ستاره‌ای در آسمان سلامت روستا

سال 1363 شبکه مراقبت‌های بهداشتی اولیه در سرتاسر کشور راه‌اندازی شد به نحوی که در هر روستا یا بخشی از روستاها یک خانه بهداشت وجود دارد و یک بهورز زن و مرد در آن مشغول ارائه خدمات به مردم محلی شدند. سال 1359 تعداد خانه‌های بهداشت 2536 عدد بود، این تعداد در سال 1370 به 9734 عدد رسید، یعنی بیش از 3برابر افزایش یافت. در سال 1380 تعداد خانه‌های بهداشت 16281 بود و این تعداد در سال 1387 به 17401 واحد رسید، یعنی یک خانه بهداشت به ازای هر 1200 روستا. این خانه‌های بهداشت پایه‌های اصلی شبکه بهداشت و درمان کشور محسوب می‌شوند و اولین نقطه تماس با مردم جامعه روستایی هستند. بیشترین گسترش مراکز یاد شده طی برنامه‌های اول و دوم توسعه اتفاق افتاده و توسعه شبکه بهداشتی و درمانی کشور باعث تسهیل دسترسی آحاد مردم بخصوص روستاییان به مراقبت‌های اولیه بهداشتی شده است به طوری که در حال حاضر بالغ بر 95 درصد جمعیت کشور تحت پوشش این خدمات قرار دارند.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی‌علاوه بر خانه‌های بهداشت، مراکز بهداشتی ـ درمانی روستایی نیز تاسیس شدند. در این مراکز یک پزشک، یک کارشناس بهداشت و یک مسوول امور اداری به امور مربوط به سلامت مردم رسیدگی می‌کنند. به طور متوسط به ازای هر 7000 شهروند روستایی، یک مرکز بهداشتی ـ درمانی وجود دارد.

در مناطق شهری پایگاه‌های بهداشتی و مراکز بهداشتی درمانی تاسیس شده‌اند. کل شبکه توسط مراکز بهداشتی ـ درمانی شهرستان اداره می‌شوند که خود زیر نظر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است. دانشگاه‌های علوم‌پزشکی که در هر استان یکی وجود دارد، نقشی بسیار مهم در آموزش پزشکی و ارائه خدمات بهداشتی ایفا می‌کنند. رئیس دانشگاه به عنوان بالاترین مدیر اجرایی خدمات بهداشتی ـ درمانی استان، مسوول مراکز بهداشت و بیمارستان نیز است.

براساس تجربه‌های قبلی و با تکیه بر شبکه بهداشت و درمان برنامه بیمه روستایی و پزشک خانواده با اهداف ایجاد نظام ارجاع در نظام سلامت کشور، افزایش پاسخگویی و‌کاهش هزینه‌های غیرضروری در بازار سلامت، افزایش دسترسی مردم به خدمات سلامت و توسعه پوشش خدمات سلامت در مناطق روستایی و شهرهایی با جمعیت زیر 20 هزار نفر از سال 1384 مستقر شد که از دستاوردهای مهم نظام جمهوری اسلامی ‌ایران محسوب می‌شود.

با اجرای این برنامه قرار است بیمه مبتنی بر بیماری به بیمه سلامت تغییر کند و پزشک خانواده در قبال تداوم ارائه خدمات سلامت در سطوح مختلف ارائه خدمت پاسخگو باشد. نظام پرداخت براساس عملکرد و بسته‌های خدمات سلامت برای تمام روستاییان و عشایر فراهم ‌شود و میزان دسترسی روستاییان و عشایر به خدمات سلامت افزایش یابد و اکنون نیز قرار است این طرح در کل کشور اجرایی شود. بی‌شک این اقدام می‌تواند دستاورد شگرفی را در افزایش سطح سلامت جامعه همراه داشته باشد.