نحوهٔ صدور شناسنامه کودکان بی‌سرپرست

به گزارش جام جم سرا به نقل از روزنامه اعتماد- در اصلاحات جدید این لایحه بعد از ایرادات شورای نگهبان اداره ثبت احوال مکلف است شناسنامه جدیدی برای کودک و یا نوجوان تحت سرپرستی با درج نام و نام خانوادگی سرپرست یا زوجین سرپرست صادر کند و در قسمت توضیحات مفاد حکم سرپرستی و نام خانوادگی والدین واقعی کودک را در صورت مشخص بودن قید کند. همچنین کودک یا نوجوان تحت سرپرستی می‌تواند پس از رسیدن به سن ۱۸ سالگی تقاضای صدور شناسنامه جدیدی را برای خود با درج نام والدین واقعی در صورت معلوم بودن، یا نام خانوادگی مورد درخواست خود وی، در صورت معلوم نبودن نام والدین واقعی از اداره ثبت احوال کند.
لزوم بر درج اسم والدین واقعی در شناسنامه موردی بود که اعضای شورای نگهبان در بازبینی این لایحه عنوان کرده بودند. الزام درج نام واقعی والدین و سوابق هویت و نسبت واقعی طفل در شناسنامه کودک در حالی است که بسیاری از کار‌شناسان و بررسی‌کنندگان این لایحه، این مورد را از این بابت که تمایل به قبول سرپرستی را کاهش می‌دهد دارای جنبه‎های منفی می‌دانند.
از طرف دیگر کاهش مشکلات هویتی که در آینده کودک ممکن است با آن رو به رو شود و موضوع ارث از مواردی است که موافقان این طرح برای درج اسم والدین واقعی در شناسنامه کودک عنوان می‌کنند. همچنین بر اساس لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست، زنان بدون شوهر بالای ۱۵ سال در صورت داشتن شرایط ویژه می‌توانند سرپرست کودکان دختر شوند. نداشتن محکومیت جزایی موثر با رعایت مواد مقرر در قانون مجازات اسلامی، تمکن مالی، عدم حجر و اعتقاد به یکی از ادیان مصرح در قانون اساسی، سلامت جسمی و روانی لازم، توانایی مالی و عملی برای نگهداری و تربیت کودکان و نوجوانان تحت سرپرستی، نداشتن اعتیاد به موادمخدر، روان‌گردان‌ها و الکل، صلاحیت اخلاقی و ابتلا نداشتن به بیماری‌های واگیر و صعب‌العلاج نیز از جمله شروط واگذاری کودکان بی‌سرپرست و به دختران و زنان مجرد بالای ۳۰ سال است.

لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست دارای ۳۸ ماده است که پس از مطرح شدن لایحه، شورای نگهبان به ۶ ماده از آن ایراد گرفت. نظر شورای نگهبان این بود که شناسنامه کودکی که فرزند خوانده می‌شود باید به اسم والدین حقیقی فرد صادر شود اما این موضوع بحث سرپرستی را با مشکل مواجه می‌کرد. پس از مشخص شدن ایرادات شورای نگهبان، سازمان بهزیستی اقدام به رفع ایرادات کرد و در ‌‌نهایت ۵ ایراد از ۶ ایراد شورای نگهبان را برطرف کرد. در ‌‌نهایت و پس از برگزاری جلسات متعدد روز گذشته نمایندگان مجلس شورای اسلامی با ۱۴۸ رای موافق، دو رای مخالف و ۴ رای ممتنع از مجموع ۲۱۴ نماینده حاضر در صحن علنی مجلس ماده ۲۲ طرح را به تصویب رساندند و نهایتا براساس توافقات صورت گرفته با شورای نگهبان قرار شد اصلاحات جدید در شناسنامه با عنوان توضیحات درج شود. به گفته مدیر کل امور مجلس سازمان بهزیستی کشور در تبصره سوم ماده ۲۲ لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بد سرپرست آمده است اجرای این ماده به موجب آیین‌نامه‌یی است که به وسیله سازمان ثبت‌احوال و با همکاری بهزیستی تهیه می‌شود و ظرف سه ماه پس از لازم‌ الاجرا شدن این قانون به تصویب هیات وزیران می‌رسد. روز گذشته نمایندگان مجلس شورای اسلامی با ۱۴۸ رای موافق، دو رای مخالف و ۴ رای ممتنع از مجموع ۲۱۴ نماینده حاضر در صحن علنی مجلس ماده ۲۲ طرح مذکور را به تصویب رساندند.
براساس آمارهای سازمان بهزیستی در حال حاضر ۹ هزار و ۵۰۰ کودک در مراکز و خانه‌های کودک تحت پوشش سازمان بهزیستی نگهداری می‌شوند که در شرایط قبل از تصویب قانون فقط ۱۸ درصد کودکان شرایط داشتن سرپرست دایم و فرزندخواندگی را دارند، در حالی که در صورت تصویب قانون جدید امید است شرایط واگذاری کودکان بیشتری فراهم شود. هر چند همچنان نگرانی‌هایی درباره تمایل سرپرستان این دسته از کودکان درباره درج اسم واقعی والدین در شناسنامه آن‌ها وجود دارد.