نسل پلنگ ارسباران احیا می‌شود

منطقه ارسباران و نواحی اطراف آن علاوه بر دارا بودن انواع گونه‌های گیاهی خاص و منحصربه‌فرد، محل زندگی گونه‌های ارزشمند و نایاب جانوری بوده که متاسفانه برخی از آنها به دلایل مختلف در معرض خطر انقراض قرار گرفته که پلنگ ایرانی یکی از این گونه‌هاست.

این تهدید به حدی جدی است که در جریان مطالعاتی که اخیرا توسط موسسه تخصصی مطالعات پلنگ آسیایی و در راستای بررسی وضع پلنگ ایرانی صورت گرفت، به 71 مورد مرگ و میر این گونه در کشور در فاصله سال‌های 86 تا 90 صورت گرفته اشاره شده که 70 درصد مرگ و میر به دلیل استفاده از طعمه مسموم و شکار و 18 درصد آن به علت تصادفات جاده‌ای بوده است.

به عقیده کارشناسان محیط زیست، با وجود این‌که این گونه در ایران در فهرست گونه‌های حمایت شده قرار دارد و اقدامات زیادی در این راستا صورت گرفته است، ولی همچنان در فهرست سرخ آ.یو.سی.ان و در فهرست گونه‌های در معرض خطر انقراض قرار دارد.

یک کارشناس طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی ضمن هشدار به دوستداران و متولیان محیط‌زیست برای توجه بیش از پیش به گونه‌های گیاهی و جانوری ساکن در منطقه به جام‌جم می‌گوید: در صورت بی‌توجهی به نسل در خطر انقراض پلنگ ایرانی، در آینده ای نه چندان دور شاهد از بین رفتن کامل نسل این موجود تیزپا در منطقه خواهیم شد.

به گفته محمدرضا مسعود، پلنگ در زمان حکومت شوروی به عنوان گونه زیانکار مطرح بوده و برای شکار آن حتی جایزه هم در نظر گرفته بودند، بنابراین شکار بی‌رویه آن باعث شده بود که جمعیت آن در منطقه بشدت آسیب ببیند، به طوری‌که اکنون غیر از ایران در کل منطقه زیست جغرافیایی قفقاز شاید تعداد پلنگ‌ها به ده قلاده هم نرسد.

وی با بیان این‌که فقط دو عامل می‌تواند گونه پلنگ را در کشورهای قفقاز احیا کند، می‌افزاید: اول منابع موجود در باغ‌وحش‌های مختلف دنیا و دوم باید منابع وحشی موجود در منطقه مورد استفاده قرار گیرد.

وی با بیان این‌که ما می‌دانستیم منبع اصیل و وحشی موجود در شمال‌غرب ایران در مناطق حفاظت شده مراکان، پناهگاه حفاظت شده کیامکی و ذخیره‌گاه زیست کره ارسباران واقع شده است، تصریح می‌کند: اما به علت نداشتن مدرک و سند علمی در این خصوص، نمی‌توانستیم راهکار مناسبی ارائه دهیم تا این‌که اداره کل حفاظت محیط زیست با همکاری موسسه حفاظت از حیات وحش و آبزیان استان موفق شدند در سال 87 برای اولین بار در پناهگاه حفاظت شده کیامکی از یک قلاده پلنگ ماده با دو توله عکسبرداری کنند و از آن به عنوان اولین سند رسمی در این پروژه بهره ببرند و با این سند ثابت کردیم نه تنها پلنگ در زیستگاه‌های منطقه حضور دارد، بلکه جمعیت آن نیز زایاست. به این ترتیب با انتخاب پلنگ مذکور، اولین قدم برای حفاظت از این حیوان برداشته شد.

این کارشناس محیط طبیعی اداره کل محیط زیست استان با بیان این‌که به منظور حفاظت بهتر از گونه پلنگ تمام زیستگاه‌های این موجود تیزپا را در استان تحت پوشش مناطق حفاظت شده یا پارک ملی قرار دادیم، خاطرنشان می‌کند: در این رابطه منطقه مابین ارسباران و کیامکی به عنوان منطقه حفاظت شده دیزمار به مساحت 68 هزار و 646 هکتار و منطقه شکار ممنوع کاغذکنان به مساحت حدود 50 هزار و 624 هکتار به منطقه حفاظت شده ارتقا یافت. همچنین حدود 7000 هکتار از اراضی پناهگاه حیات وحش کیامکی به عنوان پارک ملی کنتال ارتقا یافت.

وی یادآور می‌شود: در مرحله اول این طرح که هم‌اکنون تکمیل شده است، تمام مناطق حضور پلنگ به تفکیک میزان مطلوبیت این مناطق برای حضور گونه، کریدورهای میان این مناطق و مسیرهای ارتباطی زیستگاه‌های پلنگ با استان‌های آذربایجان غربی، اردبیل، زنجان و کشورهای شمال ارس چون جمهوری نخجوان، ارمنستان و آذربایجان تعیین شد.

این کارشناس از اجرای مرحله دوم طرح با عنوان تخمین جمعیت پلنگ در منطقه و یکسان‌سازی اطلاعات به دست آمده خبر می‌دهد و می‌گوید: برای این‌که بتوانیم کارها را در مقیاس دقیق‌تر ادامه دهیم طبیعی است به اطلاعات جمعیتی و همچنین دقیق کردن اطلاعات قبلی در سطح استان نیازمندیم که این امر با تحقیقات در مقیاس‌های منطقه‌ای میسر می‌شود.

سعیده دلال علیپور‌ -‌ جام‌جم تبریز