعیت های متعددی مانند میهمانی ها، مدرسه و محیط هایی که باید ابراز وجود کنند دچار مشکلاتی هستند.

خصوصیات یک کودک کمرو

همچنین رفتار این گونه کودکان معمولاً از الگویی با چند ویژگی اصلی پیروی می کند. نخستین خصوصیت آن ها، این است که اغلب تلاش می کنند تا محیط و دامنه تعامل های اجتماعی خود را به تعداد معدودی از افراد محدود کنند آن هم صرفاً اشخاصی که به خوبی شناخته شده هستند، به عنوان مثال، والدین، مادر بزرگ یا یک هم بازی.

۱ - تمایلی برای برقراری ارتباط با دیگر افراد ندارند: نکته دیگری که در رفتار این کودکان مشهود است تمایل نداشتن به برقراری تعامل، در موقعیت های ناآشنایی است که احتمالاً امکان پیش بینی رفتار دیگران به راحتی وجود ندارد؛ به همین دلیل شاید تا زمانی که در محیطی آشنا قرار دارند معمولاً ناراحتی خاصی بروز ندهند؛ هر چند که گاه در موارد شدید، همین محیط ها نیز برایشان آزار دهنده است.

با این حال، هر نوع عدم تمایل به ارتباط را نمی توان به خجالتی بودن کودک نسبت داد اما زمانی که کودک از ارتباط با دیگران بیمناک باشد آن گاه باید به عنوان یک مشکل ویژه به آن نگاه شود و حتی در صورت شدت این امر، باید به یک روان شناس یا روان پزشک مراجعه شود.

۲ - درون گرا هستند و زود عصبانی می شوند: یکی از عمده ترین مشکلات این کودکان بلد نبودن مهارت هایی است که برای زندگی اجتماعی بدان نیاز دارند، این نقص باعث می شود تا کودکان خجالتی، در خود احساس ناامنی و بی کفایتی کنند و سبک رفتاری درون گراتری را نسبت به دیگران انتخاب کنند اما گاه نیز به همین دلیل تحریک پذیر و خیلی زود عصبانی می شوند یا ناراحتی خود را به صورت بهانه گیری بروز می دهند. در واقع همین امر است که در سنین بالا زمینه ساز پدید آمدن مشکلات متعددی برای فرد می شود. والدین نیز معمولاً از این خصوصیت فرزند خود رنج می برند و نگران این هستند که کودک شان با چنین ویژگی چه آینده ای در پیش دارد.

۳ - سکوت اختیار می کنند و فرار را بر قرار ترجیح می دهند: اضطراب نیز در رفتار این کودکان مشهود است. تصور قرار گرفتن در محیط های ناآشنا یا مواجهه با افرادی که آن ها را مورد ارزیابی قرار دهند باعث می شود که گاه حتی با وجود دارا بودن توانمندی های لازم، آن را ابراز نکرده، در نتیجه امکان پیشرفت یا رفع مشکل را از خود سلب کنند. مثلاً ممکن است در کلاس درس پاسخ سوالی را بدانند اما به علت کمرویی آن را بیان نکنند. در واقع با آن که به شدت دچار چالش می شوند نمی توانند برای مطالبه حق خود اقدامی کنند. این رفتار یک دور باطل میان سکوت، احساس ناتوانی از برقراری رابطه، به تعویق انداختن کارها و در نتیجه احساس کسالت، زود رنجی و در نهایت فرار از موقعیت رقابت برانگیز را در پی دارد.

درمان کمرویی کودکان

اگر در رفتار کودک شما چند ویژگی از موارد گفته شده به دفعات دیده می شود، می توانید با استفاده از راهکارهایی که در ادامه بیان می شود به او در رفع خجالت و کمرویی کمک کنید.

* به کودک فرصت اظهارنظر بدهید: هر قدر هم که کودک کم سن و سال باشد تلاش کنید فرصت اظهار نظر در تصمیمات خانواده را برایش فراهم آورید. البته بهتر است برای مدیریت بهتر خواسته های کودک در سنین پایین تر از او بخواهید خواسته اش را از بین چند گزینه انتخاب کند.

* تعاملات اجتماعی کودک را افزایش دهید: با این کار کودک می تواند توانایی های خود را محک بزند. البته بهتر است موقعیت هایی انتخاب شود که کودک بتواند در آن ها با تجربه های موفق رو به رو شود نه آن که شکست بخورد. شرکت در کلاس های ورزشی و تفریحی نیز از جمله این موارد محسوب می شود. البته برای شروع مکان هایی را انتخاب کنید که کودکان دیگر رفتار خصمانه ای نداشته باشند.

* مهارت های برقراری ارتباط را به کودک آموزش دهید: در قالب بازی یا گفت و گو و حتی گفتن داستان، مهارت های برقراری ارتباط را با کودک تمرین کنید، سپس هر پیشرفت هر چند جزئی را با ابراز هیجان، نوازش و تهیه پاداش مورد تشویق قرار دهید. پرورش هر کودکی به صرف حوصله و وقت والدین نیاز دارد. بنابراین به رفتارهای او حقیقتاً با دقت نظر توجه کنید.

* کودک را با محیط های مختلف آشنا کنید: موقعیت های جدید را به نحوی قابل پیش بینی سازید تا آمادگی مواجهه با آن از قبل برای کودک فراهم شود مثلاً پیش از شروع یک کلاس او را به آن جا ببرید و شرایط را برایش تشریح کنید یا به صورت بازی موقعیت هایی را که احتمالاً با آن برخورد خواهد کرد تمرین کنید.

* مسئولیت بدهید اما مقایسه نکنید: برای کودک شرایطی فراهم آورید که بتواند مسئولیت هایی را بپذیرد. سعی کنید انجام کارهایی را از کودک درخواست کنید که می دانید از عهده آن ها بر می آید اما موفقیت و شکست او را با دیگر کودکان مقایسه نکنید. بلکه به پیشرفت او در قیاس با رفتارهای قبلی خودش اهمیت دهید.

* حوصله به خرج دهید و از مشاور راهنمایی بگیرید: در هر حال تاکید می شود که این رفتار در طول زمان به وجود آمده است پس باید انتظار داشته باشید که با گذشت زمان و تلاش شما بهبود یابد اما چنانچه مشکل کودک بسیار شدید است و حضور او در اجتماع را با اختلال همراه می کند بررسی همه جانبه موضوع از سوی یک روان شناس موثر خواهد بود(زهرا حسین زاده ملکی - روان شناس/خراسان)