در انتظار گام دوم هدفمندی یارانه نان

مدیرعامل شرکت بازرگانی دولتی ایران اخیرا در نشستی مطبوعاتی اعلام کرد در صورتی که دولت هزینه‌های تحمیلی به حوزه گندم و آرد را نپذیرد، چاره‌ای جز افزایش قیمت نان در سال آینده نخواهیم داشت، البته وی تعیین نرخ جدید برای نان در سال 91 را موکول به تصمیم اسفند ماه و شرایط خاص سال آینده دانست.

براساس تصمیمات گرفته شده قرار بر این است که قیمت نان نیز از این پس از سوی اتحادیه نانوایان تعیین شود، تشکلی که بارها بر ناعادلانه بودن قیمت نان با توجه به افزایش هزینه‌های نانوایان انتقاد داشته است.

بدون شک واقعی شدن قیمت نان به نفع اقتصاد کشور است زیرا هدفمندسازی یارانه‌ها نیز توانسته ضایعات نان را تا حد قابل توجهی کاهش دهد اما این کاهش در مصرف مردم رخ نداده بلکه فقط ضایعات را کاهش داده زیرا نان قوت غالب مردم است و به گفته کارشناسان مرکز پژوهش‌های غلات، براساس اطلاعات جمع‌آوری شده پس از اصلاح قیمت‌ها به واسطه اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها در بهمن و اسفند 89 اگرچه مصرف گندم در کشور حدود 31 درصد کاهش یافته است اما این کاهش به معنای تنزل مصرف نان نبوده بلکه نشان‌دهنده کاهش ضایعات در این حوزه است.

آنچه مسلم است عمده‌ترین گروه غذایی در تامین انرژی و پروتئین دریافتی روزانه نان است که حدود 40 درصد انرژی مورد نیاز را تامین می‌کند.

پیش از حذف یارانه‌ها پایین بودن قیمت آرد و نان باعث شده بود تا به دلیل پایین بودن کیفیت آردهای تحویلی و نبود رقابت در میان نانوایان برای پخت نان باکیفیت‌تر و نبود توجه کافی مصرف‌کنندگان به استفاده بهینه نان، میزان دورریز نان افزایش یابد، اما با اصلاح قیمت نان آثار آن حتی در ماه‌های ابتدایی اجرا تا حدودی مشهود بود، هرچند در برخی از مناطق هنوز مردم نسبت به کیفیت نان پخت شده انتقاد دارند، اما در مجموع بررسی عملکرد شبکه‌های جمع‌آوری ضایعات نان در کشور نشان می‌دهد که حجم ضایعات به میزان قابل ملاحظه‌ای کاهش یافته است.

پیش از اجرای طرح هدفمندی، نانوایی‌ها دارای سهمیه آرد دولتی بودند که در انتخاب نوع آرد دخیل نبودند، اما درحال‌حاضر نانواها در انتخاب نوع آرد و کارخانه آرد، دارای اختیار هستند و می‌توانند آرد با کیفیت خریداری کنند.

با توجه به فضای رقابتی ایجاد شده، نانواها در حال حاضر مجبورند برای حفظ مشتریان خود نان با کیفیت عرضه کنند و این رقابت حتی در کارخانه‌های تولید آرد برای ارتقای سطح کیفیت دیده می‌شود و اگر پیش از این خرید گندم به صورت انحصاری توسط شرکت بازرگانی دولتی انجام می‌شد، اما اکنون برای خرید گندم بخش خصوصی و کارخانه‌های تولید آرد، ورود پیدا کرده و می‌توانند به طور مستقیم گندم مرغوب را از کشاورزان خریداری کنند، در نتیجه طبیعی است که کارخانه‌های تولید آرد نیز در چنین فضای رقابتی باید آرد با کیفیت به نانوایان عرضه کنند.

همچنین با اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها اصناف و صنایع غذایی فعال در زمینه تولید فرآورده‌های حاصل از گندم مانند ماکارونی، بیسکویت، نشاسته، گلوکز و شیرینی که قبلا آرد خود را به صورت سهمیه‌ای از دولت دریافت می‌کردند، در حال حاضر تامین آرد مصرفی به خودشان واگذار شده تا آرد مورد نیازشان را به ‌صورت مستقیم از کارخانجات آردسازی تهیه کنند.

بحث ارتقای تولید و مصرف در زنجیره گندم، آرد و نان، از مزرعه تا سفره مردم را شامل می‌شود و برای آن‌که نتیجه نهایی که همان تولید نان کیفی است، از هر نظر مورد ر ضایت مشتری باشد، حلقه اولیه این زنجیره که مربوط به تولید گندم می‌شود باید مورد توجه قرار گیرد، زیرا یکی از نکاتی که به صورت مستقیم روی کیفیت نان تاثیر می‌گذارد کیفی بودن و میزان سلامت گندم تولید شده در کشور است و متولیان تولید گندم باید برای رسیدن به این مهم، اصلاح نژاد گندم و کیفی‌سازی آن را در دستور کار قرار دهند.

اگرچه به گفته مسوولان وزارت جهاد کشاورزی از حدود 10 سال پیش اقداماتی در راستای ارتقای کیفیت گندم تولید شده در کشور صورت گرفته، اما هنوز برخی از کارخانه‌های تولید آرد از کیفیت گندم‌های تولیدی کشور راضی نیستند.

خلیلیان وزیر جهاد کشاورزی می‌گوید: سعی ما بر این است که واریته‌های کیفی و مناسب را همه ساله تکثیر کنیم و در اختیار کشاورزان قرار دهیم تا در سطح وسیع کشت شود و در راستای کیفی‌سازی تولید گندم، وزارت جهاد کشاورزی همه ساله حدود دو الی سه رقم واریته جدید را در اختیار کشاورزان قرار می‌دهد.

محمدعلی نیکبخت معاون وزیر جهاد کشاورزی نیز در این‌باره به جام‌جم گفت: کارگروه ویژه کیفیت نان به‌طور فعال موضوع کیفیت، ارتقاء و رضایت شهروندان را پیگیری و مورد ارزیابی قرار می‌دهد، این کارگروه شامل نمایندگانی از شرکت مادرتخصصی بازرگانی دولتی ایران، سازمان حمایت از مصرف‌کننده و تولید‌کننده، سازمان استاندارد، اتحادیه نانوایان استان، انجمن صنفی کارخانجات آردسازی استان و کمیسیون تعزیرات آرد و نان است که با برگزاری جلسات متعدد راهکار افزایش کیفی نان را در تامین گندم کیفی جهت تولید آرد مرغوب خبازان پیگیری می‌کنند و تاکنون نیز اقدامات خوبی صورت گرفته است.

قبادی معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز درباره این‌که ارتقای استاندارد گندم، آرد و نان چه زمانی نهایی و مصوب می‌شود، گفت: سازمان ملی استاندارد ایران متولی این کار است، چراکه شرکت بازرگانی دولتی ایران دستورالعمل پیشنهادی خود را به این سازمان ارائه کرده و مقرر شده تا تصمیم‌گیری نهایی درخصوص آن در این سازمان صورت گیرد.

حال باید منتظر ماند تا اثرات برنامه‌ریزی و اقدامات انجام شده برای رقابتی کردن تولید مشهودتر شود و باید دید نقشه راه کیفیت نان که در شورای اقتصاد به تصویب رسیده است تا چه حد می‌تواند زنجیره تولید گندم، آرد و نان را برای رسیدن به نقطه مطلوب و استاندارد‌های جهانی نزدیک‌تر کند.

سیما رادمنش ‌-‌ گروه اقتصاد