جریان شناسی نامزدهای ریاست جمهوری

شورای نگهبان قانون اساسی پس از بررسی نامزدهایی که با حضور در ستاد انتخابات وزارت کشور نام خود را در ردیف علاقه‌مندان برای ورود به پاستور ثبت کرده بودند؛نام هشت نفر را به وزارت کشور فرستاد تا تکلیف نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری یازدهم روشن شود.

حسن روحانی؛ شیخ دیپلمات

پیش از آغاز ثبت نام‌ انتخابات از «حسن روحانی» بعنوان تنها گزینه‌ای نام برده می‌شد که به نمایندگی از طیف میانه‌رو جریان اصولگرایی یعنی جریان منتسب به آیت الله هاشمی رفسنجانی در انتخابات شرکت خواهد داشت؛ سیاستمداری که دوستی خود با آیت‌الله هاشمی را انکار نمی‌کرد و اعلام کرده بود در صورت حضور آیت الله از انتخابات کنار خواهد رفت؛ البته با ورود هاشمی به جریان انتخابات و پس از احراز نشدن صلاحیت وی از سوی شورای نگهبان حسن روحانی همچنان در رقابت انتخابات باقی ماند.

«حسن روحانی» سیاستمدار کهنه کاری است که مردم بیشتر چهره و نام او را با موضوع مذاکرات اتمی به یاد می‌آورند. او که ۲۲ فروردین ۹۲ با شعار «دولت تدبیر و امید» برای یازدهمین انتخابات ریاست جمهوری اعلام کاندیداتوری کرد؛ متولد ۲۱ آبان ۱۳۲۷ در شهر سرخه است.

نگاهی به سوابق سیاسی و اجرایی حسن روحانی نشان می‌دهد که این شیخ دیپلمات که سابقه دو دوره نمایندگی مجلس و نشستن بر کرسی نایب رئیسی مجلس در مجالس چهارم و پنجم را دارد؛ در سال ۱۳۶۸ به عضویت شورای عالی امنیت ملی درآمده و دو سال بعد به مجمع تشخیص مصلحت نظام رفته است.

روحانی علاوه بر این در انتخابات سال 78 نیز نماینده مجلس خبرگان رهبری شده است و سابقه حضور در مجلس خبرگان رهبری را نیز دارد.

گرچه حسن روحانی به عنوان عضو شورای سرپرستی سازمان صدا و سیما، رئیس کمیسیون های دفاع و سیاست خارجی مجلس و پس از آن با مقام نایب رئیسی مجلس و دبیری شورای عالی امنیت ملی، در نقش یک دیپلمات، ظاهر شده و دیدارها و مذاکرات متعددی را با مقامات کشورهای خارجی تجربه کرده بود، ولی ریاست و حضور او در مذاکرات هسته‌ای بود که عنوان «شیخ دیپلمات» را برایش به ارمغان آورد. این عنوان برای اولین بار در آبان ۱۳۸۲ در تیتر صفحه اول یک روزنامه اصلاح طلب نقش بست و بعد از آن بارها در رسانه های داخلی و خارجی فارسی زبان تکرار شد و به نظر برای همیشه برای او ماندگار شد.

روحانی که تنها شیخ عضو تیم مذاکره کننده هسته‌ای ایران تا به امروز بوده است در این انتخابات به نمایندگی از طیف کارگزاران سازندگی شرکت دارد و برخی از سیاستمداران میانه‌رو و اصولگرایان محافظه‌کار نیز از وی حمایت می‌کنند؛البته اصلاح طلابن نیز نسبت به او بی میل نیستند، البته برخی از رسانه‌ها با وجود اینکه روحانی اعلام کرده است خود را اصلاح‌طلب نمی‌داند، از حسن روحانی بعنوان گزینه مطلوب اصلاح‌طلبان نیز سخن می‌گویند.

جلیلی جایگزین لنکرانی در جبهه پایداری

جبهه پایداری که در سال های اخیر به واسطه برخی انتقادات به سران جریان اصولگرایی مطرح‌تر شده است و خود را پیرو آرای آیت‌الله محمد تقی مصباح یزدی می‌داند قبل از آغاز انتخابات گمانه‌زنی‌هایی را درباره نامزدهای احتمالی خود مطرح کرد؛ این جریان از احتمال معرفی یک نامزد از میان سعید جلیلی، کامران باقری لنکرانی و پرویز فتاح را مطرح کرد.

در آستانه ثبت نام برای انتخابات آیت‌الله مصباح یزدی کامران باقری لنکرانی را فرد اصلح جریان پایداری برای انتخابات معرفی کرد؛ با این اتفاق نام سعید جلیلی از میان گزینه‌های احتمالی این جریان برای انتخابات کنار رفت و او نیز که مشغول ادامه مذاکرات هسته‌ای بود به سکوت درباره حضور خود در انتخابات ادامه داد؛ سکوتی که در آخرین روز ثبت نام انتخابات با حضور وی در وزارت کشور شکسته شد.

بعد از کناره‌گیری کامران باقری لنکرانی از گردونه انتخابات «سعید جلیلی» از سوی جریان پایداری بعنوان گزینه اصلی این جریان معرفی شد و در نهایت با مهر تأیید شورای نگهبان بر صلاحیت جلیلی وی به عنوان نامزد بخشی از جریان اصولگرایی که جریان پایداری آن را رهبری می‌کند، معرفی شد.

سعید جلیلی که امروز به عنوان یکی از هشت نامزد انتخابات ریاست جمهوری در میدان رقابت برای تکیه زدن به جایگاه ریاست قوه مجریه حاضر شده است؛ بیشتر عمر سیاسی و اجرایی خود را در وزارت امور خارجه گذرانده است؛ او که به دیپلمات انقلابی مشهور شده است در میان جریان‌های سیاسی کشور به جریان اصولگرا تعلق خاطر دارد و از همین رو باید برای رسیدن به صندلی ریاست‌جمهوری با 4 نامزد دیگر از همین جریان رقابت کند؛ طرفداران سعید جلیلی را بخشی از طرفداران دیروز محمود احمدی نژاد که اینروزها از احاطه شدن او توسط جریان انحرافی دلگیر هستند تشکیل می‌دهند؛ این جریان بر تداوم گفتمان سوم تیر و ادامه برخی شعارهای سیاسی و اقتصادی احمدی‌نژاد نظر دارند.

هر چند مسئول کمیته اقتصادی ستاد جلیلی گفته است؛هیچ نسبتی بین برنامه های جلیلی و دولت احمدی نژاد وجود ندارد.

«سعید جلیلی» برای مردم چهره آشنایی است؛ مردم ایران او را به عنوان نماینده ایران در مذاکرات هسته‌ای می‌شناسند؛ او دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران است و همین مقام، جایگاه او را به عنوان مذاکره کننده ارشد ایران در موضوع انرژی هسته‌ای استوار می‌کند. او دکترای علوم سیاسی از دانشگاه امام صادق(ع) دارد و چهره او برای اولین بار زمانی در رسانه‌ها مطرح شد که به عنوان یکی از گزینه‌های احتمالی نشستن بر صندلی وزارت امور خارجه مطرح شد. او پس از حسن روحانی و علی لاریجانی با معرفی رئیس جمهور و حکم رهبری دبیر شورای‌عالی امنیت ملی شد تا در یکی از پرمناقشه ترین پرونده‌های سیاسی تاریخ ایران با نمایندگان غرب به گفت و گو و رایزنی بنشیند.

عارف نماینده اصلاح طالبان هست یا نیست؟

معاون اول دولت اصلاحات که تجربه هشت سال حضور در دولت سید محمد خاتمی به عنوان وزیر و معاون اول وی را دارد امروز به عنوان تنها نامزد جریان اصلاح طلب معرفی می شود؛ هرچند هنوز خبری از اجماع کلی اصلاح طلبان بر سر حمایت از عارف به عنوان تنها نامزد اصلاحات منتشر نشده است.

محمدرضا عارف سیاستمدار 62 ساله یزدی در دوره اول دولت اصلاحات به عنوان وزیر و در دوره دوم ریاست جمهوری خاتمی معاون اول دولت اصلاحات بود؛ عارف در حال حاضر عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، استاد دانشکده مهندسی برق دانشگاه صنعتی شریف و رئیس هیأت مدیرهٔ بنیاد باران است.

حالا محمدرضا عارف با توجه به احراز صلاحیت نشدن تعدادی از چهره های اصلاح طلب که برای انتخابات ثبت نام کرده بودند، تنها سیاستمدار شناخته شده این جریان است که در رقابت های انتخاباتی باید در برابر 5 نامزد از جریان اصولگرایی و دو نامزد مستقل رقابت کند؛ البته حسن روحانی که خود را در میان نامزدهای مستقل معرفی می کند برخی او در کنار عارف نماینده جریان اصلاحات می‌دانند؛ هرچند روحانی خود رسماً این موضوع را اعلام نکرده است.

آنچه درباره عارف به عنوان نماینده جریان اصلاحات باید به آن توجه داشت این نکته است که هنوز هیچ بیانیه یا اظهار نظر شاخصی از سوی بزرگان این جریان درباره اجماع اصلاح طلبان بر سر عارف منتشر نشده است و همین موضوع در کنار حمایت های جسته و گریخته برخی اصلاح طلبان از روحانی، شائبه اینکه عارف نماینده واقعی جریان اصلاحات در انتخابات پیش رو باشد با تردید روبرو می کند.اگر این دو را نامزدهای اردوگاه اصلاح طلبان بدانیم باید منتظر کنار کشیدن یکی از آنها به نفع دیگری باشیم.

علی اکبر ولایتی؛ نامزد نهایی اصولگرایان می شود یا نه؟

پیشنهاد تشکیل ائتلاف سه گانه اولین بار از سوی «علی اکبر ولایتی» مطرح شده است؛ همین شد که قالیباف، ولایتی و حدادعادل در یک چارچوب قرار گرفتند و تصمیم گرفتند ائتلاف سه گانه‌ای برای رقابت‌های انتخاباتی تشکیل دهند؛ ائتلافی که قرار بود یک نامزد نهایی داشته باشد؛ قراری که تا امروز عملی نشده و هر سه سیاستمدار تشکیل دهنده ائتلاف همچنان در رقابت انتخاباتی حضور دارند.

بر اساس اخباری هم که از سوی این ائتلاف منتشر شده قرار است که هر سه نامزد تا آخر باقی بمانند.

ولایتی سیاستمداری همه فن حریف است که هرچند در سال های اخیر پای ثابت برنامه‌های مختلف رسانه ملی بوده است، اما هنوز هم مردم او را به عنوان رئیس دستگاه دیپلماسی می‌شناسند و با دیدن چهره او به یاد سیاستمداری میانه رو می افتند که همیشه لبخند به لب داشت و آنقدر به هاشمی ارادات داشت که در انتخابات سال 84 بخاطر حضور او در انتخابات از نامزدی انتخابات ریاست جمهوری کناره گرفت.

دکتر علی اکبر ولایتی 68 سال دارد و قبل از اینکه یک سیاستمدار باشد، یک پزشک است؛ او تخصص اطفال را در مرکز طبی کودکان دانشگاه تهران و فوق تخصص بیماری های عفونی را در دانشگاه جان هاپکینز آمریکا گذرانده است. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، مدتی معاون وزارت بهداری بود، در دوره اول مجلس به نمایندگی مردم تهران انتخاب شد و سپس به مدت شانزده سال، در دوره‌های ریاست جمهوری حضرت آیت الله خامنه ای و  آقای هاشمی رفسنجانی ، به عنوان وزیر خارجه مشغول همکاری بود؛ او از این حیث،پرسابقه ترین وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی به شمار می آید. پس از دوم خرداد 1376، با آنکه سید محمد خاتمی، سلیقه و دیدگاه وی را برای عضویت در کابینه می پسندید، اما ولایتی راهی بیت مقام معظم رهبری و مشاور بین الملل ایشان شد.

ولایتی در میان سه چهره مطرح تشکیل دهنده ائتلاف سه گانه به میانه روی معروف است و بسیاری معتقدند انتخاب شدن وی می تواند تأثیری مثبت بر فضای دیپلماسی ایران بگذارد و برخی مشکلات ایران را در زمینه سیاست خارجی کاهش دهد.

آرایش انتخاباتی اصولگرایان نیز نشان می دهد که ولایتی بیشتر از اعضای دیگر ائتلاف توانسته است نظر ریش سفیدان و بزرگان جریان های اصولگرا را به سمت خود جلب کند؛ اعلام حمایت جامعه اسلامی مهندسین و حزب موتلفه از ولایتی در کنار شواهدی مانند قرار گرفتن یاران علی لاریجانی در پست های مختلف ستادی وی نشان می دهد که ولایتی از نگاه این سیاستمداران گزینه شایسته نشستن بر کرسی ریاست جمهوری است.جبهه پیران خط امام و رهبری هم حمایت خود را از ولایتی اعلام کرده است.

حداد عادل می ماند یا می رود؟

«غلامعلی حداد عادل» عضو فراکسیون اقلیت اصولگرا در مجلس ششم؛ رئیس مجلس هفتم، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، استاد فلسفه غرب دانشگاه تهران که بسیاری عناوین دیگر نیز در کارنامه وی وجود دارد یکی دیگر از اعضای ائتلاف سه گانه است که بعد از منتفی شدن قرار اعضای ائتلاف مبنی بر معرفی یک نامزد؛ در جریان انتخابات باقی ماند؛ هر چند همچنان گمانه زنی‌های کارشناسان درباره کناره گیری وی به نفع ولایتی یا جلیلی ادامه دارد.

حداد عادل دو چهره دارد؛ عامه مردم او را به عنوان سیاستمداری اصولگرا می‌شناسند که حالا برای چهارمین دوره پیاپی نمایندگی مردم تهران را در مجلس بر عهده دارد؛ مردی که چند سال پیش از این یعنی در آغاز سال های دولت احمدی نژاد ریاست مجلس هفتم را بر عهده داشت و از حامیان  دولت احمدی نژاد به شمار می رفت. در سوی دیگر سیاستمداران و همکاران حداد عادل او را به عنوان چهره‌ای دانشگاهی می شناسند که عمری در دانشگاه گذرانده و از آمدن نام حداد یاد فرهنگستان زبان و ادب فارسی، فلسفه کانت، بنیاد سعدی و شورای عالی انقلاب فرهنگی می‌افتند.

قالیباف تا آخر می ماند

«محمد باقر قالیباف» دکترای جغرافیای سیاسی از دانشگاه تربیت مدرس، سومین ضلع ائتلاف سه گانه است؛ فرمانده سابق نیروی انتظامی ایران حالا سال‌هاست که در کسوت شهردار تهران فعالیت می‌کند و مردم کم کم خاطرات قپه های سردوشی او را فراموش کرده اند و حالا وقتی نام قالیباف به میان می‌آید مردم ناخودآگاه یاد اتوبان و تونل و پارک می افتند؛ حالا دیگر نام قالیباف با موضوع مدیریت اجرایی و نهایی کردن پروژه‌های روی زمین مانده گره خورده است؛ حالا دکتر قالیباف جایگزین سردار قالیباف شده است.

قالیباف از چهره های اصلی منتقد دولت در سال های اخیر بوده که انتقادات اقتصادی و سیاسی خود را از دولت در آشکار و نهان مطرح کرده است؛ از آنجا که بسیاری معتقد بودند قالیباف ستادهای تبلیغاتی خود را از مدت ها پیش فعال کرده است، عضویت وی در ائتلاف سه گانه آنان را شگفت زده کرد؛ زیرا تحلیل این افراد مبنی بر حضور قطعی وی در انتخابات بود و نه قرار گرفتن او زیر چتر یک ائتلاف سیاسی؛ البته این تحلیل در نهایت به واقعیت پیوست و با منتفی شدن موضوع ائتلاف سه گانه قالیباف نشان داد که تا آخر بازی انتخابات در زمین باقی خواهد ماند.

قالیباف تا امروز تنها نامزدی است که بصورت جدی به استانهای مختلف کشور سفر کرده و سفرهای استانی وی همچنان ادامه دارد؛ بدون شک جدی ترین فعالیت ستادی برای انتخابات پیش رو از آن محمدباقر قالیباف است؛ هر چند هنوز خبری از اجماع اصولگرایان بر سر نامزدی وی مطرح نشده است.

آیا او هم مانند احمدی نژاد مسیر پاستور را از بهشت طی خواهد کرد؟

شگفتی انتخابات یازدهم ریاست جمهوری

بدون شک احراز صلاحیت سید محمد غرضی وزیر اسبق پست و تلگراف و تلفن که حدود 20 سال خبری از وی در عالم سیاست مطرح نبود؛ یکی از شگفتی های انتخابات یازدهم است؛ زیرا نام او به عنوان نامزد احراز صلاحیت شده در کنار نام افراد با سابقه‌ای قرار گرفت که صلاحیت آنها برای حضور در انتخابات احراز نشد. غرضی درباره احراز صلاحیت خود گفته بود که برای ارائه برنامه به شورای نگهبان رفته است اما در آنجا به او گفته اند که وی نیازی به ارائه برنامه ندارد.

سید محمد غرضی چنانکه خود اعلام کرده است، نماینده هیچ جریان و گروهی نیست و ستاد و تبلیغات خیابانی نیز ندارد. نهایت فعالیت تبلیغاتی غرضی به حضور وی در مساجد و سخنرانی در میان همکاران سابق خود محدود می شود.همچنین او از فرصتی که رسانه ملی در اختیار نامزدها گذاشته استفاده می‌کند.

تاکنون هیچ گروه یا جریان سیاسی اعلام نکرده است که از محمد غرضی در انتخابات حمایت خواهد کرد؛ همین نکته باعث شده که وی نتواند غیبت خود در 20 سال اخیر را به حضور جدی در عرصه سیاست بدل کند و تبدیل به چهره ای آشنا برای مردم شود؛ غرضی خود را نامزدی مستقل معرفی کرده است تا در کنار محسن رضایی و حسن روحانی جزء سه نامزد مستقل انتخابات یازدهم ریاست جمهوری باشد.

محسن رضایی و تلاش برای تبیین برنامه های اقتصادی

محسن رضایی فرمانده کل سپاه در دوران دفاع مقدس و دبیرمجمع تشخیص مصلحت نظام که پس از پایان جنگ به تحصیل اقتصاد روی آورده است؛ یکی از چهار نامزد انتخابات سال 88 بود که در آن دوره توانست بخشی از آرای مردم را به خود اختصاص دهد؛ هر چند میزان آرای کسب شده از سوی محسن رضایی در برابر محمود احمدی نژاد و میرمحسین موسوی کم بود؛ اما او بار دیگر تصمیم گرفته که در انتخابات یازدهم به عنوان نماینده مستقل حضور یابد.

محسن رضایی چنان که خود نیز اعلام کرده است نامزد جریان خاصی نیست؛ البته بخشی از اصولگرایان و بخشی از جریان های میانه رو از وی حمایت می کنند و برنامه های تبلیغاتی وی را در شهرهای مختلف ساماندهی می‌کنند. مهمترین تمایز محسن رضایی با سایر نامزدها تأکید همواره او بر برنامه اقتصادی و تلاش برای جایگزین کردن ارائه برنامه به جای طرح شعار در برنامه های تبلیغاتی است.

البته باید توجه داشت که با توجه به تعدد نامزدهای جریان اصولگرایی که پایگاه اصلی محسن رضایی برای حضور در انتخابات است؛ شانس رضایی برای اجماع اصولگرایان بر روی وی کاهش یافته است و او برای رسیدن به کرسی ریاست جمهوری باید با برخی از همفکران و دوستان قدیمی خود رقابت کند.

مهدی جلیلی-خبرنگار جام جم آنلاین