در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در حالی که تمام نسخههای قبلی فیلم با نام گوژپشت نتردام به نمایش عمومی درآمده، فیلم تازه با نام شخصیت اصلی و محوری داستان ویکتور هوگو یعنی «کازیمودو» اکران عمومی خواهد شد. کازیمودو که همان گوژپشت نتردام است، توسط کمپانی برادران وارنر تهیه میشود و ژانگ ییمو، فیلمساز سرشناس و مطرح سینمای چین، برای کارگردانی آن انتخاب شده است. این درام تاریخی هم مثل چند فیلم آخر ژانگ ییمو یک اثر پرخرج خواهد بود، هرچند هنوز به صورت رسمی رقم هزینههای تولید آن اعلام نشده است. این در حالی است که منابع نزدیک به تهیهکنندگان فیلم از رقم صد میلیون دلاری هزینههای تولید آن اسم میبرند و شنیده میشود یک کشور اروپای شرقی، مکان اصلی فیلمبرداری آن خواهد بود.
خبر تولید کازیمودو در زمانی در یک سطح وسیع منتشر میشود که رسانههای گروهی میگویند هم ژانگ ییمو و هم کمپانی برادران وارنر چند سال است به صورت جداگانه و مستقل، هریک به دنبال آن بودهاند نسخه تازهای از داستان کلاسیک و مشهور ویکتور هوگو را تولید و آن را تبدیل به یک فیلم سینمایی پرسر و صدا کنند. نکته جالب در این است که با وجود علاقه فراوان هر دو طرف برای این کار طی چند سال اخیر خبری در این رابطه در رسانههای گروهی و سایتهای اینترنتی پخش نشده بود و کمتر کسی میدانست ییمو و کمپانی برادران وارنر مایل به ساخت فیلمی در این رابطه هستند. از قرار معلوم، هر دو طرف این علاقه خود را از نمایندگان رسانههای گروهی و خبرنگاران کنجکاو پنهان کرده بودند. به همین دلیل، انتشار خبر تولید کازیمودو با موجی از تعجب و حیرت همراه بوده است. در عین حال، منتقدان سینمایی میگویند از شنیدن این خبر بسیار خوشحال شده و اطمینان دارند ژانگ ییمو، فیلمی جذاب، سرگرمکننده و غیرمتعارف از داستان هوگو ارائه خواهد کرد. نکتهای که در عین حال منتقدان و رسانههای گروهی مطرح میکنند این که ییمو و مسئولان کمپانی برادران وارنر چگونه متوجه علاقه مشترک برای تولید این فیلم شده و ارتباط کاری خود را چگونه برقرار کردهاند.
ییمو و برولین
ژانگ ییمو در گفتوگوهای معدود خود با خبرنگاران اشارهای به این مساله نکرده و فقط در ارتباط با علاقهاش به داستان ویکتور هوگو حرف زده است.
به گفته او: «از دوران کودکی با این قصه آشنا هستم و همیشه کازیمودو با آن پشت خمیده و صورت زشت، یکی از شخصیتهای مورد علاقهام بوده است. داستان زندگی او زندگی مرا تحت تاثیر خود قرار داد و کتاب گوژپشت نتردام یکی از معدود کتابهایی است که جزو کارهای دوستداشتنیام به حساب میآید. در 30 سال اخیر بشدت مایل بودم این داستان را به یک فیلم سینمایی تبدیل کنم. ساخت چنین فیلمی یکی از آرزوهای دیرینهام بوده است. احساس میکنم با کارگردانی نسخهای از این قصه، دینم را به آن ادا کردهام.»
پرسشی که برای منتقدان سینمایی در این رابطه مطرح است اینکه کازیمودوی ژانگ ییمو چگونه فیلمی خواهد بود؟ ساختههای سالهای اخیر این فیلمساز همچون «صخره سرخ 1 و 2»، «گلهای جنگ» و «خانه خنجرهای پرنده» حکایت از آن میکند که وی علاقه خاصی به درام تاریخی شلوغی دارد که سرشار از صحنههای فردی و جمعی نبرد و جنگ است. گوژپشت نتردام هم اگرچه یک درام تاریخی به حساب میآید، ولی فاقد صحنههای شلوغ و پر از سیاهیلشکر نبردها و جنگهای مختلف است. با چنین اوضاع و احوالی باید دید ژانگ ییمو کار خود را چگونه به پیش میبرد و چه نوع فیلمی به منتقدان و تماشاگران ارائه خواهد کرد.
منتقدان، ساختههای قبلی این فیلمساز را تحسین کرده و از سکانسهای جنگ و درگیری آنها بهعنوان صحنههای ماندگار سینمایی اسم بردهاند. به گفته آنها، این صحنههای نبرد (که به شکل ویژه و باشکوهی فیلمبرداری شده است) خشونتی شاعرانه را به نمایش میگذارد که تا پیش از این مشابه آن در فیلمهای سینمایی دیده نشده است.
برای ایفای نقش شخصیت کازیمودو، جاش برولین انتخاب شده است. ییمو، دلیل این انتخاب را برجسته بودن شخصیت کازیمودو عنوان کرده و گفته نمیخواست ایفای این نقش را یک هنرپیشه معروف به عهده بگیرد. این کار با این هدف صورت گرفته که روی پرده سینما کازیمودو به دیدار تماشاگران بیاید و نه بازیگر معروفی که نقش او را بازی میکند. جاش برولین ازجمله بازیگران مولف انگلیسیزبان سینماست که در چند سال اخیر در تعدادی از فیلمهای مستقل و غیرمتعارف بازی کرده و به عنوان یک بازیگر غیرمتعارف شناخته شده است. این بازیگر سینما تا به حال در فیلمهایی مثل دارودسته گنگسترها، مردان سیاهپوش 3، والاستریت 2، گنگستر آمریکایی و جایی برای پیرمردها نیست بازی داشته است. وی بازی در نقش شخصیت کازیمودو را نقطه اوج کارنامه بازیگری خود میداند. در عین حال، این فیلم اولین کار تاریخی او به حساب میآید که قصهاش در چند قرن گذشته رخ میدهد.
نسخه ادبی
ویکتور هوگو کتاب گوژپشت نتردام را سال 1831 نوشت. دنیای سینما که همیشه علاقهمند بود اقتباسهای خود از دنیای ادبیات را داشته باشد، خیلی زود سراغ قصه این کتاب رفت. قصه کتاب هوگو درباره مردی میانسال و بدچهره با یک پشت خمیده است که کازیمودو نام دارد و به گوژپشت نتردام معروف است. وی در کلیسای قدیمی نتردام زندگی و کار میکند و مسئول به صدا درآوردن زنگهای آن است. آشنایی وی با یک کولی فراری به نام اسمرالدا، زندگی این گوژپشت را وارد مرحله تازهای میکند. ارباب کازیمودو به نام فرول از وی میخواهد اسمرالدا را ربوده و نزد وی ببرد. اما کازیمودو که یک خدمتکار وفادار و صدیق است در مقابل خواسته ارباب خود مقاومت میکند و تصمیم میگیرد کولی را فراری دهد. او جان خودش را بر سر این کار میگذارد. منتقدان ادبی از قصه کتاب به عنوان یک افسانه بیزمان و مکان یاد کردهاند و این در حالی است که داستان در سال 1482و در شهر پاریس اتفاق میافتد. از این کتاب هوگو در کنار «بینوایان»، به عنوان دو اثر برجسته این نویسنده بزرگ فرانسوی اسم میبرند، منتقدان ادبی بویژه تحت تاثیر فضای گوتیکوار قصه قرار گرفتهاند. ویکتور هوگو طبق قراری که با ناشر کتابهای خود داشت، باید گوژپشت نتردام را طی 9 ماه مینوشت و آماده چاپ میکرد. ولی وی که به صورت همزمان مشغول کار روی چند پروژه دیگر هم بود، کار تحویل کتاب به ناشر را عقب انداخت. هوگو، کار نگارش گوژپشت نتردام را سال 1829 شروع کرده بود و باید همان سال آن را آماده چاپ میکرد. در تابستان 1830، ناشر هوگو با وی تماس گرفت و برایش یک مهلت تعیین کرد. این مهلت فوریه 1831 بود. هوگو هم از بیم شکایت و دادگاه، بلافاصله روی گوژپشت نتردام تمرکز کرد و بدون این که به خودش استراحتی بدهد، کار نوشتن کتاب را شروع کرد. شش ماه بعد، کتاب او آماده انتشار بود.
نسخههای سینمایی
در کنار چند مجموعه تلویزیونی که از داستان ویکتور هوگو تولید شد و روی آنتن رفت، صنعت سینما چند فیلم سینمایی تهیه کرد که معروفترین آنها در سال 1956 توسط ژان دلانوی فیلمساز فرانسوی ساخته شد. این فیلم که البته قدیمیترین فیلم در این رابطه نیست، آنتونی کوئین و جینالولو بریجیدا را در نقشهای کازیمورو و اسمرالدا دارد. آلن کانی هم شخصیت منفی قصه کلود فرولد است. این فیلم به صورت همزمان به دو زبان انگلیسی و فرانسوی فیلمبرداری شد. آنتونی کوئین به دلیل بازی در این فیلم به شهرت خیلی زیادی رسید و این در حالی بود که دو سال قبل از آن در «جاده» فدریکو فلینی بازی کرده بود. موفقیت مالی و انتقادی گوژپشت نتردام پای کوئین را به فیلمهای مطرح انگلیسیزبان باز کرد و او در فیلمهای مطرحی مثل آخرین قطار گان هیل، توپهای ناوارون، لورنس عربستان، زوربای یونانی، اسب کهر را بنگر و کفشهای ماهیگیر بازی کرد.
قبل از تولید این نسخه از گوژپشت نتردام، صنعت سینما در سالهای 1923 و 1939 هم اقتباس سینمایی از داستان هوگو را تولید و روی پرده سینماها فرستاده بود. نسخه سال 1923 صامت او توسط والاس ورسلی کارگردانی شده بود. این فیلم سیاه و سفید، لان چانی را در نقش کازیمودو داشت. کازیمودوی این فیلم گریم سنگینی داشت و چهرهاش شباهت زیادی به صورت میمون داشت. کمپانی یونیورسال تهیهکننده فیلم، آن را با هزینه کلان یک میلیون دلاری (در مقایسه با محصولاتی که در آن زمان تهیه و تولید میشد) تولید کرد. این فیلم، اولین بار در 133 دقیقه اکران عمومی شد، ولی در سالهای بعد با طول زمانی 95 دقیقهای به نمایش عمومی درآمد. نسخه سال 1939 را ویلیام دیترل کارگردانی کرد و چارلز لافتون، در آن در نقش کازیمودو ظاهر شد. شرکت فیلمسازی اورسنولز آرکیاو قصد داشت با تولید این فیلم، ناز شستی به نسخه سال 1923 ارائه بدهد. تا زمان نمایش عمومی فیلم، هیچ عکسی از چارلز لافتون با گریم کازیمودو در رسانههای گروهی منتشر نشد. لافتون هر روز نزدیک به سه ساعت زیر دست گریمور بود تا شبیه کازیمودو شود. فیلم با هزینه تولید نزدیک به دو میلیون دلار، تبدیل به گرانترین محصول سینمایی شرکت آرکیاو شد. ایروین تالبرگ، تهیهکننده معروف، سال 1934 به لافتون پیشنهاد تولید و ساخت گوژپشت نتردام را داد، اما لافتون این دعوت را قبول نکرد و بعدها تصمیم گرفت آن را برای شرکت فیلمسازی آرکیاو بازی کند. با وجود آن که فیلم همزمان با درام «بر باد رفته» اکران عمومی شد، ولی توانست به فروش خوب و بالای سه میلیون دلاری دست پیدا کند.
کازیمودوی انیمیشنی
کمپانی والتدیزنی در یک حرکت غیرمنتظره و عجیب و غریب، سال 1996 نسخه انیمیشنی قصه کتاب ویکتور هوگو را تولید کرد. تیم دو نفره کرک وایز و گری ترازدل این نسخه را کارگردانی کردند. این دو در سال 1991 انیمیشن سنتی «دیو و دلبر» را برای کمپانی والتدیزنی ساخته بودند که قصهای در حال و هوای قصه گوژپشت نتردام داشت. گفته میشود پیشنهاد ساخت نسخه کارتونی قصه کلاسیک ویکتور هوگو را هم آنها به مسئولان کمپانی والتدیزنی دادند. دیو و دلبر تنها فیلم انیمیشنی تاریخ سینماست که در سال تولید خود در کنار چهار فیلم زنده نامزد دریافت جایزه اسکار بهترین فیلم سال شد و بحث اهدای جایزه اسکار مستقل به محصولات انیمیشنی را مطرح کرد، اما گوژپشت نتردام والتدیزنی نتوانست موفقیت کلان انتقادی دیو و دلبر را تکرار کند. تام هالک در این انیمیشن صدای خود را به شخصیت کازیمودو قرض داد. منابع نزدیک به کمپانی والتدیزنی گفتند این فیلم با هزینه تولید صد میلیون دلاری تهیه شده است. فروش 117 میلیون دلاری فیلم در جدول گیشه نمایش سینماهای آمریکای شمالی، خشنودی تهیهکنندگانش را به همراه نداشت. با توجه به هزینه 40 میلیون دلاری بازاریابی و تبلیغات این فیلم، میتوان گفت نمایش عمومی گوژپشت نتردام در آمریکا و کانادا با شکست تجاری همراه بوده است. در قصه این انیمیشن، شخصیت فرولد به یک قاضی تغییر کرده است. کارگردانان فیلم بر این باور بودند انتخاب شغل قاضی برای وی کمک میکند تا او کنترل بیشتری روی شهر و اهالی آن داشته باشد. به این ترتیب، تلاش وی برای نابود کردن کولیها با اعتراض و پرسش کسی روبهرو نخواهد شد.
گوژپشت نتردام، سی و چهارمین انیمیشن کمپانی والتدیزنی بود و فروش پایین آن باعث شد برای مدتی مسئولان کمپانی برای انیمیشنهای بعدی خود سراغ قصههای کلاسیک نروند. نکته گفتنی درباره این نسخه انیمیشنی این است که درک جاکوبس، یان مککلین و پاتریک استوارت سه بازیگر کلاسیک سینمای انگلستان قرار بود به جای شخصیت فرولد صحبت کنند. صداپیشگی این شخصیت بالاخره به تونی جی رسید.
ورایتی / مترجم: کیکاووس زیاری
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
برای بررسی کتاب «خلبان صدیق» با محمد قبادی (نویسنده) و خلبان قادری (راوی) همکلام شدیم