اولیورتوئیست در خیابان فرشته/ گزارشی از پشت صحنه سریال «آوای باران»

مجموعه تلویزیونی «آوای باران» که این روزها مراحل تصویربرداری خود را در خانه‌ای در خیابان فرشته سپری می‌کند، کاری از گروه اجتماعی شبکه سه سیماست و محمد هاشمی‌اصل، تهیه‌کننده، ملودرامی اجتماعی و اخلاقی را جلوی دوربین می‌برد ضمن این که در این مجموعه به بعضی آسیب‌های موجود در جامعه نیز اشاره شده و در قالب داستان‌هایی پر گره به آنها پرداخته می‌شود. سریال آوای باران 40 قسمت 45‌دقیقه‌ای را در بر می‌گیرد و مراحل تصویربرداری خود را از اوایل شهریور ماه در لوکیشن کارخانه‌ای در جاده مخصوص کرج آغاز کرده است.

ثریا قاسمی، حمیدرضا پگاه، سام درخشانی، الهام چرخنده، مهران احمدی، امیر دژاکام، مهران رنجبر، سپیده خداوردی، سیاوش خیرابی، نیلوفر پارسا و آزاده زارعی بازیگران اصلی این سریال هستند.

آوای باران قصه مردی به نام طاها ریاحی را روایت می‌کند که تاجر دارو است و در زندگی کاری، به ناحق با مشکلی مواجه می‌شود و پس از دست و پنجه نرم کردن با آن به زندگی خود بازمی‌گردد. قصه آوای باران که نگارش آن را علیرضا کاظمی‌پور و سعید جلالی به عهده دارند در دو مقطع زمانی متفاوت روایت می‌شود که یکی مربوط به دهه 70 است و دیگری در زمان حال می‌گذرد. همچنین این مجموعه درباره باندهای تکدیگری و کودکان کار حرف‌هایی برای گفتن دارد. از دیگر ویژگی‌های قصه آوای باران نزدیکی نسبی‌اش به فضای داستان اولیورتوئیست چارلز دیکنز، داستان‌نویس معروف قرن 19 میلادی است.

***

روزی که مجید زین‌العابدین مدیر شبکه سه سیما، فضل‌الله شریعت پناهی مدیر گروه اجتماعی و محمدرضا فخرحسنی مدیر عمومی این شبکه در لوکیشن فعلی سریال ـ خانه نادر و زیور در خیابان فرشته ـ حضور دارند، به لوکیشن این سریال سری می‌زنم. همچنین به نیمه رسیدن مراحل تصویربرداری سریال بهانه‌ای برای تهیه گزارشی از روند تولید و ساخت سریال است. ساعت حدود شش عصر یکی از روزهای پاییزی است که به خیابان آقابزرگی می‌رسم.

خانه‌ای مجلل و بزرگ که متعلق به یکی از خانواده‌های محوری داستان است. حمیدرضا پگاه، سام درخشانی، الهام چرخنده و نیلوفر پارسا در محل تصویربرداری حضور دارند. از همان ابتدای حضور، انرژی و پویایی اعضای گروه قابل درک و دریافت است.

مدیر تصویربرداری همراه بازیگران سریال در نشستی با مدیر شبکه سه سیما، مدیر گروه اجتماعی و مدیر امور عمومی آن حضور می‌یابند. حسین سهیلی‌زاده آغازگر این گپ و گفت نیم ساعته است و پس از سلام و احوالپرسی درباره روند پیشبرد کیفی پروژه توضیحاتی ارائه می‌‌کند.

وی همچنین می‌گوید چه بخش‌هایی از داستان در حال تصویربرداری است و درباره گریم بازیگران و تغییرات سنی نقش‌ها، مباحثی را مطرح می‌کند.

الهام چرخنده نیز با اشاره به این که تیمی حرفه‌ای در سریال آوای باران همکاری می‌کنند، خطاب به مدیر شبکه سه سیما درباره ویژگی‌های نقش خود ادامه می‌دهد: در زندگی روزمره و دنیای واقعی نیکی و بدی و خیر و شر باهم ترکیب شده و نقش زیور هم شامل این دو ویژگی است و نمی‌توان آن را مثبت یا منفی دانست. درخشانی نیز می‌گوید نقش نادر بسیار متفاوت از نقش‌هایی است که تاکنون ایفا کرده است.

در این گپ و گفت به میزان تاثیرگذاری آثار نمایشی در میان مخاطبان اشاره‌ای شده و بازیگران از تجربه برخوردها و خاطراتشان هنگام پخش سریال حرف می‌زنند. زین‌العابدین در این زمینه می‌گوید: مردم ما گاهی ارتباط جدی و عمیقی با آثار نمایشی و بعضی نقش‌های خاص برقرار می‌کنند و ممکن است به قدری این نقش‌ها برایشان باورپذیر شود که برخوردهایشان با بازیگران آن کاملا بر مبنای تصورشان از نقش شکل‌بگیرد.

به دلیل روایت دو مقطع زمانی در آوای باران، گریم بازیگران آن باید ویژگی‌های سنی‌شان را بخوبی تداعی کند و محمد هاشمی اصل، تهیه‌کننده مجموعه می‌گوید به این موضوع توجه ویژه شده است.

سهیلی‌زاده نیز در این‌باره عنوان می‌کند: خوشبختانه سن واقعی بازیگران به گونه‌ای بود که می‌توانستیم تفاوت سنی نقش‌ها را در گریمشان اعمال کنیم و باورپذیر جلوه کند، زیرا میانسالی یا جوانی شخصیت‌ها در مجموعه از سن اصلی خودشان چندان دور نیست.

در ادامه بازیگران جدید کار ازجمله نیلوفر پارسا بازیگر نقش بیتا به گروه معرفی می‌شود.

***

با ایجاد موقعیت مناسب برای ضبط سکانس پایانی این روز، نوبت برداشت سکانس 534 از قسمت بیستم مجموعه است. مدیر شبکه سه سیما و حسین سهیلی‌زاده پشت مانیتور قرار دارند و گروه نیز مشغول آماده کردن صحنه برای ضبط این سکانس است. در این بخش زیور با بازی الهام چرخنده در آشپزخانه مشغول گفت‌و‌گوی تلفنی با فرزند خود فرید (با بازی سیاوش خیرابی) درباره موضوعی است که از وی پنهان شده است. از طرفی طاها و نادر در سالن پذیرایی به بحث و جدل با یکدیگر می‌پردازند. پس از یکی دو بار تمرین تصویربرداری آغاز می‌شود. پیش از آن سهیلی‌زاده درباره نحوه جاگیری بازیگران و حرکت آنها نکاتی را تذکر می‌دهد و تمرین‌ها را روتوش می‌کند. در این بخش، دیالوگ‌های زیر میان بازیگران رد و بدل می‌شود.

زیور تلفن به دست در حال صحبت با فرید است: الو سلام فرید جان. چطوری پسرم؟

فرید: سلام، خوبم، چه خبر؟

زیور: هیچی...چه خبر؟! پدرت تازه از سر کار اومده، خسته و کوفته افتاده رو کاناپه خوابش برده.

همزمان با مکالمه این دو شخصیت، طاها با عصبانیت از جا برمی‌خیزد و به سمت آشپزخانه حرکت می‌کند و خطاب به نادر می‌گوید: این‌قدر به من نگو چی درسته، چی غلط... من خودم می‌فهمم چی به صلاح دخترمه.

نادر نیز می‌گوید: من که چیزی نگفتم. شما زود از کوره در می‌ری.

و به این ترتیب بقیه دیالوگ‌ها از سوی بازیگران ادا می‌شود. در نهایت پس از چند بار ضبط سکانس مورد نظر، یکی از برداشت‌ها مورد تائید کارگردان قرار می‌گیرد و گروه کار خود را در این روز به پایان می‌رساند.

***

پس از ضبط سکانس‌های مورد نظر و در حالی که گروه، کار خود را به پایان رسانده‌ و مشغول جمع‌آوری تجهیزات است با برخی بازیگران و کارگردان مجموعه به گفت‌و‌گو می‌نشینم. الهام چرخنده اولین نفری است که دقایقی کوتاه درباره نقش خود و ویژگی‌های آن‌صحبت می‌کند.

وی درباره علت حضورش در این سریال می‌گوید: سریال آوای باران یک ملودرام خیلی خوب و قوی است. وقتی فیلمنامه را خواندم و در جریان نقش زیور قرار‌گرفتم، احساس کردم این نقش جای کار زیادی دارد، در قصه تاثیرگذار است و جالب‌تر این‌که قصه آوای باران اساسا در دو مقطع زمانی دهه 70 و زمان حاضر روایت می‌شود؛ بنابراین کاراکترها در هر دوره ویژگی‌های متفاوتی خواهند داشت و ظاهرشان تغییر خواهد کرد.

من در دهه 70 نقش زنی حدود بیست و شش ساله را بازی می‌کنم و پس از آن در نقش زنی میانسال حضور دارم که پسری بزرگ دارد. همین تفاوت‌های سنی برایم جالب به نظر می‌رسید. در ضمن آقای فرح مرزی نیز چهره‌پردازی خیلی باورپذیر و خوبی روی کاراکترها پیاده کرده‌اند.

نمی‌توان شخصیت زیور را کاملا مثبت یا کاملا منفی در نظر گرفت، بلکه او در موقعیت‌هایی به خاطر دفاع از آرمان‌های خود کارهایی می‌کند که شاید برای دیگران منفی به نظر برسد.

چرخنده با تاکید بر این که کار گروهی و فضای پشت صحنه تولید سریال‌ها تاثیر مستقیم و کیفی بر‌خروجی اثر می‌گذارد، تصریح می‌کند: کار کردن با گروه سازنده آوای باران و همبازی شدن با بازیگران آن برایم واقعا لذتبخش است؛ چراکه معتقدم پرده سینما یا قاب تلویزیون آنقدر قدرتمند نیست که بتواند انرژی موجود در فضای پشت صحنه آثار را از چشم تماشاگر مخفی نگه دارد. به این معنی که وقتی بازیگران و عوامل یک کار همکاری و ارتباط خوبی باهم دارند، خروجی کار هم بهتر خواهد بود و پشت صحنه یک اثر می‌تواند در ساختار و کیفیت نهایی آن تاثیر مثبت یا منفی داشته باشد.

خوشحالم که در این سریال با یک گروه حرفه‌ای همکاری می‌کنم و حضور خود آقای سهیلی‌زاده نیز در مقام کارگردان به بازده بالای کار کمک زیادی کرده است. ایشان دقیقا می‌دانند از بازی یک بازیگر چه می‌خواهند، به او اعتماد می‌کنند و دستش را در مواردی برای خلاقیت باز می‌گذارند که این به بهتر شدن روحیه و انگیزه‌اش قطعا کمک خواهد کرد.

چرخنده درباره متن کار می‌گوید: در این اثر همه چیز در ظرفی مشخص قرار دارد. شخصیت‌ها از قبل خلق شده‌اند و آقایان کاظمی‌پور و جلالی، نویسندگان اثر با شناخت قلق بازیگران و میزان توانمندی‌شان استدلال خود را به نقش‌ها اضافه می‌کنند. همچنین به دلیل این که مونتاژ کار به شکل موازی انجام می‌شود، ذهنیتی نسبت به نتیجه هر بخش پیدا خواهند کرد.

یکی دیگر از ویژگی‌های مهم آوای باران این است که داستان آن یک شخصیت‌محوری و تک ندارد بلکه همچون لنز دوربین به سوی همه می‌چرخد و به گوشه‌ای از زندگی همه شخصیت‌ها پرداخته می‌شود. گرچه همه براساس قصه اصلی و در ارتباط با آن تعریف شده و پیش می‌روند. به طور کلی به این سریال، نگاه بسیار مثبتی دارم و امیدوارم خروجی جذابی برای بینندگان داشته باشد.

***

از سام درخشانی می‌خواهم درباره نقش خود و نگاهش به قصه کار و طرح دغدغه‌ای اجتماعی در آن نظر خود را بیان کند.

درخشانی که از نظر سنی، گریم و چهره متفاوتی را در این کار تجربه می‌کند و بازیگر نقش نادر است، درباره این شخصیت می‌گوید: نادر یک جوان واقعی است و نمونه افرادی که می‌خواهند به جایگاه اجتماعی بالایی برسند، اما برای رسیدن به این شرایط تلاش نمی‌کنند. او ازجمله آدم‌هایی است که به خاطر شرایطی که در آن قرار دارد، همه را مقصر می‌داند. همیشه طلبکار است و برای ماندن در این وضع به همه چیز چنگ می‌زند. این سریال جنبه‌های آموزنده زیادی هم دارد. بعضی آدم‌ها در برابر تغییر و پیشرفت ایستادگی می‌کنند و تلاشی برای رسیدن به جایگاه بهتر ندارند.

یکی از ویژگی‌های دیگر نقش نادر که برای خود من به‌عنوان بازیگر جذابیت زیادی داشت، این بود که من در دو مقطع زمانی این شخصیت را بازی می‌کنم. یکی از آنها ده سال جوان‌تر از سن واقعی خودم و دیگری حدود 15 سال از من پیرتر است. این نقش مثبت نیست و متفاوت از دیگر نقش‌هایی است که تا به حال بازی کرده‌ام. درباره جذابیت آن برای خودم، همین قدر بس که خودم پدر نیستم و حالا باید نقش یک پدر را بازی کنم.

وی درباره موضوع اصلی سریال نیز می‌گوید: این سریال ضمن این که به یک معضل اجتماعی، یعنی همان تکدیگری و کودکان کار می‌پردازد، ملودرامی اجتماعی است و درواقع این دو ویژگی در سراسر سریال با هم ترکیب شده‌اند که می‌تواند برای تماشاچی بسیار جذاب باشد. آوای باران اثری 40 قسمتی است. بنابراین فرصت کافی به بیننده داده می‌شود تا با داستان ارتباط برقرار کند و قصه‌ها در باور او به پختگی برسند.

وی درباره تجربه همکاری خود با حسین سهیلی زاده نیز اظهار می‌دارد: من 9 سال پیش در سریال روزهای اعتراض با آقای سهیلی‌زاده همکاری داشتم. همیشه دلم می‌خواست فرصتی پیش بیاید تا دوباره با ایشان همکاری کنم. تا به حال چند بار هم پیشنهاد همکاری از جانب ایشان داشتم که متاسفانه به دلایل مختلف شرایط آن فراهم نشد، اما با این‌که کمی بابت منفی بودن نقش و تصوری که ممکن است برای مخاطب ایجاد کند، نگرانی داشتم بسرعت پیشنهاد را پذیرفتم و پس از حرف زدن با خود آقای سهیلی‌زاده از انتخاب آن مطمئن شدم. ایشان درک بسیار خوبی از بازی بازیگر دارند و به کیفیت کار بسیار توجه دارند.

***

حمیدرضا پگاه نیز در لوکیشن حضور دارد. وی ازجمله بازیگران گزیده‌کار تلویزیونی است که پس از آخرین تجربه حرفه‌ای خود در سریال حیرانی، این روزها عهده‌دار ایفای نقش طاها در این سریال است.

وی چند نکته را درباره نقش خود یادآوری می‌کند: طاها یک تاجر موفق است که شرایط خوبی دارد. او همسر خود را در حادثه‌‌ای از دست داده و با فرزند کوچک خود و مادرش زندگی می‌کند. وی در کارش دچار مشکلاتی می‌شود و بعد دوباره به زندگی‌اش بر‌می‌گردد.

وی درباره قصه کلی کار هم می‌گوید: از نظر من آوای باران یکی از پرماجراترین سریال‌هاست. قصه‌های فرعی زیاد و جذابی در این کار وجود دارد که از مقطعی به‌عنوان قصه‌های اصلی پررنگ می‌شود. اساسا علت حضورم در این کار همین جذابیت داستان است. نویسندگان این کار هم ازجمله نویسندگان طراز اول هستند و تجربه‌های موفق قبلی خود آقای سهیلی‌زاده به‌عنوان کارگردان هم که برای همه ثابت شده است. واقعیت این است، وقتی تجربه‌ها کنار هم قرار می‌گیرند می‌توان انتظار یک نتیجه خوب را داشت.

***

پس از آن‌که گفت‌و‌گویم با بازیگران حاضر در لوکیشن خانه نادر و زیور به پایان می‌رسد، سراغ حسین سهیلی‌زاده می‌روم تا درباره معیارهایش در انتخاب بازیگران، داستان و مسائل مطرح در آن صحبت کنم. او کارنامه درخشانی دارد و در سال‌های اخیر مجموعه‌های تلویزیونی پرمخاطبی همچون ترانه مادری، دلنوازان، فاصله‌ها، دختران حوا و سراب را روی آنتن برده است.

وی ابتدا مختصری درباره داستان اثر می‌گوید: آوای باران، داستان تکدیگری است، البته در قالبی نمایشی. در جاهایی به اجتماع نزدیک‌تر می‌شویم، اما واقعیت این است که بخش نمایشی آن هم برای جذابیت کار مورد توجه قرار دارد و برایمان خیلی مهم بوده است. نگاه شخصی خود من نسبت به متن که با نویسندگان مجموعه هم در میان گذاشتم، نزدیکی حال و هوای اثر به رمان اولیورتوئیست بود و برداشتی کاملا آزاد از این رمان.

وی به سوژه اجتماعی آوای باران هم این‌طور اشاره می‌کند: من همیشه در آثاری که کارگردانی آن را به عهده داشته‌ام، سعی کرده‌ام تم اصلی را به دغدغه‌های اجتماعی اختصاص دهم زیرا مدرک تحصیلی خودم هم مددکاری اجتماعی بوده است. همواره سعی کرده‌ام معضلات اجتماعی را به‌عنوان تم در قالب‌های مختلف خانوادگی، درام یا طنز جای دهم.

سهیلی‌زاده درباره اهمیت توجه به عموم مخاطبان معتقد است: هر چیزی برای تلویزیون ساخته می‌شود باید با نگاه به مخاطب باشد. ما یک کار برای عموم می‌سازیم، برای مخاطبان بالقوه 70 میلیونی. حال اگر بخواهیم بیشتر افراد و جمعیت‌ها را به تماشای یک اثر جذب کنیم، این هنر ماست که بتوانیم محتوای مورد نظر آنان را تامین کنیم و به سلیقه‌هایشان نزدیک شویم.

وی درباره ملاک‌ گزینش بازیگران تازه‌کار سریال نیز اضافه می‌کند: تعدادی از بازیگران این اثر از دانش‌آموختگان حوزه تئاتر هستند، بعضی از آنها هم تجربه‌های کوتاهی در حوزه بازیگری داشته‌اند و از حدود سه یا چهار چهره جدید هم برای سریال تست گرفتیم.

***

در حالی که ساعت به 20 نزدیک می‌شود، از مدیر شبکه سه سیما می‌خواهم دیدگاه خود را نسبت به طرح موضوعات اجتماعی در این مجموعه بیان کند. وی با اشاره به این‌که سریال آوای باران یک ملودرام اجتماعی با رویکرد جامعه‌شناختی است، می‌گوید: این مجموعه در عین حال که ملودرامی اجتماعی با نگاهی جامعه‌شناختی است دارای موضوعاتی خانوادگی، تربیتی، اخلاقی و ارزشمند است. در این سریال علاوه بر این که یک آسیب اجتماعی و موضوع کودکان کار و تکدیگری مطرح می‌شود، برشی سیاسی اجتماعی هم به یکی از جنایات آمریکا بر ضد ایران زده می‌شود که از این جهت نگاه نویی میان سریال‌های اجتماعی دارد.

وی در پاسخ به این که این طرح به‌عنوان قصه‌ای جداگانه در سریال مطرح می‌شود یا نه، ادامه می‌دهد: موضوع سقوط هواپیمایی ایرباس ایران در سال 67 توسط ناو وینسنس آمریکا بر فراز خلیج فارس که در سراسر داستان حضور دارد، نشان می‌دهد این جنایت استکبار جهانی علاوه بر آثار و تبعات کلان سیاسی چگونه بر اجزای زندگی یک خانواده ایرانی اثر می‌گذارد و فقدان مادری که در این جنایت به شهادت می‌رسد، چگونه کشتی زندگی یک پدر و دختر ایرانی را دچار توفان می‌‌کند.

مدیر شبکه سه سیما همچنین به ویژگی دیگری از این سریال اشاره کرده، می‌افزاید: بخش‌هایی از داستان آوای باران به فضای داستان اولیورتوئیست به نویسندگی چارلز دیکنز، داستان‌نویس معروف قرن 19 میلادی نسبتا نزدیک است و به تعبیر حسین سهیلی‌زاده کارگردان مجموعه برداشتی ایرانی از این رمان معروف ادبیات جهان است.

رکسانا قهقرایی/ قاب کوچک