زونا؛ تاول‌های قرمز و دردناک

در حالی که به گفته دکتر فرناد ایمانی، رئیس انجمن درد ایران، برخلاف تصور عموم، پس از ابتلا و بهبود از آبله مرغان، این ویروس به صورت نهفته در سلول‌های عصبی نخاع باقی می‌ماند و در مواردی این ویروس در صورت بروز یک عامل تحریکی یا نقص سیستم ایمنی دوباره فعال می‌شود و تکثیر پیدا می‌کند. در نتیجه ابتلا به آبله مرغان در همه افراد، ایمنی نسبت به زونا را به دنبال ندارد.

زونا یا هرپس زوستر یک بیماری ویروسی است که عامل مولد آن ویروس عامل آبله مرغان است. با وجود آن که زونا در هر سنی می‌تواند رخ بدهد، ولی در افراد مسن ده برابر شایع‌تر از جوانان است که می‌تواند ناشی از اختلال سیستم ایمنی به واسطه پیری باشد. در واقع، بیماری‌های تضعیف‌کننده سیستم ایمنی بدن و استرس‌های روحی و روانی از علل شایع آن است.

امان از این تاول‌های پوستی دردناک

علائم اولیه زونا شامل سردرد، تب‌ و لرز خفیف و احساس بدحالی و کسلی است. به دنبال علائم اولیه، فرد دچار احساس درد سوزشی و افزایش حساسیت پوستی در ناحیه‌ای می‌شود که اعصاب محیطی آن قبلا از سوی ویروس آلوده شده، اما دوباره ویروس در آن ناحیه فعال شده و در حال تکثیر است.

دکتر ایمانی در گفت‌وگو با جام‌جم با تاکید بر این که شدت درد ناشی از زونا از خفیف تا بسیار شدید متغیر است، می‌گوید: به دنبال آن تاول‌های قرمز و دردناکی ایجاد می‌شود که چهار یا پنج روز پس از علائم اولیه در سطح بدن به وجود می‌آید. تاول‌ها معمولا روی یک نوار پهن پوست قرمز در ناحیه قفسه سینه پدید می‌آید. زونا معمولا در ابتدا با درد شروع می‌شود و سپس با ضایعات پوستی مانند تاول تظاهر پیدا می‌کند، ولی بندرت ممکن است درد بدون بروز ضایعات پوستی باشد.

درمان زونا باید بسرعت آغاز شود

درد ناشی از زونا در اغلب موارد شدید است و در واقع، کنترل بیماری بیشتر معطوف به به‌کارگیری روش‌های کنترل درد می‌شود. بر این اساس، اغلب متخصصان درد معتقدند درمان را باید هر چه سریع‌تر شروع کرد، که اساس آن با داروهای ضدویروس و نیز مسکن‌های قوی است. همچنین داروهای ضدافسردگی و ضدتشنج را می‌توان به عنوان داروهای کمکی به کار برد.

روش‌های پیشنهادی کنترل درد درباره هر بیمار براساس ارزیابی اولیه، علائم بیماری، تاریخچه و معاینه بالینی انتخاب می‌شود، اما اثربخشی روش‌ها در کنترل و کاهش درد بیماران به چه عواملی بستگی دارد؟

دکتر ایمانی در پاسخ می‌گوید: زمینه بیماری، سن بیماران، تظاهرات بالینی، منطقه درگیر، سابقه ابتلا به بیماری‌های تضعیف‌کننده سیستم ایمنی یا سرطان در اثربخشی این روش‌ها بسیار نقش دارد. فراموش نکنید هدف از درمان، کاهش شدت و دوره بیماری، کاهش درد، تسریع در بهبود ضایعات پوستی و پیشگیری از عوارض درازمدت بیماری، بویژه درد عصبی به دنبال زوناست.

این متخصص با اشاره به روش‌هایی برای کنترل درد و سوزش آزاردهنده ناشی از زونا می‌افزاید: استفاده از داروهای مسکن قوی به عنوان داروی اصلی و داروهای ضدافسردگی و ضدتشنج به عنوان داروهای کمکی می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد. در صورت نگرفتن پاسخ مناسب به درمان، اقدامات مداخله‌گرانه یا «اینترونشنال» از سوی متخصصان درد کمک شایانی به کاهش درد و بهبود بیمار می‌کند. روش‌های مداخله‌گرانه با کمک سیستم‌های تصویربرداری ویژه، اندوسکوپی و لیزر با هدف دستکاری در سیستم عصبی ـ نخاعی برای کاهش درد بیماران در اتاق عمل صورت می‌گیرد.

وقتی درمان‌های دارویی جوابگو نیست

به گفته دکتر ایمانی در صورت حساسیت به درمان‌های دارویی زونا یا بروز عوارض ناشی از داروها ممکن است امکان ادامه درمان دارویی وجود نداشته باشد. به بیان دیگر، با وجود آن که شروع سریع داروهای مسکن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، ولی در صورت نگرفتن پاسخ موثر از آنها باید اقدامات مداخله‌گرانه را طبق برنامه تنظیمی از سوی متخصصان درد انجام داد.

پونه شیرازی / گروه سلامت