اما و اگرهای جهانی شدن موسیقی ایران

به گزارش جام‌جم، یکی از موضوعاتی که روزهای گذشته بارها از سوی وزیر ارشاد و معاون هنری او مطرح شده است، حضور جهانی هنر ایران بویژه موسیقی در عرصه‌های مختلف است اما برخی هنرمندان موانعی را در این زمینه برمی‌شمرند و حتی یکی از مدیران فرهنگی حوزه موسیقی معتقد است در شرایطی که ارکسترهای داخلی تعطیل هستند و فعالیت‌های ابتدایی هنری با مشکلاتی روبه‌روست، حضور جهانی هنر ما ضروری است، هرچند در اولویت بعدی قرار می‌گیرد.

مهیار علیزاده آهنگساز، اساسی‌ترین راهکار برای بین‌المللی شدن موسیقی را حضور در جشنواره‌های جهانی می‌داند و می‌گوید: اگر موزیسین‌های ایرانی فرصت ‌حضور در عرصه‌های بین‌المللی داشته باشند، می‌توانند با ارائه اثر خود فضا را برای جهانی شدن موسیقی ایرانی فراهم کنند. نمی‌توان از این نکته گذشت که موسیقی حمایت می‌خواهد و این دولت است که می‌تواند با برنامه‌ریزی درست حمایت‌های خوبی از موسیقی داشته باشد. حال این سوال پیش می‌آید که دولت باید چه حمایتی در این عرصه داشته باشد و برای اجرای موسیقی ایرانی در جشنواره‌های جهانی چه کند؟

بردیا کیارس، رهبر سابق ارکستر ملی و نوازنده می‌گوید: برای ساماندهی این موضوع باید در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تدابیری اندیشیده شود. چون ما نمی‌توانیم منکر اهمیت حضور موسیقی ایران در عرصه‌های جهانی باشیم. اما باید از طرف دیگر دقت شود تا کسانی انتخاب این گروه‌ها را به عهده بگیرند که صلاحیت لازم و کافی را داشته باشند.

دولت حمایت کند

گروه موسیقی «ایرا» از گروه‌هایی است که در جشنواره‌های متفاوتی شرکت کرده است. یاشار اطاعتی، نوازنده کمانچه و سرپرست این گروه می‌گوید: طبیعی است که دولت باید گروه‌هایی را که اجرای خوبی دارند و کیفیت کارشان در حدی است که در جشنواره‌ها اجرای خوب دارند شناسایی و حمایت کند.

او اظهار می‌کند: به نظرم وقتی دولت گروه‌های مستعد را شناسایی کند دیگر نیازی به نظارت بر کار آنها نیست و می‌تواند آنها را حمایت کند. البته انتخاب گروه‌ها برای شرکت در جشنواره‌های خارجی نباید بر عهده دولت باشد.

این نوازنده جوان ادامه می‌دهد: طبیعی است که گروه‌های موسیقی متال را نمی‌توان به عنوان نماینده موسیقی ایران به جشنواره فرستاد.

نقش مهم هفته‌های فرهنگی

چند سالی می‌شود که جای موسیقی در اغلب هفته‌های فرهنگی و هنری ایران در دیگر کشورها خالی است، در حالی که هفته‌های فرهنگی ایران در دیگر کشورها می‌تواند مجال خوبی برای معرفی موسیقی کشورمان باشد.

علیزاده با اشاره به این موضوع اظهار می‌کند: هفته‌های فرهنگی موقعیت بسیار خوبی برای ارائه موسیقی ایرانی هستند. در این رویدادها می‌توان موسیقی جدی و با کیفیت ایرانی را ارائه کرد اما متاسفانه چند سال است که ما این فرصت را از دست می‌دهیم و کمتر حضور داریم.

او درباره حضور موزیسین‌ها بصورت مستقل در جشنواره‌های جهانی می‌گوید: اهالی موسیقی اگر بخواهند بصورت مستقل در این هفته‌ها و یا جشنواره‌ها حضور پیدا کنند هزینه زیادی برایشان خواهد داشت، اما اگر دولت بخواهد هزینه این حضور را بپردازد برایش سنگین نخواهد بود.

آهنگساز «حریق خزان» ادامه می‌دهد: دولت می‌تواند بهترین خواننده‌های ایران را با ارکسترهای کشورهای مختلف روی صحنه ببرد. در این صورت مخاطب غربی هم پای این اجرا می‌نشیند و لذت می‌برد و دفعه بعد هم که نام موسیقی ایران را شنید در آن حضور پیدا می‌کند.

فعالیت‌های خودجوش

در سال‌های گذشته به مراتب شاهد حضور خودجوش گروه‌های موسیقی ایرانی در جشنواره‌های جهانی بودیم، اما چگونه و یا چه هزینه‌ای.

کیارس درباره این موضوع می‌گوید: برخی گروه‌های موسیقی به طور خودجوش در جشنواره‌ها شرکت می‌کنند و موفق هم هستند، اما شکل حضورشان به این گونه است که در خارج از کشور یک حامی پیدا می‌کنند تا برایشان برنامه‌ریزی و فرصت حضور در جشنواره را فراهم ‌کند. اگر این اتفاق از داخل کشور با برنامه‌ریزی انجام شود، قطعا نتایج بهتری خواهد داشت.

اطاعتی درباره هزینه شرکت در این جشنواره‌ها می‌گوید: جشنواره‌ها چند دسته است؛ برخی از آنها دستمزد و هزینه سفر گروه‌ها را می‌پردازند و برخی هزینه سفر را به‌عهده گروه می‌گذارند و به گروه می‌گویند پس از ورود به محل جشنواره هزینه‌های اقامت و... را به‌عهده خود آنهاست.

این نوازنده اظهار می‌کند: ما در سفرهایی که داشتیم، می‌دیدیم که یک ارکستر با 50 نوازنده می‌آید و اجرا می‌کند. دولت حامی این گروه می‌شود و به آن یارانه هنری پرداخت می‌کند تا فرهنگ کشورشان را معرفی کند.

این موضوع را با علی ترابی، مدیر انجمن موسیقی ایران هم مطرح کردیم. او معتقد است؛ در این سال‌ها گروه‌ها به صورت خودجوش در جشنواره‌ها شرکت کردند و هرازگاهی خبر موفقیت‌های آنها را می‌شنیدیم. مثلا آقای محمد معتمدی که جایزه رادیو فرانسه را گرفت، بدون هیچ حمایت خاصی در دنیا اجراهایی داشت و به موفقیت هم دست پیدا کرد.

ترابی این موضوع را دارای اهمیتی خاص می‌داند و می‌گوید: حضور گروه‌های موسیقی ایرانی در جهان موضوع مهمی است، اما ما در شرایطی هستیم که گروه‌های موسیقی شهرستانی هنوز محل تمرین ندارند. سازهای ارکسترها سال‌هاست نوسازی نشده‌ و ارکستر ملی هم به دلیل نبود بودجه تعطیل شده است.

ترابی ادامه می‌دهد: ما در انجمن موسیقی در سال‌های گذشته در حد توانمان در این عرصه فعالیت کرده‌ایم و در نمایشگاه‌های جهانی چون میدن و ومکس شرکت کرده‌ایم و از ناشران خواسته‌ایم آثارشان را برای عرضه در این نمایشگاه‌ها بفرستند؛ البته امسال به دلیل کمبود بودجه نمی‌توانیم در برخی از این رویدادها حاضر باشیم.

مدیر انجمن موسیقی در پایان اظهار امیدواری می‌کند که مشکلات عرصه موسیقی کشور حل شود. او بیان می‌کند: با همه این موارد باز هم نمی‌توان از اهمیت حضور ایران در جشنواره‌های جهانی گذشت. امیدوارم مشکلات یکی پس از دیگری حل شوند و دولت بتواند گروه‌های موسیقی را برای شرکت در جشنواره‌های مهم موسیقی حمایت کند و نوای موسیقی ایرانی در جهان شنیده شود.

زینب مرتضایی‌فرد - گروه فرهنگ و هنر