زنان باردار مراقب تغذیه خود باشند

تغذیه خوب زن باردار باعث سلامتی خودش و جنین می‌شود. زن باردار باید به طور منظم با توجه به زمان گرسنگی خود غذا مصرف کند و توجه داشته باشد که غذاهایی را انتخاب کند که علاوه بر داشتن تنوع،‌ مواد غذایی مورد نیاز را تامین کند.

نقش تغذیه در سلامت مادر و جنین به حدی موثر است که متخصصان تغذیه تاکید می‌کنند مادران قبل از اقدام به بارداری یک مشاوره تغذیه داشته باشند و هرگونه سوء تغذیه را قبل از بارداری رفع کنند به طوری که حداقل 3 ماه قبل از بارداری در شرایط تغذیه سالم به سر ببرند و هیچ‌گونه مشکل تغذیه‌ای نداشته باشند.

مادران باید مراقب وضعیت تغذیه خود باشند و البته این مراقبت به این مفهوم نیست که مادر چون جنین را در رحم دارد بگوید باید اندازه 2 نفر غذا بخورم بلکه باید یک سری تعدیلاتی را در دوران بارداری به طور طبیعی ایجاد کند تا بتواند بخشی از نیازهای مادر و جنین را تامین کند.

رژیم غذایی خوب دوران بارداری باعث حفظ تناسب اندام می‌شود؛ همچنین فرد در زمان فارغ شدن شرایط خوبی خواهد داشت.مطالعات متعدد نشان داده مادرانی که از نظر وزن و قد در حالت نرمال قرار دارند وزن کودکان آنها در هنگام تولد سنگین‌تر است.

کم خونی، مشکل دوران بارداری

مرگ و میر زنان باردار و مرگ ناشی از لوله عصبی در نوزادان به دلیل کمبود آهن و اسید فولیک است.

در مواردی زنان باردار و مادران شیرده به شدت دچار فقر آهن، اسید فولیک، ویتامینD و کلسیم هستند و کمبودهای تغذیه‌ای موجب مرگ و میر کودک و مادر می‌شود. همچنین در برخی موارد زنان واجد شرایط بارداری (زنان 15 تا 49 سال) ذخایر کافی آهن، اسید فولیک، ویتامینD و کلسیم را برای یک بارداری سالم ندارند و این موارد باید در رژیم‌های غذایی زنان گنجانده شود.به زنان باردار و شیرده توصیه می‌شود مصرف مکمل آهن را از ماه چهارم بارداری آغاز و تا پایان ماه سوم شیردهی ادامه دهند. همچنین مکمل اسید فولیک نیز باید پیش از بارداری تا زمان تولد کودک مصرف شود.یکی از مشکلات در مورد مکمل آهن بحث عوارض آن است که باعث شده مادران از مصرف آن اجتناب کنند. برای این که این عوارض برطرف شود باید مکمل آهن یک ساعت قبل یا 2 ساعت بعد از غذا همراه یک لیوان آب یا سایر مایعات به خصوص آبمیوه‌ها مصرف شود چون ویتامینC موجود در آبمیوه باعث می‌شود که جذب آهن بالا رود.

تهوع صبحگاهی

یک متخصص علوم تغذیه به زنان باردار توصیه می‌کند به منظور پیشگیری از تشدید تهوع صبحگاهی از خوردن غذاهای سرخ شده پرهیز کنند.

دکتر فاطمه کاسب می‌گوید: ایجاد حالت تهوع صبحگاهی یکی از مشکلات شایع ماه‌های اول دوران بارداری است که علت شناخته شده‌ای نیز ندارد.

افراد به منظور کاهش این احساس می‌بایست از گرسنگی در طول روز پرهیز کرده و مصرف وعده‌های غذایی کوچک و مکرر به مدت زمان 2 تا 3 ساعت یک مرتبه را در برنامه غذایی خود قرار دهند.

دکتر کاسب بر رعایت مواردی همچون پرهیز از مصرف کربوهیدرات‌های پیچیده،‌ عدم نوشیدن مایعات همراه با غذا، اجتناب از مصرف غذاهای سرخ شده و بوهای تند موادغذایی تاکید می‌کند و می‌گوید: عدم رعایت این موارد تهوع صبحگاهی را تشدید می‌کند.

به گفته او از آنجایی که بلند شدن ناگهانی از رختخواب نیز می‌تواند ایجاد حالت تهوع را تشدید کند، لذا توصیه می‌شود افراد در حالت خوابیده مقداری نان خشک، نان برشته یا بیسکویت شور میل کنند و پس از گذشت لحظاتی به آرامی از رختخواب بلند شوند.

او ویار دوران حاملگی را از دیگر مشکلات این دوران عنوان می‌کند: بعضاً زنان در دوران بارداری به غذاهای خاصی گرایش پیدا می‌کنند که آموزش و خوردن غذاهای مورد علاقه فرد با بالاترین مقدار مصرف روزانه می‌تواند به کاهش این حالت در فرد منجر شود ولی توصیه می‌شود از مصرف بیش از حد طبیعی مواد مورد علاقه پرهیز شود.

تقسیم‌بندی مواد غذایی در مادران باردار

اولین گروه، مواد پروتئینی هستند که شامل گوشت است که باید به طور معمول 7 واحد ــ‌ که هر واحد شامل 30 گرم است ــ استفاده شود چون این گروه تامین کننده پروتئین، روی و ویتامینB است که برای رشد بافت‌های عضلانی استخوان، سیستم عصبی و خون لازم است.

چنانچه پروتئین مورد نیاز از نوع گیاهی باشد حاوی فیبر لازم بوده که برای بافت بدن جنین ضروری است.

گروه بعدی گروه شیر است که خیلی اهمیت دارد و تامین کننده پروتئین، کلسیم و ویتامین2B است که برای استحکام استخوان‌ها، دندان‌ها و سلامت عضلات و اعصاب اهمیت دارد و هر واحد آن معادل یک واحد شیر یا ماست یا 30 الی 45 گرم پنیر است.

گروه بعدی گروه سبزی‌ها و میوه‌هاست که منبع عمده تامین کننده ویتامین‌ها و بخش مهمی از مواد معدنی است و از نظر مواد مغذی به 3 دسته تقسیم می‌شود که شامل ویتامین‌های گروهA ،C و خشکبار است.

میوه‌ها و سبزی‌های حاوی ویتامینC برای مقابله با عفونت‌ها،‌ بهبود زخم‌ها، ‌جراحات و تقویت سیستم ایمنی حائز اهمیت است و همچنین جذب آهن را افزایش و از یبوست در دوران بارداری جلوگیری می‌کند.

‌هر واحد سبزی و میوه چیزی معادل 180 گرم از انواع سبزی و میوه‌ها با عصاره و آب آنهاست و سبزی‌های حاوی ویتامینC شامل 2 عدد گوجه فرنگی، یک دوم فنجان کاهو یا سبزی‌های تیره مثل فلفل شیرین یا یک دوم لیوان آب میوه‌هاست.سبزی و میوه‌هایی که حاوی ویتامینA هستند برای پیشگیری از عفونت، بهبود زخم، تقویت بینایی و فیبر آن برای پیشگیری از یبوست استفاده می‌شود.میوه‌ها و سبزی‌هایی که به رنگ زرد یا قرمز هستند هرچقدر تیره‌تر باشند ویتامینA آنها بیشتر است بنابراین توصیه می‌شود از میوه‌هایی مثل زردآلو، طالبی، گرمک، توت فرنگی و... به مقدار زیاد مورد استفاده قرار گیرد.گروه نان و غلات که تامین کننده کربوهیدرات، ویتامین‌های گروهB ، تامین انرژی، سلامت اعصاب، منبع آهن <بدون‌هم>‌ بوده و چنانچه همراه با ویتامینC دریافت شود جذب را بالا برده و به عنوان یک غذای کامل می‌توان از آن استفاده کرد.

هر واحد نان و غلات معادل یک برش نان‌های کلفت مثل سنگک، بربری و به اندازه 4 کف دست نان‌های نازک و 30 گرم نان‌های فانتزی است که زنان باردار بایستی حداقل 7 واحد نان را در برنامه غذایی روزانه خود قرار دهند.مصرف روزانه حداقل 3 واحد روغن مایع که معادل یک قاشق مرباخوری است توصیه می‌شود و موادی همچون سس که تامین کننده ویتامینE هستند و برای محافظت بافت‌ها لازم می‌باشند باید روزانه 2 قاشق غذاخوری مورد استفاده قرار گیرد.متاسفانه منبع غذایی که حاوی ویتامینD باشد برای مادران باردار کفایت نمی‌کند بنابراین بایستی در ساعات غیر پیک تابش آفتاب مثلا صبح‌ها تا قبل از ساعت 11 و بعدازظهرها از ساعت 30/14 از آفتاب استفاده کرده و اگر این کار را انجام ندهند بایستی مکمل ویتامینD را طبق نظر مشاور در طول روز مصرف کنند.

فرهاد طالبیان