بیمه نصفه نیمه برای درمان ناباروری

پس از سال‌ها انتظار زوج‌هایی که با هزینه‌های کمرشکن درمان ناباروری دست و پنجه نرم‌می‌کنند، سرانجام سازمان بیمه خدمات درمانی به‌عنوان یکی از صندوق‌های بیمه‌های درمانی کشور پا پیش گذاشت و اعلام کرد، زوج‌های نابارور تحت پوشش بیمه خدمات درمانی می‌توانند هنگام مراجعه به داروخانه‌ها و مراکز درمانی خصوصی و دولتی طرف قرارداد با سازمان بیمه خدمات درمانی، هزینه دارو و درمان خود را به‌صورت بیمه پرداخت کنند. اگرچه ابتدا این خبر امیدوارکننده به نظر می‌رسید، اما متقاضیان دریافت این نوع خدمت در مراجعه به داروخانه‌ها و مراکز درمانی ناباروری خصوصی و دولتی طرف قرارداد با بیمه دریافتند که از وعده تا عمل فاصله بسیاری وجود دارد.

بیمه فقط روی کاغذ

هم‌اکنون بیش از 40 درصد زوج‌های نابارور که به مراکز درمان ناباروری خصوصی و دولتی مراجعه می‌کنند، متقاضی روش درمانی «آی.وی.اف» و «آی.یو.آی» هستند اما همچنان نه تنها بیمه‌ها از پرداخت هزینه این روش‌های درمانی و حتی بسیاری از اعمال جراحی ناباروری به دلیل هزینه‌بر‌بودن آن شانه خالی می‌کنند بلکه این روش‌های درمانی شامل تسهیلات بیمه‌ای جدید سازمان بیمه خدمات درمانی نیز نمی‌شود.

مسوولان سازمان بیمه خدمات درمانی می‌گویند از سوی وزارت بهداشت هیچ مکانیزم صحیحی در ارتباط با چگونگی طی مراحل درمان ناباروری تدوین نشده و همین مساله موجب می‌شود برخلاف سایر کشورهای دنیا درصد متقاضیان استفاده از روش‌های درمانی «آی.وی.اف» و «آی.یو.آی» در میان زوج‌های نابارور کشورمان زیاد باشد و با همین استدلال از پوشش بیمه‌ای این روش‌های درمانی شانه خالی می‌کنند در حالی‌که بررسی‌ها نشان می‌دهد درصد قابل توجهی از زوج‌های نابارور مراجعه‌کننده به مراکز درمانی، چاره‌ای جز انجام روش‌های درمانی پیشرفته‌تری همچون «آی.وی.اف» و «آی.یو.آی» نداشته‌اند.

در چنین شرایطی مسوولان بیمه خدمات درمانی با ابراز نگرانی از این‌که سرازیر شدن بیش از حد معمول زوج‌های نابارور متقاضی دریافت خدمات درمانی پیشرفته با هدف موفقیت بیشتر و اتلاف وقت کمتر، هزینه بالایی را به بیمه‌ها تحمیل می‌کند، عدم پوشش بیمه‌ای برخی روش‌های پیشرفته و با فراوانی بالا در میان زوج‌های نابارور را توجیه می‌کنند.

بیمه ناباروری تهدیدی برای مراکز خصوصی؟

مشکل زوج‌های نابارور تحت پوشش بیمه خدمات درمانی برای دریافت تسهیلات جدید بیمه‌ای در درمان ناباروری تنها به تبصره‌های دست‌و پا گیر و برخی توجیهات، شامل هزینه بر بودن و فراوانی کاذب متقاضیان استفاده از روش‌های درمانی پیشرفته نازایی ختم نمی‌شود چراکه این بار، زیر بار نرفتن برخی مراکز درمانی خصوصی و دولتی طرف قرارداد با بیمه‌ها، بیانگر به وجود آمدن چالش‌های جدید میان بیمه‌ها و مراکز درمانی خصوصی است.

مراکز درمانی خصوصی طرف قرارداد با بیمه‌ها که پیش از این هیچ هزینه درمانی را در بخش ناباروری تقبل نمی‌کردند و هزینه‌های سرسام‌آوری بابت انواع و اقسام روش‌های درمانی که گاه مدت‌های طولانی به طول می‌انجامید و حاصلی جز سودهای چشمگیر برای گردانندگان این مراکز به همراه نداشت از زوج‌های نابارور دریافت می‌کردند، اینک در پذیرفتن مصوبه جدید بیمه خدمات درمانی مقاومت می‌کنند چراکه به این ترتیب بخش قابل توجهی از سود چشمگیر این مراکز کاهش خواهد یافت.

مراکز درمان ناباروری خصوصی و دولتی و داروخانه‌های 13 آبان و هلال احمر هر روز شاهد مراجعه ده‌ها و شاید صدها زوج ناباروری هستند که مجبورند داروهای مربوط به ناباروری یا روش‌های درمانی را با پرداخت هزینه‌های گزاف به خدمت بگیرند در حالی که بیمه‌ها حتی یک ریال آن را هم تقبل نمی‌کنند.

زوج جوانی که برای تهیه دارو با متصدی داروخانه 13 آبان مشغول چانه‌زنی هستند، باید برای تهیه اقلام دارویی نسخه مبلغ 85 هزار تومان بپردازند. مرد جوان با لحنی معترض به پزشک داروخانه می‌گوید: «اگر همه داروها بیمه نیستند حداقل چند قلم آنها که باید بیمه باشد! پس مسوولان بیمه خدمات درمانی چرا ما را به کمتر شدن هزینه خرید دارو و درمان دلخوش کرده‌اند در حالی‌که هزینه خرید اقلام دارویی این نسخه نسبت به دفعات گذشته هیچ تغییری نکرده است؟» و پزشک داروخانه در پاسخ تنها به گفتن این جمله اکتفا می‌کند که داروهای خارجی شامل این قانون نمی‌شود.

بیماران همچنان اسیر ناهماهنگی‌ها

البته گفتگوی ما با چند زوج نابارور دیگر مشخص کرد با این‌که 2 ماه از زمان اعلام سازمان بیمه خدمات درمانی مبنی بر این‌که هزینه‌های درمان ناباروری تحت پوشش بیمه قرار گرفته می‌گذرد، اما برخی داروخانه‌ها در مواجهه با نسخ دارویی ناباروری به مراجعه‌کنندگان تاکید می‌کنند که هنوز چیزی در این زمینه از سوی سازمان بیمه‌گر به آنها ابلاغ نشده است.

هزینه سنگین داروهای ناباروری، جدا از هزینه عمل‌های جراحی و انواع روش‌های درمان این بیماری است، چراکه تاکنون هیچ یک از بخش‌های دولتی و خصوصی، تعرفه مشخصی برای درمان ناباروری ارائه نکرده‌ اند و هزینه‌ها متغیر و نامتناسب است به گونه‌ای که در برخی مراکز، تعرفه‌ها 3 تا 4‌برابر مراکز دیگر از بیمار گرفته می‌شود.

نبود نظارت جدی مسوولان سازمان‌های بیمه‌گر و وزارت رفاه بر مراکز درمان ناباروری موجب می‌شود که اغلب موارد، اطلاعات درستی به بیمار داده نشود و به طور دقیق مورد بررسی قرار نگیرند که این مساله در نتیجه موجب کاهش میزان موفقیت درمان از یک‌سو و افزایش تعداد دفعات مراجعه از سوی دیگر شده و در نهایت بیمار است که متضرر می‌شود.

زوج‌های جوان مراجعه‌کننده به مراکز درمان ناباروری خصوصی و گاه دولتی طرف قرارداد با بیمه خدمات درمانی ادعا می‌کنند مسوولان این مراکز با استناد به تبصره‌های مختلف از تقبل هزینه‌های درمانی برخی اعمال جراحی شانه خالی می‌کنند و معتقدند پوشش بیمه‌ای صرفا شامل چند‌قلم دارو و یا برخی آزمایش‌های تشخیصی درمانی است و به برخی روش‌های درمان ناباروری و جراحی تعلق نمی‌گیرد.

راه را اشتباه نروید

رئیس اداره خدمات بیمارستانی سازمان بیمه خدمات درمانی در گفتگو با «جام‌جم» معتقد است: مشکلی که هم‌اکنون در بخش درمان ناباروری وجود دارد، تنها بحث بیمه بودن یا نبودن نیست؛ بلکه مشکلی است که مجموعه نظام سلامت کشور با آن روبه‌رو است و آن این‌که زوج‌های نابارور نمی‌دانند باید از کجا و با طی چه مراحلی، درمان ناباروری را آغاز کنند، چه روش درمانی برای آنها اثربخش و مفید است و در نتیجه در موارد بسیاری مشاهده می‌کنیم که شمار زیادی از زوج‌های نابارور در اولین مراحل درمان خود پایشان به مراکز دولتی و خصوصی با روش‌های درمانی پیشرفته از جمله ابن‌سینا باز می‌شود؛ در حالی که شاید نازایی آنها با روش‌های ابتدایی نیز قابل رفع باشد.

محمدمهدی تدین تاکید می‌کند: هم‌اکنون 40‌درصد علل ناباروری در کشور با روش‌های جدید درمان و 60 درصد با روش‌های فعلی قابل رفع و درمان است؛ اما نکته مهم این است که روش‌های درمانی که 60 درصد زوج‌ها متقاضی استفاده از آنها هستند، برای مراکز درمان ناباروری خصوصی درآمدزا نیستند؛ در حالی که روش‌های درمانی پیشرفته‌تر شامل آی.وی.اف و آی.یو.آی که متقاضی بیشتری هم دارند، درآمد چشمگیری را نصیب این مراکز می‌کند و به همین دلیل است که مراکز خصوصی از هر 10 زوج نابارور 7 نفر را برای انجام روش‌های آی.وی.اف و آی.یو.آی ارجاع می‌دهند؛ در حالی که از هر 10 زوج 7 نفر می‌توانند با روش‌های معمول درمان ناباروری به شرط شناسایی بموقع و صحیح روش درمانی، معالجه شوند.

نکته مهم‌تر این‌که اگر هزینه این روش‌ها حدود 50 هزار تومان بود، مراکز ناباروری خصوصی کمتر زوج‌های نابارور را به استفاده از این روش‌ها هدایت می‌کردند.

وی با تاکید بر این‌که سازمان بیمه خدمات درمانی هم‌اکنون هزینه 60 درصد روش‌های درمان ناباروری را تحت پوشش بیمه قرار داده است، می‌گوید: جدا از روش‌های درمانی آی.وی.اف و آی.یو.آی، هم‌اکنون و براساس مصوبه جدید درمان‌های جراحی مربوط به رفع اختلالات آناتومیک مادرزادی رحم، جراحی‌های آندومتریوز، جراحی‌های مربوط به درمان واریکوسل و... نیز تحت پوشش بیمه خدمات درمانی قرار گرفته است.

نرخ‌های متفاوت، معضل دائمی

مشخص شدن و تدوین هزینه ارائه خدمات درمان ناباروری در مراکز درمانی خصوصی و دولتی موضوع دیگری است که با بی‌توجهی مسوولان وزارت بهداشت مواجه شده است؛ به‌طوری که در مراکز خصوصی و دولتی، درمان ناباروری از 300 هزار تومان تا یک میلیون تومان برای ارائه یک نوع خدمت، تفاوت قیمت وجود دارد.

تدین با اشاره به ضرورت ساماندهی به معضل نرخ‌های متفاوت در مراکز خصوصی درمان ناباروری تاکید می‌کند: سازمان بیمه خدمات درمانی این علاقه و آمادگی را دارد که خدمات درمان ناباروری در بخش آی.وی.اف و آی.یو.آی را تحت پوشش بیمه پایه قرار دهد؛ اما تا زمانی که هزینه ارائه خدمات ناباروری در مراکز خصوصی و دولتی کاملا مشخص نشود و همچنین از سوی وزارت بهداشت خط‌مشی صحیحی در این زمینه که زوج‌های نابارور چه مراحل و روش‌های درمانی را به ترتیب باید بگذرانند، تدوین نشود، حتی در صورت اجرا نیز از تاثیر‌گذاری لازم برخوردار نخواهد بود.

در صورتی که وزارت بهداشت این دو نکته را عملیاتی کند و سازمان بیمه خدمات درمانی نیز بداند که قیمت واقعی خدمات درمانی ارائه شده چقدر است و این سازمان چقدر باید بپردازد، در این شرایط بیمه خدمات درمانی نیز این آمادگی را دارد که سایر خدمات درمانی ناباروری را نیز با وجود هزینه‌بر بودن، تحت پوشش بیمه قرار دهد.

تدین در پاسخ به این پرسش که چرا داروهای خارجی درمان ناباروری تحت پوشش بیمه قرار ندارند، می‌گوید: این یک اصل کلی است داروهایی که نوع مشابه ایرانی آنها در کشور تولید شده است، در شمول تعهدات بیمه‌ها قرار دارند و بیمه‌ها هزینه آنها را تقبل می‌کنند؛ اما اگر پزشک یا بیماری بخواهد نوع خارجی همان دارو را تهیه کند، هزینه آن را نیز باید به صورت آزاد پرداخت کند.