قبض‌های کاغذی تلفن فراموش می‌شوند

طی سالیان گذشته، یکی از مهم‌ترین علل تردد مشترکان تلفن ثابت به مراکز مخابراتی و بانک‌ها، دریافت فهرست مکالمات، صورتحساب، قبوض المثنی و نیز پرداخت وجوه قبوض بوده است؛ البته از آنجایی که تمام بخش‌های دولتی وخصوصی کشور به سمت اجرای کامل دولت الکترونیک حرکت می‌کنند، برای اجرای هماهنگ فعالیت‌های مخابراتی شماره تلفن 1818 به عنوان کانال انجام خدمات امور مشترکان پیشنهاد شده است و به گفته مدیرعامل شرکت مخابرات ایران، تمامی‌ شرکت‌های مخابرات استانی موظف به عرضه الکترونیکی خدمات امور مشترکان در قالب این طرح شده‌اند. در واقع مخابرات، این سامانه را برای ارائه خدمات اطلاعاتی به مردم، در راستای اهداف دولت الکترونیک و کاهش مراجعه افراد، راه‌اندازی کرده است. این سامانه به مشترکان امکان می‌دهد تا با شماره‌گیری یک کد 4 رقمی و وارد کردن شماره مورد نظر اطلاعات مورد نیاز خود را دریافت کرده، به سرویسی برای تولید و پرداخت قبض‌های تلفن شهری از طریق خود سیستم تلفن و به روش تلفن گویا دسترسی پیدا کنند، البته بدون این که نیازی به مراجعه حضوری به بانک داشته باشند.

به یقین اجرای این طرح مزایا و ارزش افزوده قابل توجهی برای شرکت مخابرات به همراه خواهد داشت. با این که مخابرات استان تهران، قبلا نیز از شماره 1818 برای ارائه اطلاعات به مشترکان استفاده می‌کرد، اما فناوری به‌کار گرفته شده در طرح جدید این سامانه، قابل مقایسه با سیستم قبلی نبوده و سطح خدماتی که در حال حاضر از طریق این سامانه به مردم ارائه می‌شود، به مراتب فراتر از سیستم پیشین است. مشترکان با استفاده از این سامانه نه تنها قادر به کسب اطلاعات از کارکرد تلفن خود هستند، بلکه می‌توانند قبوض خود را از این طریق به صورت دوره‌ای و میان دوره‌ای، دریافت و وجه آن را پرداخت کنند. در ضمن، این سامانه به نحوی طراحی شده که مشترک در صورت قطعی تلفن می‌تواند بدون مراجعه به مراکز مخابراتی، نسبت به وصل تلفن اقدام کند. در ادامه هم مشترکان در آینده نزدیک با اجرای طرح‌های توسعه‌ای دیگر می‌توانند دیگر خدمات مخابراتی را از طریق همین سامانه دریافت کنند.

گامی به سوی دولت الکترونیک

سامانه 1818 با هدف حذف بسیاری از مشکلات موجود در فرآیند توزیع و پرداخت قبوض تلفن طراحی شده است. سامانه گویای ریز مکالمات تلفن ثابت در ظاهر یک شماره 4رقمی با اعداد 1818 است، ولی در عمل از 8 سامانه لینک‌های پرسرعت PRI استفاده شده که برابربا 240 خط است؛ بنابراین تنها یک شماره در اختیار مشترکان قرار ندارد، بلکه سامانه به گونه‌ای طراحی شده است که پس از وارد کردن این 4رقم، اولین خط آزاد گرفته می‌شود. در ضمن این سامانه به‌صورت مکانیزه است و هیچ اپراتوری پاسخگوی مشترکان نیست.

در این سامانه نیازی به شناسه قبض و شناسه پرداخت نیز نیست و تنها با وارد کردن شماره تلفن مورد نظر می‌توان به 3 خدمت آگاهی از اطلاعات قبض، پرداخت صورتحساب و همچنین دریافت ریزمکالمات اقدام کرد. به گفته مهندس ابوالفضل تابش، مدیر پروژه‌یابی و عضو هیات علمی جهاد دانشگاهی خواجه نصیرالدین طوسی، بخش پاسخگویی به مشترکان از یک مجموعه سخت‌افزار ارتباطی تشکیل می‌شود که تماس‌های مشترکان از طریق خطوط آنالوگ معمولی را به وسیله دروازه‌هایی به سیستم دیجیتال پردازشگر سامانه 1818 مرتبط می‌سازد. این بخش علاوه بر خوشامدگویی به تماس گیرنده، فرمان‌های وی را پردازش کرده و پاسخ‌های بخش‌های مختلف سیستم مانند بازگویی شماره تلفن و میزان بدهی آن و بازگویی شماره کارت بانکی و... را نیز تولید (سنتز) کرده و برای تماس گیرنده پخش می‌کند. از محاسن این بخش، تکیه سیستم بر ترانک‌های دیجیتال است تا در صورت افزایش تعداد تماس‌ها در واحد زمان، مشترکان با کمترین زمان انتظار ممکن مواجه باشند و درصورت نیاز بتوان بسهولت به گسترش سیستم اقدام کرد.

تابش در ادامه در خصوص بخش استخراج اطلاعات مالی نیز می‌گوید: در این بخش صورتحساب شماره تلفنی که توسط تماس‌گیرنده وارد شده است، متکی بر پایگاه داده صورتحساب مشترکان شرکت مخابرات در هر استان استخراج می‌شود. اطلاعات این پایگاه داده در هر دوره محاسبه (که در استان تهران 48 ساعت است) دراختیار سامانه قرار می‌گیرد و تا محاسبه دوره بعدی حفظ می‌شود، بنابراین مبلغ هر قبض را قبل و حتی پس از مهلت پرداختی که در قبض متعلق به آن شماره درج شده است می‌توان از طریق این سامانه پرداخت کرد. برای این کار یک دروازه ارتباطی بین پایگاه داده صورتحساب‌های مشترکان مخابرات و سامانه طراحی و پیاده سازی شده است و ملاحظات امنیتی کافی برای این که از طریق این سامانه نتوان به محتویات پایگاه داده صورتحساب‌های مشترکان مخابرات دست یافت، پیش‌بینی شده است.

تابش می‌افزاید: در بخش پرداخت نیز نیاز به یک ارتباط با شبکه فراگیر بانکی کشور یعنی شتاب وجود دارد که از اجزای سامانه به شمار می‌رود. سامانه از طریق صفحه کلید تلفن شماره کارت شتاب مشترک را دریافت کرده و پس از اعتبارسنجی، مبلغ صورتحساب را از موجودی حساب مشترک کم می‌کند. در این نقطه اتصال نیز ملاحظات امنیتی کافی وجود دارد، به طوری که سامانه تنها از طریق سرویس‌دهنده سیستم بانکی به شبکه شتاب ارتباط دارد.

خدمت دیگری که سامانه انجام می‌دهد، ارائه فهرست ریز مکالمات از طریق شنیداری یا نمابر است که برای یک شماره تلفن در ازای وارد کردن کلمه عبور انجام می‌شود.

به گفته تابش، طراحی سامانه 1818 جدید به گونه‌ای صورت گرفته که هم از نظر کمی ‌و هم از جهت کیفی و سطح خدمات کاملا قابل توسعه بوده و نیازی به تغییر ساختار سیستم ندارد. به عبارت دیگر، شعار یک طراحی و یک سیستم برای همیشه، مدنظر بوده است. در این طراحی نیازی به استفاده از کارت‌های سخت‌افزاری نبوده و با داشتن یک سیستم متمرکز در مرکز استان، بدون نیاز به نصب مجدد در هر شهرستان پاسخگویی به مشترکان شهرستانی نیز صرفا با افزایش تعداد خطوط ارتباطی ممکن خواهد شد.

تابش در پایان می‌افزاید: سیستم طراحی شده برای خدمات جدید 1818 درحقیقت بخشی از یک مرکز تماس (contact server) است. در آینده نزدیک و با توسعه این سیستم (که حسب سفارش در دست اقدام است) مشترکان می‌توانند تمام خدمات مخابراتی از قبیل وصل خودکار خطوط قطع شده، فعال و غیر فعال کردن دوصفر، انتظار مکالمه و... را از همین طریق انجام دهند.

بهاره صفوی