شهریه مدارس؛ رقم‌های واقعی یا ساختگی؟

یک نمونه از ناکامی این مدارس در رسیدن اهداف از پیش تعیین شده، قانون‌گریزی مالی و نبود ساماندهی در میزان شهریه این مدارس است. طی 2 دهه گذشته، هر بار رسانه‌ها از تخلفات مدارس غیردولتی و عدول از شهریه‌های تعیین‌شده، گزارش کرده‌اند؛ وزارت آموزش و پرورش و بویژه سازمان مشارکت‌های مردمی و مدارس غیردولتی، تخلفات را کتمان کرده یا معدود شمرده‌اند و با بیان این که شهریه‌ها براساس برنامه‌های جانبی و فعالیت‌های فوق‌برنامه مدارس می‌تواند متغیر باشد، از ارائه پاسخ دقیق و روشن خودداری کرده‌اند.

شهریه‌های صوری، شهریه‌های واقعی

با توجه به این که سازمان مدارس غیردولتی و مشارکت‌های مردمی براساس اصرار خبرنگاران سالی چند بار سقف و کف شهریه مدارس غیردولتی را اعلام می‌کند، بنابراین آگاهی از میزان شهریه‌ها، کار دشواری نیست، اما تفاوت بین شهریه‌های تعیین‌شده یا صوری و شهریه‌های واقعی، تابع هیچ معیار دقیقی نیست و به عواملی بستگی دارد که از نظر مسوولان دور مانده است.

معاون پشتیبانی سازمان آموزش و پرورش شهر تهران در آخرین اظهارنظر خود از تعیین میزان شهریه مدارس غیردولتی سخن گفته، هرچند سال تحصیلی شروع شده و فصل ثبت‌نام در مدارس به پایان رسیده است. سید فرید بنی عقیل حداقل شهریه مدارس مقطع پیش‌دبستانی غیردولتی شهر تهران را 350 هزار تومان و حداکثر شهریه را یک میلیون و 300 هزار تومان، حداقل شهریه مدارس مقطع ابتدایی غیردولتی را 340 هزار تومان و حداکثر 2 میلیون تومان، شهریه مدارس راهنمایی غیردولتی را از 380 هزار تا 2 میلیون و 400 هزار تومان و شهریه مدارس مقطع متوسطه غیردولتی را 900 تا 2 میلیون و 700 هزار تومان اعلام کرده است. همچنین به گفته او، حداقل شهریه مدارس پیش‌دانشگاهی غیردولتی 3/1 میلیون و حداکثر 3/4 میلیون تومان است. این اعداد و ارقام البته تنها از پشت تریبون مسوولان برای خبرنگاران اعلام می‌شود و واقعیت چیز دیگری است.

نصرتی، مدیر یک دبستان غیردولتی دخترانه در منطقه 4 تهران که همسرش موسس همان مدرسه است، می‌گوید سقف شهریه مدرسه آنان نزدیک به 2 میلیون و 500 هزار تومان است که البته در نقاط شمالی شهر تهران، شهریه دبستان غیردولتی به 3 میلیون تومان هم می‌رسد.

براساس این خبر، شهریه یک دبیرستان دخترانه در منطقه 4 تهران، حدود 5 میلیون و در نقاط شمالی تهران حدود 6 میلیون تومان برآورد شده است، نصرتی وقتی از کف شهریه مقطع ابتدایی در تهران که 340 هزار تومان تعیین شده، باخبر می‌شود می‌گوید: «غیرممکن است، من تاکنون هیچ دبستانی را ندیده‌ام که شهریه 300 هزار تومانی بگیرد.» وی علت این امر را برنامه‌های جنبی و متعددی می‌داند که بنابر سلیقه مسوولان مدرسه و تقاضای اولیای دانش‌آموزان به عنوان کلاس‌های فوق‌برنامه اجرا می‌شود که اغلب این کلاس‌ها، شامل کلاس‌های زبان انگلیسی، فرانسه، رایانه، شنا، نقاشی و ... است اما او به معیار تعیین میزان شهریه براساس این کلاس‌ها هیچ اشاره‌ای نمی‌کند و درباره این که چرا شهریه این کلاس‌ها در مدارس مختلف آنقدر متفاوت است که گاهی شهریه را تا یک میلیون بیشتر از سقف اعلام شده افزایش می‌دهند، چیزی نمی‌گوید.

اگر والدین شکایت کنند

براساس این گزارش، معیار رسیدگی به تخلف در مدارس غیردولتی، شکایت اولیای دانش‌آموزان است. وزیر آموزش و پرورش پیشین با اعلام این که سقف شهریه مدارس غیردولتی 10 تا 20‌درصد افزایش یافته است، می‌گوید: تعدادی از مدارس غیردولتی پرآوازه هستند که متقاضیان زیادی هم دارند و ممکن است همین موضوع باعث بروز تخلفاتی در آنها شود که ما نیز در صورت دریافت شکایت از مردم با آنها برخورد می‌کنیم.» بنابر اظهارات وزیر پیشین، آموزش و پرورش در صورت وجود شاکی با تخلفات مدارس غیردولتی برخورد می‌کند، در حالی که به نظر می‌رسد بازرسان این وزارتخانه باید پیش از دریافت شکایت بر عملکرد مدارس غیردولتی نظارت و از بروز تخلفات جلوگیری کنند.

بحران کمبود دانش‌آموز در مدارس غیردولتی

بجز تعداد معدودی از مدارس غیردولتی که شنیده می‌شود به صورت زنجیره‌وار به هم مرتبط هستند و در تبادل دانش‌آموز با مدارس دولتی سابقه طولانی دارند، آمارهای سال تحصیلی گذشته نشان می‌دهد که در تهران حدود 2000 مدرسه غیرانتفاعی در سال 86 صندلی خالی داشته‌اند.

این مطلب را فرشاد ابراهیم‌پور معاون وزیر آموزش و پرورش گفت و افزود: «در سال 87 نیز 400 هزار صندلی خالی در مدارس غیرانتفاعی در سراسر کشور وجود داشت که قرار شد 5 درصد دانش‌آموزان مدارس دولتی به این مدارس فرستاده شوند و هزینه این دانش‌آموزان را دولت پرداخت کند.» اما به نظر می‌رسد کمبود اعتبارات وزارتخانه هنوز اجازه اجرای کامل این طرح را نداده است، حتی راه‌اندازی صندوق حمایت از مدارس غیردولتی با سرمایه 400 میلیارد تومان نیز نتوانسته از حجم مشکلات این مدارس بکاهد، چرا که غیردولتی‌ها با کمبود محسوس دانش‌آموز روبه‌رو هستند و عرضه در بازار آموزش بیش از تقاضاست. براساس این خبر در سال تحصیلی گذشته آموزش و پرورش کشور خبر داد که 149 مدرسه غیردولتی و موسسه علمی پایتخت به علت بحران مالی و مشکلات مدیریتی در حال ورشکستگی هستند.

به هر حال مدارس غیردولتی قرار است با حمایت دولت از قبیل واگذاری زمین و دریافت وام از بحران خارج شوند، این امر جز با ساماندهی شهریه‌ها و واقعی شدن میزان آن ممکن نیست، چرا که در حال حاضر میزان شهریه‌ها از توان بسیاری از خانواده‌ها خارج است و این امر پیامدی جز بدبینی جامعه به مدارس خصوصی و بحران مالی این مدارس به همراه ندارد.