به مناسبت 40 سالگی سیستم عامل یونیکس
از زمانی که سیستم عامل یونیکس را در آزمایشگاه‌های بل ایجاد کرده‌اند، تا امروز 40 سال می‌گذرد. شاید شما از نخستین سیستم‌های عامل چیزی به‌یاد نیاورید، اما دست‌کم، مطمئنم که بسیاری از ما، بخش اعظمی از تاریخ کامپیوتر و سیستم‌های عامل را از نزدیک دیده و لمس‌کرده‌ایم. شاید ما تنها نسلی باشیم که این فناوری را از ابتدا تا بلوغ دیده باشیم. بنابراین، نگاهی به تاریخ تولد سیستم‌های عامل مختلف‌در طول زمان می‌اندازیم:
1969
یونیکس در آزمایشگاه‌های بل1 شرکت AT&T متولد شد. وقتی AT&T تصمیم گرفت تا استفاده از سیستم عامل مالتیکس2 خود را متوقف کند، کن تامپسن3 و دنیس ریچی4 با یکدیگر روی سیستم عاملی کار می‌کردند که بتواند بازی سفر فضایی که تامپسون نوشته بود را اجرا کند. این دو نام مضحکی بر خلاف نام قبلی به این سیستم دادند: UNICS5 که بعد به نام UNIX یا Unix تغییر نام داد.
1976
مغز متفکر و سرپرست موسسه تحقیقاتی Intergalactic Digital، CP/M را خلق کرد. سیستم‌عامل ساده‌ای برای ریزکامپیوترهای ساده. این سیستم عامل طی 2دهه آینده، الگویی برای گونه‌های مختلف DOS شد.
1977
پدربزرگ منبع‌باز فعلی در دانشگاه برکلی متولد شد. این سیستم عامل که امروزه با نام BSD6 معروف است، بالاخره توانست رقیبی جدی برای سیستم‌های عامل تجاری باشد و هسته حداقل یکی از بزرگترین سیستم‌های عامل تجاری را تشکیل دهد:
Mac OS X شرکت Tandy/Radio Shack نسل جدیدی از کامپیوترهای خانگی را معرفی کرد و سیستم‌عاملی به نام TRS-DOS همراه با آن عرضه کرد. این سیستم عامل، فقط برای بزرگسالان قابل استفاده بود، چرا که دارای دستوری چون KILL بود. تولیدکننده‌های دیگر DOS، از مخفف کردن واژه Delete و به‌کاربردن DEL دستور حذف را نام گذاردند.
1978
اپل داس 1/3 آغاز به کار کرد؛ این سیستم عامل سری کامپیوترهای اپل 2 را تا 5سال راه می‌انداخت.
1981
کامپیوتر شخصی IBM متولد شد، به‌همین ترتیب PC-DOS و نسخه دیگرش، MS-DOS منتشر شد.
1983
حامی نرم‌افزارهای آزاد، ریچارد استالمن نقشه‌اش را برای گنو شرح داد، سیستم عاملی شبیه یونیکس که هیچ نرم‌افزار تجاری‌ای در آن نباشد. 26سال از آن ماجرا گذشته است اما هنوز هسته رسمی گنو، GNU Hurd کامل نشده است.
1984
در این سال، اپل تبلیغی تجاری منتشر کرد که در آن، زنی ورزشکار چکشی را به صفحه نمایش بزرگی پرتاب می‌کند و تصویر برادر بزرگ (الهام گرفته از شخصیتی با همین نام در داستان 1984 جرج اورول) را در هم می‌شکند.
در نتیجه این ویدئوی تبلیغاتی، مردم ناگهان فراموش کردند که سیستم‌های عامل دیگری وجود دارند و از این به‌بعد روی نبرد داس و مکینتاش متمرکز شدند.
1985
مایکروسافت ویندوز نسخه 01/1 خود را با قیمت ناقابل 99 دلار عرضه کرد. این سیستم عامل که همان سیستم عامل داس، با ظاهری گرافیکی بود، قابلیت اجرای چندین برنامه همزمان و تعویض میان آن‌ها را در خود داشت. اما این سیستم عامل، تا یک دهه بعد به‌طور جدی در نظر گرفته نشد.
آتاری ST با رابط کاربری رنگی قدم به میدان رقابت گذاشت: GEM، از موسسه تحقیقات دیجیتال، همان‌هایی که CP/M را خلق کرده بودند، ایجاد شد. GEM درست همانند ویندوز روی محیط خط دستوری، یک رابط گرافیکی ایجاد کرده بود.
این سیستم عامل، به‌خاطر رابط کاربری و بستره موسیقی دیجیتال خود، محبوبیت زیادی میان مخاطبین بدست آورد. به‌گونه‌ای که منبع الهام اپل در تولید سیستم عامل بعدی‌اش شد.
چند ماه بعد، آمیگا به‌وجود آمد. سیستم عامل آمیگا، هسته‌ای داشت که از چندوظیفه‌ای غیرانحصاری پشتیبانی می‌کرد. به همین خاطر، امتیاز بیشتری نسبت به بقیه سیستم‌های عامل داشت.
همچنین این سیستم عامل دارای رابط کاربری مجزایی هم بود و کاربران می‌توانستند بین خط دستور و محیط گرافیکی یکی را انتخاب کنند.
آمیگا باعث شد ویدئوی دیجیتال گسترش زیادی پیدا کند.
1986
GEOS زاده شد و به اپل و مایکروسافت، ایده‌هایی برای پرداخت بیشتر داد.
1987
2OS/ نخستین سیستم عاملی بود که در این سال خبرساز شد. این سیستم عامل، روی پردازنده‌های اینتل 80286 و 80386 کار می‌کرد. قرارداد میان IBMو مایکروسافت به‌اتمام رسید و 2/OS به محصول IBM بدل شد و مایکروسافت به محیط گرافیکی آن، نام دیگری داد: ویندوز NT. سالیان سال طول کشید تا کاربران متوجه شوند، کدام‌یک،ویندوز واقعی است.
1988
2/ IBM OS نسخه 1/1 در نوامبر این سال پای به‌عرضه گذاشت، این سیستم عامل رابطی گرافیکی داشت که بی‌شک، وام گرفته از والدین مایکروسافتی‌اش بود.
1989
استیو جابز، چهارسال بعد از وادار شدن به ترک اپل و بنیاد نهادن .NeXT Inc، با انتشار NeXTStep، کسب و کار خوبی به‌راه انداخت. سیستم عامل جدید روی BSD، ظاهر گرافیکی بسیار زیبایی را به‌نمایش گذاشته بود و با کیت ابزاری شیء‌گرایی که در اختیار توسعه دهندگان قرار می‌داد، بازگشت نهایی جابز به اپل را تضمین می‌کرد. او این X با حروف بزرگ را نگه داشت تا در انتهای نام سیستم عامل قبلی اپل، Mac OS، داغ بزند.
1990
ویندوز 3 نخستین ویندوز مایکروسافت بود که در بازار مخاطب عام، توجه زیادی به‌خود جلب کرد، اما هنوز بر مبنای محیط داس فعالیت می‌کرد و سیستم عاملی حقیقی نبود. طی چند سال آتی، مایکروسافت ویندوز 1/3 را معرفی کرد که نسخه‌ای شامل رفع عیوب و برخی بهبودها بود. ویندوز 1/3 و به‌دنبال آن، ویندوز 11/3، توجه زیادی را به‌خود جلب کرد. اما هنوز یک سیستم عامل کامل نبود.
1991
ایزد نورسی سیستم عامل، لینوس تروالدز هسته سیستم‌عاملی یونیکسی که تا حدی نام او را به‌یدک می‌کشید را عرضه کرد. هسته لینوکس به‌سرعت با نرم‌افزار گنو ترکیب شد تا آرایه‌ای از سیستم‌های عامل منبع‌باز با نام لینوکس گسترش یابد.
1993
ویندوز NT عرضه شد. همه فکر می‌کردند NT مخفف New Technology است، اما مایکروسافت این موضوع را رد کرد. اما نمی‌توانست این موضوع را که NT، نتیجه همکاری عالی مایکروسافت و IBM است، رد کند.
1995
ویندوز 95 آمد. این سیستم عامل که انصافا جهش بزرگی محسوب می‌شد، یک گام به دنیای محاسبات 32 بیت نزدیک‌تر شده بود. چه کسی فکرش را می‌کرد که ویندوزهای 98، 98 ویرایش دوم و 2000 و میلنیوم باید بیایند و بروند تا ویندوز جهشی دوباره بکند؟
BeOS برای بستره PowerPC منتشر شد. این سیستم عامل امیدهای زیادی را در دل‌ها روشن ساخت که به‌زودی جایگزین Mac OS کلاسیک خواهد شد. دست آخر، این سیستم عامل بازی را به OpenStep، نسخه بعدی دسترنج استیو جابز باخت.
1996
مکینتاش سیستم 6/7 با نام جدیدش Mac OS به بازار آمد. اما زیاد دوام نداشت و اپل سرانجام با خریدن NeXT، از آن سیستم عامل استفاده کرد.
2001
اپل سیستم عامل قدیمی خود را کنار گذاشت وMac OS X را معرفی کرد. X عدد رومی معادل 10 است، اما بسیاری معتقدند به‌خاطر بهره‌گیری از X Window و همچنین سیستم عامل NeXT، این X اضافه شده است. به‌هر جهت، X نشان می‌دهد که اپل از 1984 فاصله گرفته و به‌دنیای شگفت‌انگیز نو قدم گذارده است.
خانواده ویندوز اکس‌پی متولد شد. بدین ترتیب که پس از انتشار اولیه، هر دو سال یک توزیع جدید ایجاد کرد. 2002 سرویس پک 1، 2004 سرویس پک 2، 2006 ویندوز ویستا، 2008 سرویس‌پک1 ویستا و سرویس پک 3 اکس‌پی.
و باقی آن،هنوز به تاریخ نپیوسته است ...
پی‌نوشت‌ها
Bell Laboratoris.1
Multics: Multiplexed Information and Computing Service.2
Ken Thompson.3
Dennis Ritchie.4
Uniplexed Information and Computing Service.5
Berkeley Software Distribution.6
مراجع
Computerworld.com
Linuxworld.com
Wikipedia.com
سوسن بخشایی‌زاده
تازه ها
پیشنهاد سردبیر
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
جنبش مردمی سوریه
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
زمان دیپلماسی برای حمایت از مقاومت
عضو دفتر حفظ و نشر آثار رهبر انقلاب در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
نقش ویژه اهالی اندیشه، رسانه و هنر در مقابله با تهدیدات نرم
گفت و گو
گفت‌و‌گو با میلاد بنی‌طبا، کارگردان فیلم سینمایی «مرجان» پیرامون دغدغه‌های ساخت و چالش‌های اکران یک فیلم اجتماعی
صدای «مرجان» باید شنیده شود
یونس محمدی، تهیهکننده و مجری برنامه «مکث» :
وظیفه برنامهساز آیینگی کردن است
«جامجم» در گفت‌و‌گو با رئیس باشگاه دانشپژوهان جوان بررسی کرد