چرا همیشه خسته ام؟

متخصصان دریافته اند که اولین و اصلی ترین دلیل خستگی اگر احتمال بیماری ها و التهابات عضلانی وجود نداشته باشد، روحی ـ روانی و ناشی از افسردگی است، ولی اگر شخصی در فاز روحی مثبت نیز دچار رخوت و خستگی شود، باید به دنبال مشکلات سیستمیک از جمله کمبود آهن یا اختلالات هورمونی در وی بود.

دکتر سیدحسین صمدانی فر، فوق تخصص غدد و متابولیسم بر کم خونی به عنوان اصلی ترین عامل ضعف و خستگی در افراد تاکید می کند و می گوید: کم خونی می تواند ناشی از کمبود آهن، اسید فولیک یا ویتامین B12 باشد. همچنین برخی بیماری های مغز استخوان نیز با کم خونی بروز پیدا می کند. البته نباید فراموش کرد که کم خونی در موارد شدید با تنگی نفس نیز همراه است.

این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفت وگو با جام جم می افزاید: ضعف، خستگی و گرفتگی عضلانی می تواند ناشی از اختلالات تیروئیدی و بخصوص کم کاری تیروئید باشد. کم کاری تیروئید ممکن است با کمی ورم در کنار نشانه های خستگی خود را بروز دهد، اما تشخیص قطعی آن از طریق آزمایش خون ممکن است.

دیابت، خستگی می آورد

به گفته دکتر صمدانی فر، دیابت کنترل نشده نیز می تواند با علائمی چون کاهش توانایی در انجام کارها و ضعف عضلانی همراه باشد. براین اساس بررسی از حیث اختلالات هورمونی برای یافتن دلیل خستگی، ناتوانی و ضعف عمومی ضروری است.

در واقع ابتلا به دیابت که با افزایش غیرطبیعی قندخون همراه است از انتقال قند به سلول ها جلوگیری می کند و به این ترتیب سلول ها چیزی برای تبدیل به انرژی دریافت نمی کنند. در نتیجه بدن با وجود دریافت غذای کافی، قابلیت تبدیل آن به انرژی را از دست می دهد.

در چنین شرایطی بسته به نتایج بررسی های تشخیصی از سوی پزشک متخصص با ایجاد تغییراتی در شیوه زندگی یعنی در رژیم غذایی و الگوی تحرکی روزانه یا درمان با انسولین به کنترل قند خون بیمار کمک می شود.

کمبود ویتامین D و اختلالات کلسیمی

کمبود ویتامین D در جامعه ما بسیار شایع است، البته کمبود این ویتامین در جوامع دیگر نیز دیده می شود. یکی از دلایل اصلی این اتفاق هم استفاده از کرم های ضدآفتاب است که برای مقابله با اثرات منفی اشعه ماورای بنفش ضروری شناخته می شود.

در واقع کرم ضدآفتاب از جذب ویتامین D جلوگیری می کند. به همین دلیل امروزه بسیاری از تولیدکنندگان لبنیات، محصولات لبنی غنی شده با ویتامین D را عرضه می کنند، اما نکته مهم در مورد ویتامین D اینجاست که جذب کلسیم از طریق روده ها در حضور این ویتامین صورت می گیرد.پس پایین آمدن سطح ویتامین D در بدن با اختلالات کلسیمی نیز همراه خواهد بود.

دکتر صمدانی فر تاکید می کند کمبود ویتامین D می تواند به ضعف و گرفتگی عضلانی و خستگی منجر بشود. به همین دلیل مصرف خوراکی این ویتامین در کنار مصرف لبنیات، براساس نیاز روزانه هر شخص توصیه می شود. البته کمبود این ویتامین و نیز اختلالات کلسیمی از طریق آزمایش خون قابل بررسی است.

ناگفته نماند که برخی بیماری ها چون نارسایی های قلبی، عفونت های ادراری پنهان، کمبود آب در بدن و حساسیت های غذایی نیز می تواند علائمی چون خستگی، بی حالی و خواب آلودگی را به دنبال داشته باشد.

از سوی دیگر اگر خستگی و ضعف عضلانی مفرط، بیش از شش ماه در شخصی ادامه یابد احتمال ابتلا به فیبرومیالژیا یا درد شدید عضلات وجود دارد که با علائمی چون دردهای گسترده اسکلتی و عضلانی، خستگی، اختلال خواب و مشکلات مربوط به خلق و خو همراه است.

وقتی خستگی از افسردگی می آید

نباید فراموش کرد که خستگی در بیشتر موارد ریشه روحی و روانی دارد و در واقع خستگی و ضعف عمومی یکی از نشانه های افسردگی است.

به بیان دیگر افسردگی یکی از رایج ترین انواع ناراحتی هایی است که افراد را مبتلا می کند و از آن به عنوان سرماخوردگی روانی یاد می شود.

دکتر مهرنوش دارینی، روان شناس در گفت وگو با جام جم به افسردگی به عنوان یکی از دلایل اصلی بروز خستگی اشاره می کند و می گوید: افسردگی، علائم و نشانه های متفاوتی دارد و می تواند به اشکال متفاوتی چون غمگینی وتشویش زیاد، احساس بی ارزشی و گناه، دوری گزیدن از دیگران، از دست دادن اشتها، بی خوابی، از دست دادن علاقه و کسب لذت از فعالیت های عادی روزمره و خستگی روحی بروز کند.

وی از عوامل ایجادکننده خستگی روحی و افسردگی به رویدادهای زندگی و استرس های محیطی اشاره و اظهار می کند: بعضی اشخاص، پس از یک رویداد استرس زا دچار افسردگی می شوند.

رویدادهای منفی مانند از دست دادن شغل، قطع رابطه یا مرگ یکی از بستگان نزدیک می تواند بیشترین آسیب ها را از نظر ایجاد خستگی روحی به دنبال داشته باشد.

ناامیدی های تلخ، انتظارات و تهدید های خیالی و غیرواقعی نیز ممکن است زمینه ساز این بیماری روحی در فرد باشد.

گاهی نیز دلیل خستگی روحی و بروز افسردگی مربوط به نوع تفکر و باورهای شخص می شود. همچنین افرادی که دچار خطاهای شناختی و باورهای غلط در زندگی خود هستند، زمانی که به خواسته های خود دست نمی یابند و ناکام می مانند، زودتر دچار خستگی روحی و افسردگی می شوند.

نباید فراموش کرد که وقتی خلق و خوی افسرده شکل بگیرد و انگیزه برای کار و فعالیت کاهش یابد در نتیجه ناامیدی و بدبینی افزایش می یابد و فرد دیرتر از حالت خستگی روحی خارج می شود.

جام جم /نیلوفر اسعدی بیگی