مواد شوینده سازگار با محیط‌زیست

مواد پاک‌کننده در همه جا حضور دارند؛ در پودرهای شست‌وشو، مایع ظرفشویی، پاک‌کننده‌های خانگی، کرم‌های مخصوص پوست، ژل‌های شست‌وشو و شامپو‌ها. مواد شوینده، کثیفی و چربی را از بین برده و باعث کف‌کردن مواد شست‌وشوی مو و جذب سریع چربی‌ها روی پوست می‌شوند. معمولا بیشتر مواد پاک‌کننده از نفت‌خام که یک سوخت فسیلی با منابع محدود است تولید می‌شود.با این تفاسیر، تولیدکنندگان تلاش‌ فزاینده‌ای را برای جایگزین‌کردن منابع پایدار تولید مواد شوینده به جای نفت آغاز کردند، هر چند این ترکیبات شوینده معمولا به صورت شیمیایی تولید می‌شوند. مشکل اینجاست موادی که از طریق چنین فرآیند شیمیایی تولید می‌شوند کاربردهای محدود و تنوع ساختاری اندکی دارند، چون ساختار ملکولی آنها خیلی پیچیده نیست.بتازگی محققان انستیتو فرانهوفر آلمان رویکرد متفاوتی را در این زمینه اتخاذ کرده‌اند. آنها با استفاده از روش‌های بیوتکنولوژی و با کمک قارچ و باکتری اقدام به تولید سورفکتانت‌ها (مواد شوینده فعال) کرده و موفق شده‌اند بر اساس منابع پایداری مانند شکر و روغن گیاهی، زیست سورفکتانت‌های میکروبی تولید کنند. محققان از لیپید‌های سلوبیوز (CL) و مانوسایلریتریتول استفاده کرده‌‌اند، چرا که آزمایش‌های قبلی قابلیت کاربرد صنعتی این دو لیپید را ثابت کرده بود. این مواد را می‌توان با استفاده از نوع خاصی قارچ سیاهک به مقدار زیاد تولید کرد. قارچ سیاهک نوعی قارچ بوده که روی محصول ذرت اثرگذار است. بعلاوه CL دارای خواص آنتی‌باکتریال است.آنچه زیست سورفکتانت‌ها را از رقبای مصنوعی متمایز می‌کند، گستردگی تنوع ساختاری آنهاست. همچنین میزان سمیت آنها کمتر بوده، زیست تجزیه‌پذیر هستند و در شل‌کردن (خرد‌کردن) چربی‌ها هم کارایی خوبی دارند. اما با وجود این تا به امروز از سورفکتانت‌ها استفاده کمی در محصولات آرایشی و بهداشتی خانگی شده است.

این زیست سورفکتانت توسط مخمری که از شهد زنبور عسل برداشت شده تولید می‌شود. متخصصان معتقدند اگر ما می‌خواهیم که سورفکتانت‌ها بازار را تسخیر کنند نیاز به افزایش بازده مخمرها داریم.برای رسیدن به این منظور دانشمندان در حال بهینه‌سازی فرآیند‌هایی برای کاهش هزینه تولید هستند. آنها میکرو‌ ارگانیسم‌ها را در یک زیست رآکتور کشت می‌کنند. در این زیست رآکتور مخلوط شکر، روغن، ویتامین‌ها و نمک‌های معدنی به طور دائم در حال همزدن است. هدف از این کار رسیدن به غلظت‌های بالا در حداقل زمان ممکن به طوری است که میکروارگانیسم‌ها تشویق به رشد‌کردن شوند. فاکتورهای متعددی از جمله اکسیژن، میزان PH، شرایط سلول‌ها و دما بر خروجی کار تاثیرگذار است. ترکیب محیط کشت هم موضوعی حیاتی است.

مرحله بعد جدا‌کردن زیست سورفکتانت از محیط مخمر به کمک عوامل صنعتی و اختصاص دادن آنها به شوینده‌های مخصوص ظرفشویی، گاز پاک‌کن و لوازم آرایشی ـ بهداشتی است. چنانچه محققان بتوانند در تولید این سورفکتانت‌ها به موفقیت دست یابند علاوه بر کاهش وابستگی به نفت می‌توانیم مواد شوینده سازگار با محیط‌زیست را به خانه‌هایمان دعوت کنیم.