التهاب مفاصل، یک بیماری با هزاردلیل ناشناخته

خیلی از انواع آرتریت علت مشخصی ندارند. نمونه‌های معمول آرتریت که علل ناشناخته‌ای دارند شامل بسیاری از انواع استئوآرتریت و همه انواع آرتریت روماتوئید هستند. حتی گاهی اوقات وقتی دلیل بیماری را می‌دانیم، برای مثال وقتی کریستال اسید اوریک در مفاصل رسوب می‌کند، نمی‌دانیم چرا در بعضی افراد نقرس ایجاد می‌شود و در بعضی دیگر این اتفاق نمی‌افتد. یک صدمه، مانند شکستگی استخوان یا پاره شدن غضروف ممکن است در طولانی‌مدت باعث آرتریت شود، اما این به آن معنا نیست که همه آسیب‌ها در نهایت به آرتریت ختم می‌شوند. در بیشتر مواقع آرتریت به دلایل نامعلوم ایجاد می‌شود.

در این میان عوامل زیادی در ایجاد این بیماری نقشی ندارند.

استفاده زیاد از مفاصل

گفته می‌شود افرادی که تمام روز را سرپا هستند بیشتر دچار آرتریت زانو یا لگن می‌شوند، اما نمی‌توان به طور قطع این فرضیه را برای آرتریت دست بیان کرد. اگر استفاده زیاد از مفاصل دلیل آرتریت باشد آن گاه افراد راست دست باید بیشتر در دست راست خود دچار آرتریت شوند که این گونه نیست. مثال دیگر در مورد دوندگان ماراتن است که در آنها و سایر کسانی که ورزش دوومیدانی انجام می‌دهند امکان آرتریت افزایش نمی‌یابد. البته در بعضی از ورزشکاران به دلیل صدمه‌های زیادی که به مفاصل آنها وارد می‌شود، آرتریت با احتمال بالاتری رخ می‌دهد.

نقش آب و هوا

بیشتر افراد مبتلا به آرتریت تصور می‌کنند که آب و هوا روی درد مفاصل و علائم بیماری آنها موثر است، اما حتی اگر در زمانی که هوا سرد و مرطوب است، درد مفصل بیمار بیشتر شود به این معنی نیست که آب و هوا عامل اصلی درد مفاصل است. در حال حاضر هیچ دلیلی مبنی بر تاثیر مستقیم آب و هوا در ایجاد آرتریت وجود ندارد. همچنین بعید به نظر می‌رسد که نشستن در کنار پنجره حتی اگر باد سردی بوزد باعث آرتریت شود.

استفاده مکرر از داروها

اگرچه در این مورد استثناهایی هم وجود دارد، اما استفاده متناوب و زیاد از داروها و داروهای مکمل دلیلی برای ایجاد آرتریت نیست. البته همان طور که گفته شد در این مورد استثناهایی وجود دارد. کورتیکواستروئیدها (مانند پردنیزون)‌ می‌توانند دلیل نارسایی خونرسانی به استخوان‌های اطراف لگن باشند. اگر گوی در مفصل گوی و کاسه‌ای مانند مفصل بین ران و لگن، شکل کروی خود را از دست بدهد، احتمال آرتریت بیشتر می‌شود. بعضی از داروها مثل آلندرونات یا فنوباربیتال می‌توانند باعث درد مفصل یا استخوان شوند، اما موجب آرتریت نمی‌شوند. همچنین امکان دارد استفاده از داروهای مدر خطر ایجاد نقرس را افزایش دهد. بیماری نادری به نام لوپوس‌دارویی وجود دارد که آرتریت یکی از عوارض آن است. این بیماری توسط داروهایی چون پروکائین‌آمید و هیدرالازین درمان می‌شود.

عفونت‌ها و واکسیناسیون

اکثر عفونت‌هایی که ویروسی و باکتریایی باشند یا به علت ارگانیسم‌های دیگری ایجاد شوند باعث آرتریت نمی‌شوند. البته عفونت‌هایی هم هستند که آرتریت ایجاد می‌کنند، ولی آنها بسیار اندک هستند. از مثال‌هایی که در این مورد وجود دارند می‌توان عوامل میکروبی مانند گنوره و استافیلوکوک، بیماری لایم و بعضی ویروس‌ها (مانند بعضی از حالات هپاتیتB و هپاتیتC و پاروو ویروس)‌ را نام برد.

همچنین واکسن بیماری‌های لایم و سرخجه در موارد نادری ایجاد آرتریت می‌کنند. آرتریت ناشی از واکسن سرخجه مربوط به نوع خاصی از واکسن می‌شود که امروزه از بازار جمع‌آوری شده است، بنابراین گزارش‌های مربوط به آنها کاهش یافته است. همچنین استفاده از واکسن لایم به علت فروش کم و جمع‌آوری آن از بازار بسیار محدود شده است.

رژیم غذایی نامناسب

فرضیه‌های زیادی درباره این که چه رژیم غذایی برای جلوگیری یا درمان بیماری بهتر است وجود دارد. اگر استثناها را کنار بگذاریم به نظر می‌رسد رژیم غذایی، نقشی در ایجاد‌ آرتریت ندارد. همان‌طور که گفته شد در این مورد هم استثناهایی وجود دارد. دانشمندان متوجه شده‌اند که نوشیدنی‌‌های الکل‌دار باعث ایجاد حملات نقرسی می‌شوند، همچنین بین چاقی و استئو آرتریت رابطه‌ای وجود دارد بنابراین رژیم‌های کاهش دهنده وزن می‌‌توانند مفید باشد.

میزان ناکافی کلسیم یا ویتامینD به پوکی استخوان کمک می‌کند و احتمال شکستگی و آرتریت به دنبال آن افزایش می‌یابد. با توجه به دانسته‌ها نمی‌توان گفت که چه غذاهایی برای این بیماری مناسب است یا از خوردن کدام غذاها باید پرهیز کرد. لازم به ذکر است استفاده از رژیم‌های گیاهی یا عدم مصرف سیب‌زمینی، گوجه‌فرنگی، فلفل‌ سبز و بادمجان در جلوگیری از آرتریت نقشی ندارد. همچنین شواهدی در دست نیست که نشان دهد مصرف یک غذای خاص موجب آرتریت می‌شود. بدون شک پژوهش‌های آتی اطلاعات مفیدتری در مورد اهمیت رژیم غذایی در درمان آرتریت در اختیار خواهند گذاشت.

کهولت سن

گر چه تخریب مفاصل با افزایش سن بیشتر می‌شود، اما این فقط یکی از عوامل آرتریت است و نمی‌تواند تنها عامل آن باشد.

استرس‌های روحی و روانی

اگرچه بیشتر بیماران عنوان می‌کنند که بعد از ابتلا به‌ آرتریت دچار ضربه روحی شدیدی شده‌اند،‌ ولی هیچ دلیل قانع‌کننده‌ای وجود ندارد بیان کند استرس‌های روانی باعث آرتریت می‌شود. البته باید دانست که استرس می‌تواند هر دردی را تشدید کند.

ظاهر نامناسب ایستادن

خمیده راه رفتن ایجاد آرتریت نمی‌کند. البته بعضی از انواع آرتریت یا بیماری‌های استخوان می‌توانند روی حالت ایستادن تاثیر بگذارند. در استئوپروز به دلیل روی هم افتادن مهره‌های ستون فقرات، بدن خمیده می‌شود و ثانویه به‌آن آرتریت در ستون مهره‌ها ایجاد می‌شود اما تنها خمیدگی علت آرتریت نیست. مثال دیگری از اثر آرتریت روی طرز ایستادن اسپوندیلیت آنکیلوزان است. در این حالت التهاب حاصل در قسمت‌ تحتانی ستون مهر‌ها موجب سختی ستون مهر‌ه‌ها می‌شود (آنکیلوزان به معنای جمود مفصل است)‌.

در انتها همواره دقت کنید که حس و گمان‌های نادرست در مورد آرتریت شما را به سمت تحمل رژیم‌های غذایی سخت و ناسالم سوق ندهد. از درمان‌های پرخرج و پرخطر بدون دستور پزشک پرهیز کنید. در غیر این صورت بسیار متاسف خواهید شد و حتی ممکن است از زمانی که درمان را شروع کردید هم بیمارتر شوید!

دکتر امیر شیروانی