قربانیان واقعی طرح سپر موشکی آمریکا

در جدیدترین تحول در ناتو، شورای راهبردی ناتو به ریاست«مادلین آلبرایت» وزیر خارجه اسبق آمریکا در اواخر اردیبهشت 1389 راهبرد ناتو تا سال 2020 را اعلام کرد و خواستار مشارکت تمام اعضا در اجرای این راهبرد شدند. این راهبرد سرانجام در دیدار سران کشورهای عضو ناتو در نشست لیسبون (29ـ 28 آبان) به تصویب رسید تا فعالیت ناتو وارد مرحله جدیدی گردد. از نکات مهم در نشست لیسبون تلاش آمریکا برای سوق دادن ناتو به پذیرش طرح سپر موشکی آمریکا است.

براساس طرح آمریکا، طرح سپر موشکی در ترکیه و جمهوری چک اجرایی خواهد شد. آمریکا پس از مدت‌ها یکه‌تازی در اجرای این طرح، مشارکت ناتو را امری ضروری دانسته و حتی راسموسن دبیرکل ناتو را برآن داشت تا برای اجرای این طرح رایزنی‌های گسترده‌ای با اعضای ناتو صورت دهد. در نهایت این طرح در نشست ناتو به تصویب رسید در حالی که آنها دو اصل لزوم مشارکت روسیه و ترکیه در کنار مشارکت ناتو در اجرای طرح سپر موشکی آمریکا را مورد تأیید قرار دادند.هرچند که آمریکا تصویب این طرح در نشست لیسبون را موفقیتی بزرگ برای خود ارزیابی کرد اما ناظران سیاسی همچنان ابهامات بسیاری را در اجرایی شدن این طرح عنوان می‌کنند بویژه این‌که اهداف واقعی آمریکا از اجرای این طرح، بسیاری از کشورهای اروپایی را با تردید مواجه ساخته است.

آمریکا در حالی ناتو را شریک خود در اجرای طرح سپر موشکی می‌نامد و خواستار مشارکت تمام کشورها در این طرح به عنوان تامین امنیت بین‌الملل است که بررسی سیاست‌های آمریکا حقایقی دیگر را آشکار می‌‌کند. روند تحولات نشان می‌دهد که آمریکا با آوردن ناتو و روسیه به جمع حاضران در طرح سپر موشکی با سیاست مشارکت و همکاری توطئه‌هایی را علیه همین کشورها طراحی کرده است.

هر چند آمریکا ادعا می‌کند که اتحادی ناگسستنی با اروپا دارد اما در عمل آمریکا به دنبال مهار این قاره در لوای همکاری و اتحاد است.آمریکا همواره از اروپا به عنوان پیاده نظامی استفاده کرده که تامین‌کننده منافع آمریکا بوده و در نهایت به حداقل منافعی بسنده کرده است.

به‌رغم تمام همگرایی‌های موجود میان اروپا و آمریکا، اروپا به دنبال جدایی از واشنگتن است. نارضایتی شدید مردم اروپا از روابط با‌ آمریکا، تاکید بر اقتصاد مستقل، تشکیل ارتش واحد اروپایی، اصرار بر خروج نیروها و تسلیحات اتمی آمریکا از خاک اروپا، مخالفت شدید با ادامه جنگ افغانستان، گرایش اروپا به روابط با کشورهایی مانند روسیه و چین به عنوان دشمنان آمریکا و... نشانه‌هایی از دوری اجباری اروپا از آمریکا است.

آمریکا با اجرای طرح سپر موشکی در جمهوری چک و ترکیه از یک سو اروپا و ناتو را به ادامه همکاری با این کشور وادار می‌سازد و از سوی دیگر با این طرح ضمن حفظ پایگاه‌های نظامی خود در اروپا به مهار این کشورها می‌پردازد. هدف نهایی آمریکا این است که اروپا هرگز در ابعاد نظامی و اقتصادی مستقل نگردد و اتحادیه‌ای صرفا وابسته به آمریکا باقی بماند. در اصل می‌توان گفت که آمریکا به دنبال قربانی کردن اروپا است در حالی که همچنان امنیت اروپا را بهانه اقدامات خود قرار داده است.

نشست لیسبون در حالی اجرای طرح سپر موشکی را تصویب کرد که مشارکت روسیه در این طرح از ادعاهای آن بوده است. اعضای ناتو با دعوت از مدودف رئیس جمهور روسیه در نشست لیسبون، رسما مشارکت مسکو در طرح سپر موشکی را خواستار شدند، هر چند که پیش شرط‌های روسیه، ابهاماتی را در این زمینه به همراه داشت.

هر چند که ناتو و آمریکا با دعوت از روسیه این ادعا را مطرح می‌کنند که به دنبال تعامل با این کشور است و سیاست‌های گذشته خود را تغییر داده‌اند اما در اصل آنها با رویکرد به روسیه به دنبال محاصره دموکراتیک این کشور هستند. آنها با ادعای همکاری، عملا نظامی‌گری خود در مرزهای روسیه را اجرایی و در نهایت اشغال دوستانه این کشور را محقق می‌کنند. آمریکا در کنار این طرح، مسکو را به عقب‌نشینی از طرح سپر موشکی اسنکدرام در کالینینگراد وادار می‌سازد. طرح آمریکا در نهایت به محصور شدن و انزوای مسکو منجر خواهد شد.

آمریکا نشان داده که پذیرنده حضور سایر کشورها در معادلات جهانی نبوده و همچنان در اندیشه نظام تک قطبی می‌باشد.آمریکا که به دلیل انزوای جهانی و نگاه منفی جهانی نمی‌تواند این هدف را بویژه در حوزه نظامی اجرایی کند، طرح سپر موشکی را محور طرح خود قرار داده است.با توجه به این‌که آمریکا از نظر اقتصادی و نیز نظامی و سیاسی توانایی اجرای یک‌جانبه طرح سپر موشکی را ندارد تلاش دارد سایر کشورها بویژه اتحادیه اروپا و ناتو را به مشارکت در این طرح وادار سازد. هدف اصلی آمریکا دریافت هزینه‌های این طرح از سایر کشورها و در نهایت حفظ برتری جایگاه جهانی خود به عنوان محور امنیت بین‌الملل است.

به عبارت دیگر طرح سپر موشکی، ابزار جدید آمریکا برای یکجانبه‌گرایی در جهان و سلطه بر سایر کشورها ست. آمریکا با این طرح همچنین رقیبان خویش را به پذیرش ریاست و سردمداری این کشور وادار می‌سازد، در حالی که همچنان شعار امنیت بین‌الملل را سر می‌دهد.

هر چند که حاضران در نشست لیسبون ادعای همکاری و وحدت نظر بویژه در اجرای طرح سپر موشکی را سر دادند، اما روند تحولات از عدم چنین توافقی حکایت دارد؛ به گونه‌ای که بسیاری زوال شدید ناتو را امری دور از ذهن نمی‌دانند چرا که:

1) اختلاف داخلی بویژه نگاه منفی اروپا به سیاست‌های جنگ‌طلبانه آمریکا، فضایی منفی را بر ناتو حاکم ساخته است. تأکید کشورها بر خروج از ائتلاف جنگ افغانستان، رویکرد اروپا به استقلال نظامی، تأکید کشورهایی مانند آلمان برای جمع‌آوری پایگاه‌های نظامی و هسته‌ای آمریکا از اروپا، خود گواهی برعدم وحدت داخلی در ناتو است که مسلما بر اجرای طرح سپر موشکی تاثیرگذار خواهد بود.

2) بحران اقتصادی حاکم بر اروپا و آمریکا عملا اجرای طرح‌های ناتو برای آینده، به ویژه در حوزه سپر موشکی را با چالش مواجه خواهد ساخت، چنان‌که اکنون بسیاری از کشورها از جمله انگلیس، آلمان و فرانسه با کاهش بودجه نظامی به دنبال حل مشکلات اقتصادی هستند.

3) شکست در جنگ افغانستان به رسوایی بزرگ برای ناتو مبدل شده است.استمرار جنگ از یک‌سو ناتو را از سایر اهداف خود دور ساخته و از سوی دیگر جایگاه جهانی آن را زیر سوال برده است. افغانستان اکنون به گردابی برای ناتو مبدل شده که خروج از آن امکان‌پذیر نیست. این جنگ می‌تواند طرح سپر موشکی را در حاشیه سیاست‌های جهانی ناتو قرار دهد.

4) به رغم ادعای ناتو، همچنان روسیه در تقابل با ناتو و آمریکا قرار دارد.از سوی دیگر کشوری مانند ترکیه نیز حاضر به پذیرش طرح سپر موشکی با خواست ناتو نیست. سایر کشورها نظیر هند و چین نیز در برابر ناتو قرار گرفته‌اند. ناتو به رغم ادعای خود، توان یافتن متحدان جدید و کاهش تنش با کشورهایی مانند روسیه را نداشته، لذا تحقق اهداف ناتو عملا در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.

5) عدم همسویی افکار عمومی جهان با اهداف ناتو از چالش‌های مهم آن از جمله در قبال طرح سپر موشکی است. برگزاری تظاهرات ضد ناتو در اروپا و آمریکا همزمان با نشست لیسبون خود گواهی برعدم همراهی مردم با خواسته‌های ناتو است که عملاً سیاست‌های آن را تحت الشعاع قرار می‌دهد.

در جمع بندی کلی از طرح سپر موشکی آمریکا می‌توان گفت که این کشور به دنبال مشارکت اروپا یا کشورهایی مانند روسیه و ترکیه در این طرح نیست، بلکه تلاش دارد از این طرح برای سلطه بر این کشورها و عرصه جهانی بهره‌برداری کند. در اصل این کشورها خود قربانی سیاست‌های استعماری و سلطه‌طلبانه آمریکا هستند که برای خروج از این وضعیت جز دوری از طرح‌های واشنگتن از جمله در طرح سپر موشکی چاره‌ای در پیش روی ندارند.این کشورها برای حفظ امنیت و حضور در معادلات جهانی باید سیاست دوری از آمریکا را در پیش گیرند چرا که در صورت مشارکت در طرح سپر موشکی عملا خود را در طرح‌های آمریکا محصور ساخته‌اند که مسلما پیامدهای سنگینی برای این کشورها به همراه خواهد داشت بویژه این‌که جامعه جهانی نگاهی منفی به آمریکا دارد و همکاران و متحدان واشنگتن را نیز در لیست تحریم‌های خویش دارد.