رهایی‌ کارمندان از‌ دردهای ‌مفصلی

در واقع، عادات نادرست حرکتی چون قوز‌کردن، ساعت‌های متمادی در یک حالت نشستن یا ایستادن، استفاده نکردن از میز و صندلی استاندارد و بی‌توجهی به ارگونومی یعنی قرار گرفتن در وضع صحیحی که به استخوان‌ها، عضلات و مفاصل فشار اضافی وارد نیاید، از دلایل اصلی کاهش سن ابتلا به دردهای آرتروزی و اسکلتی- عضلانی است؛ درد‌هایی در ناحیه گردن، کمر و زانو‌ها که نه تنها بسیار آزار‌دهنده است، بلکه دامنه فعالیت شخص را نیز بسیار محدود می‌کند.

البته دکتر بهروز توانا، متخصص طب فیزیکی معتقد است که عوارض پشت میزنشینی تا سی و پنج سالگی کمتر بروز و ایجاد مشکل می‌کند و پس از چهل یا چهل و پنج سالگی به طور محسوسی مشکل‌ساز می‌شود. به بیان دیگر در دهه چهارم زندگی بر اثر کم‌تحرکی، عضلات بدن بشدت ضعیف و بی‌رمق می‌شود و نیروی عضلانی شخص بر اثر آسیب‌های وارده با ضریب بیشتری کاهش می‌یابد.

این عضو هیات علمی دانشگاه در گفت‌وگو با جام‌جم بر قابل پیشگیری بودن آسیب‌های ناشی از پشت میز‌نشینی تاکید و اظهار می‌کند: بهترین راهکار برای پیشگیری از آسیب‌های مفصلی و استخوانی ناشی از پشت میزنشینی، داشتن برنامه ورزشی مرتب با هدف تقویت مفاصل است. بهترین ورزش هم برای رسیدن به این هدف، پیاده‌روی روزانه و شنا بویژه راه رفتن در آب، دست‌کم سه روز در هفته است. البته کوهنوردی نیز بویژه تا قبل از شصت سالگی در جاهایی که شیب تند ندارد در تقویت عضلات و مفاصل بسیار موثر است.

پشت میزنشین‌ها؛ خسته‌های افسرده

شغل کارمندی و پشت میزنشینی برای سلامت بدن خوب نیست. حال تصورش را بکنید با دو یا سه شیفت کار‌کردن چه بلایی بر سر جسم و روان‌تان می‌آید. دکتر توانا در این باره تاکید می‌کند: بررسی‌ها نشان داده است که نه تنها کار‌کردن در یک اتاق بسته پس از مدتی به افسردگی منجر می‌شود، بلکه بتدریج به واسطه قرار گرفتن بدن در وضعیت بی‌تحرکی و ناصحیح، عضلات و مفاصل دچار تحلیل و سایش می‌شود و با تضعیف عضلات و ساییده شدن مفاصل کمر، گردن و زانوها و دردهای آرتروزی سراغ شخص می‌آید. در چنین شرایطی محدوده فعالیت‌های شخص آنقدر تحت تاثیر دردهای مفصلی و استخوانی محدود می‌شود که با کوچک‌ترین فعالیتی دچار تنگی نفس، درد و ناتوانی می‌شود که چنین وضعی او را به سمت انزوا و افسردگی می‌کشاند. البته هرچه سن بالاتر برود سرعت این آسیب‌ها نیز شدت می‌گیرد.

این متخصص طب فیزیکی با تاکید بر اهمیت کار‌کردن در محیط روشن که از آفتاب نور بگیرد، می‌گوید: از یک‌سو ارتباط گفتاری داشتن با همکاران طی روز از عوارض روحی ناشی از پشت میزنشینی می‌کاهد از سوی دیگر ورزش‌کردن بویژه ورزش‌های گروهی چون راهپیمایی در محیط باز پارک‌ها یا ورزش صبحگاهی در پارک‌ها برای کسانی که امکان رفتن به باشگاه‌‌های ورزشی را ندارند، گزینه خوبی برای رسیدن به نشاط و شادابی جسمی و روحی است.

نگران پوکی استخوان نباشید

اما آیا آسیب‌های ناشی از پشت میزنشینی می‌تواند به افزایش موارد پوکی استخوان منجر شود؟

دکتر توانا با منتفی دانستن چنین احتمالی توضیح می‌دهد که پوکی استخوان پدیده‌ای است که به بیماری‌های خاص زمینه‌ای، ارث و سن افراد باز می‌گردد و در حالت طبیعی تا سنین قبل از پنجاه و پنج یا شصت سالگی در افراد دیده نمی‌شود. این بیماری بیشتر خانم‌ها را از سنین یائسگی به بعد تهدید می‌کند، اما به طور کلی با داشتن تغذیه مناسب و استفاده از لبنیات و منابع کافی ویتامین D و کلسیم، میوه و سبزی‌های تازه، داشتن تحرک و بهره‌گیری گاهی از نور آفتاب می‌توان از بروز این بیماری تا حد زیادی پیشگیری کرد.

ورزش در محیط کار، ممکن یا غیر ممکن؟

چندی پیش رئیس انجمن جراحی زانو ایده‌ای را مطرح کرد مبنی بر این‌که ادارات به وسایل ورزشی تجهیز شوند و به کارمندان خود اجازه بدهند مقاطعی از روز را به ورزش اختصاص دهند؛ یعنی کارمندان بتوانند در مقاطعی از روز به عنوان مثال قبل از ناهار یا قبل از شروع کار از تجهیزاتی چون دوچرخه و تردمیل که در فضایی در ادارات تعبیه شده باشد، استفاده کنند.

دکتر توانا با تاکید بر این‌که چنین ایده‌ای نه‌تنها در کشور ما، بلکه در هیچ کشوری عملی و قابل اجرا نیست، می‌گوید: محیط کار و ورزش باید از هم تفکیک شود؛ چرا که فقط در یک محیط ورزشی که افراد بدون دغدغه کار، برای ورزش‌کردن حضور پیدا می‌کنند، انگیزه و روح ورزش‌کردن حاکم می‌شود، اما توصیه می‌شود که مدیران ادارات برای ورزش کارمندانشان با محیطی ورزشی که نزدیک به محل کار باشد قرارداد ببندند تا امکان ورزش نیروهایشان با قیمتی مناسب در ساعات غیر کاری فراهم شود. بعلاوه همراهی مدیران با کارمندان در فعالیت‌های ورزشی در ایجاد انگیزه برای ورزش‌کردن بسیار موثر خواهد بود.

به یاد داشته باشید که علاوه بر اختصاص دادن زمانی طی روز یا هفته برای ورزش‌کردن برای کاهش اثرات تخریبی ناشی از پشت میزنشینی، چند راهکار ساده وجود دارد: اول این‌که بیش از دو ساعت پشت میز ننشینید و هر دو ساعت یکبار به مدت پنج دقیقه راه بروید. دوم آن‌که هنگام کار پشت میز یا کامپیوتر، به طور یکنواخت در یک وضع قرار نگیرید و سرانجام آن‌که به استاندارد بودن میز و صندلی خود توجه داشته باشید.

پونه شیرازی ‌‌/‌‌ گروه سلامت