بیداری «بابالوها» در خواب آدم‌ها

آنچه کارتون بابالوها را دیدنی کرده بود، نوع نقاشی و حرکات بسیار ظریف اشیا و البته دوبله استادانه این کارتون به فارسی بود. حالا هم کارتون بابالوها از شبکه پویا پخش می‌شود. تخیل بچه‌های امروزی شاید از بچه‌های دهه 60 قوی‌تر باشد، اما همه آنها در یک چیز مشترک هستند. بچه‌ها هنوز هم کارتون بابالوها را تماشا می‌کنند و تصمیم می‌گیرند شب زودتر به رختخواب بروند تا اشیا و لوازم خانه زودتر بتوانند زندگی خود را آغاز کنند. هنوز هم در خواب همه بچه‌ها دستمال، صابون، کفگیر و... جان دارند و پنهان از چشم آنها حرکت می‌کند.

سرقتی در کار نیست

انیمیشن ‌ زندگی بابالوها‌ برای اولین بار سال 1995 تهیه و از تلویزیون پخش شد. فیلم سینمایی انیمیشنی «داستان اسباب‌بازی» (محصول مشترک کمپانی والت‌دیزنی و شرکت کامپیوتری تازه‌تاسیس پیکسار) هم در همین سال به نمایش عمومی درآمد. با آن که منتقدان سینمایی از این فیلم سینمایی به عنوان انقلابی در ژانر انیمیشن یاد کردند (داستان اسباب‌بازی اولین فیلم انیمیشنی تاریخ سینما بود که به کمک کامپیوتر و نه هنر دست انیماتورها ساخته شد)، اما فیلم پرفروش کمپانی والت‌دیزنی، از یک جهت دیگر هم خبرساز و پرسروصدا شد. به دلیل شباهت‌های زیاد قصه فیلم‌ با قصه و حال و هوای مجموعه انیمیشنی زندگی بابالوها، این پرسش مطرح شد که آیا مسئولان واحد انیمیشنی کمپانی والت‌دیزنی سوژه فیلم خود را از مجموعه تلویزیونی زندگی بابالوها به سرقت برده‌اند؟ تهیه‌کنندگان مجموعه (که محصول مشترک دو کشور فرانسه و کاناداست) گفتند کار تولید آن را از چند سال پیش از 1995 شروع کرده بودند و طرح قصه آن در رسانه‌های گروهی درج شده بود. به این ترتیب، کمپانی والت‌دیزنی می‌توانست با بهره‌گیری از اخبار رسانه‌ای به قصه آن دست یافته‌ و از آن به عنوان سوژه فیلم پرفروش خود بهره گرفته باشد، اما مسئولان کمپانی والت‌دیزنی هم در جواب گفتند طرح تولید داستان اسباب‌بازی به سال‌ها پیش از 1995 برمی‌گردد و دلیل تولید دیرهنگام آن هم این بود که می‌خواستند انیمیشن خود را به صورت کامپیوتری تولید کنند و نه به شیوه سنتی و دستی.

به هر حال، بحث و درگیری دو طرف سر و صدای زیادی در رسانه‌ها به پا کرد و تبدیل به یک خبر داغ و جنجالی رسانه‌ای شد، اما تهیه‌کنندگان زندگی بابالوها هیچ گاه به صورت رسمی از کمپانی والت‌دیزنی و شرکت کامپیوتری پیکسار شکایت قانونی نکردند. رسانه‌ها در آن زمان نوشتند اطرافیان رمی هوسون، کارگردان مجموعه به وی گفته بودند شکایت قانونی از یک تهیه‌کننده خارجی وقت و پول زیادی را به خود اختصاص خواهد داد و انجام این کار به نفع وی نیست. در عین حال، هیچ ضمانتی هم وجود نداشت‌ رای دادگاه به نفع تهیه‌کنندگان مجموعه تلویزیونی باشد. برخی منتقدان گفتند احتمالا دوطرف بدون این که اطلاعی از کار یکدیگر داشته باشند، به طرح اصلی قصه کارهای خود رسیده‌اند و کسی از کسی سوژه دزدی نکرده است. در عین حال،‌ بحث‌های رسانه‌ای مربوط به شباهت قصه این دو فیلم‌ سینمایی و مجموعه تلویزیونی، به نفع زندگی بابالوها عمل کرد و باعث شهرت و محبوبیت بیشتر آن شد. به دنبال این موضوع، شمار بینندگان مجموعه هم در فرانسه و کانادا و هم در دیگر کشورهای جهان‌ افزایش چشمگیری یافت.

نویسندگان مجموعه زندگی بابالوها ، تیم دو نفره ژان کوک مورل و دانیل اورگرال هستند. مورل در گفت‌وگویی اعلام کرد طرح اصلی قصه مجموعه از سال‌ها قبل در ذهنش بوده و تا مدت‌ها‌ به دنبال قصه‌‌هایی جذاب برای آن می‌گشت. خط اصلی قصه مجموعه کاملا آشناست. با فرا رسیدن شب و به خواب رفتن آدم‌ها، بابالوها جان گرفته و دور از چشم آدم‌ها، زندگی‌شان را شروع می‌کنند. بابالوها شامل اشیا و چیزهای بی‌حرکتی می‌شوند که در هر خانه‌ای وجود دارند و فقط زمانی جان می‌گیرند که آدم‌ها در نزدیکی‌شان حضور ندارند، اما هر یک از این اشیا در زمان جان گرفتن، یک هویت مستقل و مشخص دارند که تماشاچی آنها را به واسطه همین هویت‌ها شناسایی می‌کند. برای مثال، دمپایی یک شیء شایعه‌ساز است و خانم چنگال و آقای کاسه بسیار وفادار و شاد هستند.

به این ترتیب، تماشاگران زندگی بابالوها با یک دنیای فانتزی و خیالی سر و کار دارند که می‌تواند در ذهن خیالساز هر کودک و نوجوانی به وجود بیاید و برای خودش یک زندگی مستقل را خلق کند. فصل اول مجموعه در 65 قسمت تولید شد. در هر قسمت مجموعه اتفاق تازه‌ای برای شخصیت‌های اصلی قصه رخ می‌دهد. شروع این قصه با شروع شب و به خواب رفتن آدم‌هاست. قهرمانان قصه در هر اپیزود آن‌ فقط تا صبح و طلوع خورشید فرصت دارند مشکل خود را به شکلی منطقی حل کنند. اعضای خانواده با آن‌ که بسیار مورد توجه هستند و اتفاقاتی در منزل آنها رخ می‌دهد، ولی حضوری اندک در ماجراجویی‌ها دارند و به آن صورت‌ در متن قصه دیده نمی‌شوند. از این نظر، حضور آدم‌ها در قصه مجموعه، خیلی شبیه حضور اندک آدم‌ها در مجموعه انیمیشنی «تام و جری» است. سازندگان زندگی بابالوها هم در همان اپیزودهای اول مجموعه به روشنی به توضیح این نکته می‌پردازند که قصه مجموعه درباره بابالوهاست و نه آدم‌هایی که از این اشیا و لوازم استفاده می‌کنند.

منتقدان تلویزیونی، تلاش سازندگان زندگی بابالوها برای تلفیق دو عنصر سرگرمی‌سازی و پیام‌رسانی را تحسین کردند و از پیام زیست‌محیطی آن به بچه‌ها (که مخاطبان اصلی مجموعه هستند) استقبال کردند. در عین حال، آنها شخصیت‌پردازی مجموعه را کاری مهم توصیف کردند و گفتند برای یک مجموعه انیمیشنی تلویزیونی، موفقیت خیلی زیادی است که بتواند چنین کاری را انجام دهد. تلاش عوامل تولید مجموعه، آنها را صاحب چند جایزه مختلف تلویزیونی کرد و میلیون‌ها بیننده را برایشان به ارمغان آورد. لازم نبود منتقدان تلویزیونی و اهل فن به سازندگان مجموعه پیشنهاد تولید فصل‌های جدید مجموعه را بدهند. تهیه‌کنندگان زندگی بابالوها خشنود از موفقیت کلان آن تا سال 1999 سه نسل دیگر آن را نیز تولید کردند. در کل تعداد 140 اپیزود مجموعه تولید و روی آنتن رفت. تمام اپیزودهای مجموعه زمان کوتاهی (حدود پنج دقیقه) داشتند و ماجراهای قصه در این فصل‌ها‌ در لوکیشن تازه و متفاوتی اتفاق می‌افتاد و سیر ماجراجویی شخصیت‌های قصه محدود به منزل و آشپزخانه نشد. با حضور این شخصیت‌ها در مکان‌های بازی مثل کوهستان، دریا و نقاط مختلف شهر، هم تماشاگران با ماجراجویی‌های تازه‌ای روبه‌رو شدند و هم دست فیلمنامه‌نویسان مجموعه برای پیدا کردن سوژه‌های تازه‌تر و بدیع‌تر باز شد.

آی‌ام‌دی‌بی‌ / مترجم: کیکاووس زیاری