تغییر‌نوع مواد مخدر، تهدیدی برای سلامت جامعه

متاسفانه شاهد مصرف روبه رشد مواد روانگردان در کشور هستیم. اصلا این ماده چیست و چه تفاوتی با مواد مخدر سنتی دارد؟

مواد اعتیادآور را می‌توان به 2 دسته سنتی و صنعتی تقسیم کرد. مواد سنتی نیز خود به 2 دسته مواد مخدر و محرک یا روانگردان تقسیم می‌شوند. از دسته مخدرها معروف‌ترین آنها تریاک است که از آن مرفین، کدئین و مشتقات دیگر گرفته می‌شود.

در مواد محرک، معروف‌ترین آنها حشیش است. البته در غرب، ازجمله آمریکا، کوکائین بیشتر مصرف می‌شود.

در گروه مواد صنعتی معروف‌ترین آنها، هروئین است که از قدیم مورد استفاده بوده است. بتازگی هم مصرف کراک که همان هروئین فشرده است رواج یافته است.

در دسته مواد محرک صنعتی، اصلی‌ترین چیزی که در کشورمان با آن مواجه هستیم شیشه ‌ یا متامفتامین است.

این اتفاق در کل دنیا در حال رخ دادن است و تنها به ایران مربوط نمی‌شود. با تغییر جوامع و نگرش انسان‌ها نسبت به زندگی، نحوه مصرف مواد نیز تغییر کرده است. در گذشته مصرف مواد مخدر به مصرف‌کنندگان احساس تنبلی می‌داد و آنها بیشتر خموده و خمار بودند، اما با مصرف مواد محرک و روانگردان، فرد دچار بی‌خوابی بیشتری می‌شود و در مصرف‌کننده احساس انرژ‍ی زیاد همراه با نوعی برانگیختگی پدید می‌آید. شاید به این دلیل که در عصر تکنولوژی انسان‌ها ناگزیرند مدت بیشتر و با انرژی بیشتری کار کنند، آهسته‌آهسته مصرف مواد محرک هم در اغلب جوامع بخصوص جوامع صنعتی افزایش یافته است.

در 5 سال اخیر شاهد گرایش افراد معتاد بوی‍ژه جوانان به سمت مواد محرک هستیم و می‌توان از دیگر علل این گرایش را کم شدن مواد مخدر سنتی در بازار دانست. در چند سال اخیر قیمت تریاک چندین برابر افزایش یافته است، در حالی که قیمت شیشه که قبلا از کشورهای جنوب شرق آسیا وارد ایران می‌شد از کیلویی 120 میلیون تومان به کیلویی 5 میلیون تومان رسیده است.

ما قبلا واردکننده شیشه به صورت غیرقانونی بودیم و این مواد به صورت قاچاق از جنوب شرق آسیا وارد کشور می‌شد؛ ولی اکنون متاسفانه آنقدر تولید این مواد در کشور افزایش یافته است که به صادرکننده این مواد در دنیا تبدیل شده‌ایم.

آخرین آماری که پلیس در این مورد ارائه کرده است حدود 150 نفر ایرانی در کشور مالزی برای حمل مواد مخدر ازجمله شیشه بازداشت شده‌اند.

پیش‌بینی ما این است که اگر روند تولید، توزیع و مصرف مواد روانگردان و نحوه برخوردهای نه چندان محکم با این مواد همچنان تداوم یابد، شاهد رشد قارچ‌گونه لابراتوارها و آشپزخانه‌های زیرزمینی تولید مواد روانگردان در کشور خواهیم بود.

یکی از عوامل بحران و ایجاد خشونت در جامعه، مصرف مواد روانگردان است. کسانی که به پزشکی قانونی مراجعه می‌کنند و زنانی که از سوءرفتار همسرانشان شاکی هستند اعلام می‌کنند همسرانشان اغلب شیشه مصرف می‌کنند. در نزاع‌هایی هم که منجر به قتل یکی از طرفین می‌شود خیلی از اوقات ضارب در حالی این کار را انجام داده که تحت تاثیر شیشه بوده است. از این رو‌ آمار افرادی که به علت نزاع به پزشکی قانونی مراجعه می‌کنند در حال افزایش است. آمار نزاع در سال 89 بالای 620 هزار نفر گزارش شده، در حالی که سال قبل از آن 580 هزار نفر بوده است که این رشد خوب نیست و نشان از کاهش سطح تاب آوری و افزایش سطح خشونت ابراز شده در جامعه است.

چند دلیل وجود دارد؛ یکی از آنها مسدود شدن مرزهاست. با مسدود شدن مرزها، تریاک که ماده حجیمی بود و باید با وسایل نقلیه بزرگ حمل و نقل می‌شد و کشف آن نیز به دلیل حجیم بودن بسیار راحت بود، به مواد کم حجم‌تری تبدیل شد.

از سوی دیگر سال گذشته به دلیل آفت‌زدگی مزارع کشت خشخاش در کشور افغانستان، تولید تریاک بسیار کاهش یافت و باعث شد بزرگ‌ترین تولیدکننده تریاک در شرق کشور تولید خود را کاهش دهد. اکنون با تغییر استراتژی مافیای مواد و افزایش تولید شیشه در کشور به این نتیجه می‌رسیم که سیاست بستن مرزها دیگر کارایی ندارد و با این مساله مواجهیم که چطور از تولید این ماده در کشور جلوگیری کنیم.

وقتی ماده‌ای وارد کشور می‌شود با بالای 90 درصد هروئین خالص و با قیمت ارزان، مطمئن باشید دست مافیا در آن دخیل است.

معتادانی که از مصرف یک ماده به مصرف ماده دیگری گرایش پیدا می‌کنند اگر چه ممکن است در کوتاه مدت مافیای این مواد متضرر شوند، اما در دراز مدت سود سرشاری را نصیبشان خواهد کرد. چون مصرف مواد محرک قوی‌تر در میان افراد معتاد روز به روز افزایش می‌یابد و تقاضا برای آن نیز بیشتر می‌شود. با قوی‌تر شدن این مواد زمان مصرف نیز کوتاه‌تر می‌شود و افزایش تقاضا سود بیشتری را نصیب مافیا خواهد کرد.

ماده محرکی که اکنون معضل کشور ماست، متامفتامین یا همان شیشه است، اما در اروپا آنچه معضل اصلی آنهاست ماده محرک جدیدی است که به نام مفدرون شناخته می‌شود. البته تا سال 2010 خرید و فروش این ماده به صورت قانونی بود؛ ولی با توجه به اثرات مخرب آن که از شیشه هم مخرب‌تر است خرید و فروش این ماده در اروپا ممنوع شده است.

البته در حال حاضر به طور کلی در دنیا همچنان مصرف حشیش مقام اول را در مصرف انواع مواد دارد، بعد از آن آمفتامین‌ها در مقام دوم قرار دارند.

باید قبول کنیم اعتیاد یکی از معضلات و مشکلات کشور ماست و با طرد کردن معتاد مشکل حل نخواهد شد. با این که جامعه فکر می‌کند حل این مشکل وظیفه دولت است باز هم مشکل اصلی حل نخواهد شد. خانواده به عنوان کوچک‌ترین واحد جامعه،‌ مدارس، دانشگاه‌ها و تمامی اقشار مختلف جامعه باید در بسیج ملی مبارزه با مواد مخدر و بخصوص مواد روانگردان مشارکت داشته باشند. با چند پیام بهداشتی و کاتالوگ و... نیزمشکل حل نخواهد شد.

کار به جایی رسیده است که حالا کشورهای دیگر از ما انتقاد می‌کنند که به صادرکننده این مواد تبدیل شده‌ایم و این برای کشوری مثل ما با پیشینه فرهنگی افتخارآمیز و پیشرو در مبارزه با مواد مخدر زیبنده نیست.

سونامی زمانی اتفاق می‌افتد که زلزله‌ای رخ می‌دهد و امواج ناشی از این زلزله بعد از آن منجر به تخریب بیشتر می‌شوند و حتی اثرات این سونامی از خود زلزله هم بیشتر است.

این اتفاق در زمینه مواد مخدر بخصوص شیشه در حال رخ دادن است. ما شاهد خروجی مصرف شیشه و روانگردان‌ها به صورت افزایش تعداد زندانیان هستیم. افزایش بیماری‌های روانی را نیز به آن اضافه کنید که در مصرف طولانی مواد محرک ایجاد می‌شود. متاسفانه اعتیاد حلقه رابط بین 3 معضل اجتماعی فقر، بیکاری و طلاق است.