فوت و فن خوراندن دارو به کودکان

گروهی از والدین هم تصور می‌کنند بچه‌ها بزرگسالانی کوچک هستند که می‌توان داروهای بزرگسالان را در اندازه و مقادیر کمتر برای آنها تجویر کرد. این گروه معمولا خودسرانه داروهای مختلفی را به فرزندشان می‌دهند؛ غافل از این‌که هر دارویی برای کودکان مناسب نیست و می‌تواند دردسرساز شود.

دکتر نوشین محمدحسینی، سرپرست کمیته تجویز و مصرف منطقی دارو ضمن تاکید بر این‌که هر دارویی را که بزرگسال از آن استفاده می‌کنند، نمی‌توان با کم کردن میزان مصرف یا نصف کردن آن به بچه‌ها داد، در گفت‌وگو با جام‌جم توضیح می‌دهد: چون بیشتر بچه‌ها دارو خوردن را دوست ندارند، پدر و مادر می‌توانند برای راحت‌تر شدن کار، بعضی از داروها را با آب یا شیر رقیق کنند؛ ولی باید توجه داشت در مورد همه داروها نمی‌توان چنین شیوه‌ای را به کاربرد. بنابراین حتما در مورد این موضوع باید با فردی متخصص مانند دکتر داروساز یا بهورز درمانگاه مشورت کنید.

اگر شما هم فرزند خردسالی دارید حتما می‌دانید بیشتر آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی مخصوص کودکان به شکل پودر است که هنگام مصرف باید با آب مخلوط شود. این شیوه باعث می‌شود خانواده‌ها بتوانند دارو را برای مدت بیشتر و راحت‌تر نگهداری کنند.

دکتر محمدحسینی در این زمینه یادآور می‌شود: پس از این‌که آب را به این پودرها اضافه کردید، دارو حتما باید در یخچال نگهداری شود و پس از آن، فقط هفت تا ده روز قابل استفاده است. بنابراین هر میزان از دارو که بعد از این مدت باقی ماند، باید دور ریخته شود. همچنین آبی که به پودر اضافه می‌شود باید بخوبی جوشیده و سرد شده باشد؛ چراکه استفاده از آب سرد نجوشیده یا آب​جوش، دارو را خراب می‌کند.

بچه‌ها معمولا هیچ نوع دارویی را دوست ندارند، ولی قرص خوردن برایشان سخت‌تر از انواع دیگر داروهاست. برای همین هم معمولا والدین ترجیح می‌دهند از شربت و قطره کمک بگیرند.

دکتر محمدحسینی با اشاره به این‌که در بسیاری از موارد، قرص‌های مخصوص کودکان جویدنی است، خاطرنشان می‌کند: در مورد قرص‌های غیرجویدنی، نکته بسیار مهمی که والدین باید در نظر داشته باشند این است که همه قرص‌ها را نمی‌توان برای کودک نصف یا خرد کرد تا بلع آن راحت‌تر شود. بعضی از انواع قرص‌ها، در صورت نصف شدن خراب شده یا مزه بسیار بدی پیدا می‌کند که حتی ممکن است موجب ایجاد حالت تهوع در کودک شود. پس در این مورد هم حتما باید با مشورت پزشک یا داروساز روش صحیح را انتخاب کنید.

به گفته وی، زمانی‌که کودک باید کپسول مصرف کند، بهتر است ابتدا مقداری آب به او بدهید تا دهانش مرطوب شود و برای راحت‌تر خوردن کپسول هم می‌توانید آن را برای مدت بسیار کوتاهی(کمتر از یک دقیقه) در آب قرار دهید.

وی یادآور می‌شود: خوب است هنگام خوراندن دارو به کودک با او حرف بزنید، فضای شادی برایش فراهم کنید و از اسباب‌بازی‌هایش استفاده کنید تا او راحت‌تر دارو را بخورد.

وقتی علائم بیماری برطرف می‌شود و هیچ نشانه‌ای از آن نیست، چه کار باید کرد؟ لازم است باز هم داروهایی را که پزشک تجویز کرده، مصرف کنیم یا می‌توان آنها را دور ریخت و درمان را نیمه‌تمام رها کرد؟

این پرسش برای خیلی از افراد پیش می‌آید؛ کوچک و بزرگ هم نمی‌شناسد و همه به دنبال پاسخ آن هستند. ولی معمولا قبل از این‌که پاسخ صحیح را دریافت کنند، خودسرانه داروها را قطع کرده و درمان را نیمه‌تمام می‌گذارند. این در حالی است که دکتر محمدحسینی می‌گوید: بیماران باید دقیقا براساس توصیه پزشک معالج و داروساز، داروهای تجویز شده را مصرف کنند؛ به این معنا که در هر بار مصرف، مقدار دارویی که پزشک دستور داده، به طور کامل باید استفاده شود و همچنین طول درمان توصیه شده را نیز به پایان برسانند.

به گفته وی، مصرف مقادیر کمتر یا بیشتر داروها(در مقایسه با آنچه پزشک تجویز کرده است) اصلا به نفع فرد بیمار نیست. چنانچه بیمار دارو را کمتر از میزان توصیه شده مصرف کند، ممکن است مشکلش برطرف نشده و در نتیجه دوره بیماری ادامه پیدا کند یا حتی شرایط بدتر شود.

خیلی‌ها هم فکر می‌کنند اگر دارو را بیشتر از آنچه پزشک تجویز کرده بخورند یا به کودک بدهند، مشکل‌‌شان زودتر حل می‌شود و سلامتشان را در مدت کوتاه‌تری به دست می‌آورند. دکتر محمدحسینی، ضمن اشتباه دانستن چنین طرز فکری، توضیح می‌دهد: بیماران نباید چنین فکر کنند که مصرف دارو بیش از مقدار تجویز شده، می‌تواند به بهبود هرچه سریع‌تر بیماری کمک کند. در این شرایط ممکن است مصرف بیش از حد نیاز، عوارض جانبی ناخواسته را تشدید کرده و موجب مسمومیت فرد شود.

وی تاکید می‌کند: در مورد آنتی‌بیوتیک‌ها بهتر است از قاشق‌های مخصوصی که داخل بسته دارو قرار دارد یا انواع قاشق‌ها و پیمانه‌های استاندارد موجود در داروخانه‌ها استفاده کنید.

بسیاری از بیماران به محض این‌که احساس می‌کنند بهتر شده‌اند، دارو را کنار می‌گذارند و درمان را خودسرانه قطع می‌کنند. البته گروهی هم وقتی با عوارض جانبی دارو روبه‌رو می‌شوند، ترجیح می‌دهند با قطع مصرف دارو، مشکل‌شان را حل کنند.

دکتر محمدحسینی با تاکید بر این‌که کار هر دو گروه اشتباه است، می‌گوید: تنها کسی که می‌تواند تشخیص دهد دوره درمان کافی است و باید قطع شود یا نه، پزشک معالج کودک شماست. بنابراین به هیچ وجه خودسرانه داروها را قطع نکنید، چون این کار می‌تواند شما را در معرض مشکلاتی مانند عود بیماری یا حتی خطرناک‌تر شدن آن قرار دهد. پس بسیار مهم است که بیمار داروها را خودسرانه قطع نکند.

«با شکم خالی قرص نخور». شاید شما هم این جمله را زیاد شنیده باشید؛ جمله‌ای که هشدار می‌دهد اگر با معده خالی دارو مصرف کنیم، ممکن است عوارض و مشکلاتی برایمان پیش بیاید. اما آیا واقعا همیشه باید بعد از غذا داروها را مصرف کرد یا این‌که چنین باوری اشتباه است؟

دکتر محمدحسینی به این سوال چنین پاسخ می‌دهد: در مورد بعضی از داروها، همراه بودن یا نبودن غذا نقشی در تاثیرات درمانی آن ندارد. اما در مورد برخی دیگر، شرایط متفاوت بوده و به همین دلیل دستوراتی مانند «بعد از غذا»، «قبل از غذا»، «با معده خالی» یا «با معده پر» باید رعایت شود. بعضی موادغذایی با گروهی از داروها سازگار نیست و اگر همراه با هم مصرف شود، موجب خواهد شد دارو جذب نشده و در نتیجه اثر درمانی آن کاهش یافته، از بین می‌رود یا با تاخیر ایجاد می‌شود.

در مقابل جذب تعدادی از داروها با برخی موادغذایی بیشتر می‌شود و داروهایی هم هست که ممکن است باعث تحریک و ناراحتی دستگاه گوارش شود که به همین دلیل بهتر است آنها را همراه غذا مصرف کنیم. پس چنانچه همراه دارو، برنامه غذایی خاصی توصیه شده است فراموش نکنید که حتما باید رعایت شود.

وی می‌افزاید: به عنوان نمونه استامینوفن با غذاهای شیرین مانند بیسکویت، خرما، مربا و... سازگار نیست و باعث می‌شود جذب دارو کند شود؛ همچنین خوب است به یاد داشته باشید اگر قرص و شربت آهن با چای مصرف شود، باعث جذب نشدن آهن خواهد شد و به همین دلیل افرادی که دچار کم‌خونی و فقر آهن هستند، نباید بلافاصله بعد از غذا چای مصرف کنند.

سرپرست کمیته تجویز و مصرف منطقی دارو توضیح می‌دهد: اگر دارویی باید قبل از غذا مصرف شود، به این معنا نیست که باید دارو را خورده و بلافاصله پس از آن غذا را مصرف کنید، بلکه لازم است حداقل یک ساعت قبل از آن که کودک غذا بخورد یا یک تا دو ساعت بعد از صرف غذا که معده خالی است، دارو را به او بدهید. همچنین داروهایی که توصیه شده بعد از غذا یا با معده پر یا همراه غذا مصرف شود نیز باید بلافاصله بعد از غذا یا همراه با غذا خورده شود.

نیلوفر اسعدی‌بیگی ‌/‌ گروه سلامت