ثبت ملی اضطراری سروهای سروستان

منطقه قلعه سروستان در بخش مرکزی باغملک بین کوه‌های منگشت و در نزدیکی دره زیکی و زرگه قرار دارد و همان طور که از نامش پیداست محل قرارگیری چندین سرو و قلعه‌ای تاریخی است.

در واقع ویژگی بارز این منطقه وجود چهار سرو عظیم است که یکی از آنها بیش از 3000 سال و 3 درخت دیگر قطعا عمری حدود دو هزار سال دارند.این سروها در گذشته 5 اصله بودند؛ ولی در سال‌های اخیر یکی از آنها بریده شد. هیچیک از این درختها نه در فهرست طبیعی و نه در فهرست میراث فرهنگی به ثبت نرسیده‌اند حال آن که باید ضمن ثبت شرایط نگهداری از آنها را مهیا کرد.

با این حال ، روز گذشته خبرگزاری مهر به نقل از مجتبی گهستونی، سخنگوی انجمن دوستداران میراث فرهنگی خوزستان گزارش داد که به دنبال انتشار اخباری در خصوص وجود درختان کهنسال در منطقه سروستان باغملک، اداره کل میراث فرهنگی خوزستان در تلاش است تا سروهای این منطقه را به صورت اضطراری در فهرست آثار ملی و طبیعی ثبت کند.

وی در این ارتباط گفت: این سرو که بازدید کننده‌های فراوانی نیز دارد در سال‌های اخیر مورد توجه میراث فرهنگی قرار نگرفته و با وجود قدمت فراوان در فهرست آثار ملی به ثبت نرسیده تا مورد حفاظت و نظارت قرار بگیرد.

حتی به نظر می‌رسد میراث فرهنگی و یگان حفاظت از ارزش بالای این سرو و قدمت آن بی خبر است که این گونه این میراث طبیعی با ارزش را به حال خود رها کرده و هر آن ممکن است به دست انسانی برای همیشه از صحنه تاریخ طبیعی کشور محو شود. بی‌شک این درخت باید به سرعت به ثبت در فهرست آثار برسد و تدابیر ویژه‌ای برای نظارت بر آن اندیشیده شود تا در معرض تخریب و نابودی قرار نگیرد.

در حال حاضر بیش از 60 سرو کهنسال در سراسر ایران از دو دانگه ساری گرفته تا دامنه‌های تفتان سیستان و بلوچستان و از خراسان شمالی تا نزدیکی شیراز شناسایی شده‌اند. دکتر شیروانی در این ارتباط گفت: 14 تا 15 سرو از این تعداد در منطقه ابرقو قرار دارند. به‌علاوه سرو کنگان در دامنه‌های تفتان از مرتفع‌ترین سرو‌های کهنسال با ارتفاع 5‌‌/‌‌29 متر است.از آنجایی که تعدادی از این سروها در امامزاده‌ها واقع‌اند، در امان مانده‌اند و برخی هم در مناطق کویری سالم مانده‌اند. با این حال جای خوشحالی است که در حال حاضر به بیش از 50 درصد این سروها آسیبی وارد نشده است. ولیکن سرنوشت مابقی دستخوش فعالیت‌های انسانی و عمرانی تحت آسیب‌های جدی قرار گرفته است.

دکتر شیروانی با اشاره به تخریب قدیمی‌ترین باغ اکولوژی نوشهر که ثبت ملی هم شده بود، تصریح کرد: متاسفانه در کشور ما صرف آن که یک اثر با ارزش زیست محیطی ثبت ملی شود مورد حمایت و حراست قرار نمی‌گیرد.

کمااین‌که نمونه‌هایی چون اتفاق اخیر در باغ اکولوژی نوشهر شاهد این مدعاست. پس آنچه که ما برای حفاظت و حراست از ارزش‌های زیست محیطی در کشورمان نیاز داریم، افزایش آگاهی مردم و مسوولان از ارزش‌هاست؛ چرا که در غیر این صورت همان‌گونه که به کرات شاهد آن هستیم دست بی‌رحم پروژه‌های عمرانی تیشه به ریشه هر آنچه از گذشته‌های دور در جنگل‌ها، مراتع و دشت‌ها برایمان باقی مانده است، خواهد زد.

پونه شیرازی / گروه ایران