دیالوگ‌نویسی، ردیف کردن جملات قصار نیست

به نظرمن به همان اندازه که سخن گفتن و تکلم درزندگی یک فرد مهم است درفیلمنامه هم اهمیت دارد، حتی شاید بیشتر. در فیلمنامه ارزش دیالوگ خیلی بیشتر از زندگی واقعی و کاربردی‌تر است. یکی از وظایفی که درسینما به عهده دیالوگ گـــــذاشته می‌شـــود، سرعت بخشیدن یا کاستن ریتم است. دیالوگ همچنین بخشی از بار زیبایی‌شناسی فیلم را نیز بر عهده دارد و با یک دیالوگ خوب براحتی می‌توان فضای فیلم را تغییرداد.

هر دو صورت ممکن است، اما شکل درست ترآن این است که پس از به پایان رسیدن فیلمنامه دوباره و حتی چندباره روی دیالوگ‌های فیلمنامه تمرکز وآن را بازنویسی کنیم.

چنین کاری هم ممکن است، اما به شرطی که حرکت و رفتار این دو نفر با هم یک کلیت را بسازند همسو باشد و موازی‌کاری نباشد و دیالوگ‌ها خارج از نظام طولی فیلمنامه نباشد.

تا امروز روی این موضوع تمرکز نکرده‌ام که آیا نمونه خوبی در این زمینه وجود دارد یا نه. اگرهم همکاری خوبی بوده باشد، آنقدرخوب بوده که متوجه نشده‌ام.

یک دیالوگ به نظرم باید با کل فیلمنامه هماهنگ باشد. یک دیالوگ خوب چیزی جدا از فیلمنامه نیست. یک دیالوگ خوب باید با کلیت فیلمنامه هماهنگ باشد. این که ما بنشینیم وپشت سرهم چند دیالوگ خوب بنویسیم که همه کلمات قصار باشد اما در کلیت فیلمنامه نگنجد، دیالوگ خوبی ننوشته‌ایم و دیالوگ نویسی ما ایراد دارد.

اگر حرف گفتن را یک فعل بدانیم، حرف زدن در فیلمنامه یک فعل است در کنار سایر افعالی که دریک فیلم انجام می‌شود. در فرآیند داستان برای دیالوگ برنامه‌ریزی می‌شود، در حالی که در زندگی عادی چنین اتفاقی نمی‌افتد.

منبع الهام در واقع زبان شخصیت است. عمده‌ترین منبع الهام برای نوشتن دیالوگ شناخت شخصیت و زبان شخصیت مورد نظری است که می‌خواهیم بنویسیم. این که چگونه صحبت می‌کند یا از چه طبقه و فرهنگی است. اما وقتی یک فیلمنامه‌نویس شخصیتی را خودش خلق می‌کند که ترکیبی از چند شخصیت است و ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارد که کمتر سراغش را داری، اینجا خود فیلمنامه‌نویس می‌تواند برای او زبانی خلق کند که حتی پیشترسراغ نداشته‌ایم.

به نظر من دیالوگ‌نویسی مثل تمام تجربیاتی که هنگام ساخت یک فیلم پشت سر می‌گذاریم، خلاقانه است و برای نوشتن دیالوگ بی‌شک تمام تجربیات ما خواه ناخواه تاثیر می‌گذارد.

به نظر من هم انجام چنین کاری خیلی سودمند است، چون خیلی از شخصیت‌ها تا قبل از پروسه تحقیق درباره‌شان برای نوشتن از ما خیلی دور هستند و با این کار می‌توان جهان کلمات آنها را کشف کرد و حتی بسیاری از آرزوها و اندوه‌های آنها را حدس زد و پی برد این شخصیت در فلان موقعیت چه کاری را انجام خواهد داد یا چه دیالوگی بر زبانش جاری خواهد شد.

به نظر من اگر قصدمان از اول نوشتن یک فیلمنامه خوب باشد هرگز چنین اتفاقی نمی‌افتد. گاهی ممکن است برای خلق یک شخصیت نیاز داشته باشیم دیالوگ‌های سخیفی از زبان او گفته شود، دراین صورت باز هم همه چیز باید در خدمت فیلمنامه باشد.

من تمام دیالوگ‌های علی حاتمی را، دیالوگ‌های فیلم «گوزن‌های» مسعود کیمیایی را و دیالوگ‌های حمید نعمت‌الله در فیلم «بوتیک» را می‌پسندم.

به نظرمن تمام فیلم‌های حرفه‌ای و بزرگ سینمای جهان دیالوگ‌های خوبی دارد و اگر بخواهم نام ببرم، باید به دیالوگ‌های فیلم‌های «جاده» و «هفت سامورایی» اشاره کنم.

متاسفانه چون جزء به جزئش در ذهنم باقی نمانده، نمی‌توانم بگویم.

به نظر من بهترین منابع مکتوب برای نوشتن فیلمنامه کتاب حوزه نظری زبان‌شناسی، کتاب‌های جامعه‌شناسی و مردم‌شناسی است.

به نظرم بسیار سودمند است، اما من فرد خاصی را نمی‌توانم پیشنهاد کنم. به کسانی که می‌خواهند وارد این حوزه شوند پیشنهاد می‌کنم تمام کتاب‌هایی را که درباره نوشتن و سینماست کامل مطالعه کنند، چون در دل این کتاب‌ها مطالبی وجود دارد که می‌تواند به آنها بسیار کمک کند.

من این روزها مشغول نگارش فیلمنامه‌ای به نام «سربه مهر» هستم.